tin & thư | chuyên đề | tác phẩm mới | tác phẩm của tháng | đối thoại | tác giả | gửi bài | góp ý |
sinh hoạt
đối thoại
Tham nhũng và cách ứng xử với tham nhũng tại Việt Nam  [đối thoại]

 

Tôi mới đọc bài báo “Cam kết với dân (ODA)” dưới đây của nhà báo Huy Đức, một nhà báo nhạy bén và rất can đảm ở Việt Nam hiện nay. Huy Đức viết về một số sự kiện chung quanh việc nhà tài trợ ODA của Nhật đình chỉ việc cho Việt Nam vay nhẹ lãi trong các công trình phát triển và xây dựng đất nước. Lý do của việc đình chỉ này không phải chỉ là do các viên chức Nhật hối lộ ông Huỳnh Ngọc Sĩ, giám đốc Ban quản lý dự án xa lộ Đông Tây mà là do thái độ của nhà cầm quyền Việt Nam trước vấn nạn tham nhũng. Ở Nhật, các viên chức phạm tội hối lộ cho ông Sĩ đã bị đưa ra toà và bị xử án tù từ lâu, nhưng ở Việt Nam, nơi nhận hối lộ thì vẫn bình chân như vại. Báo chí và dư luận lên tiếng, nhà nước vẫn phớt lờ. Đến lúc đối diện với nguy cơ bị Nhật cúp viện trợ thì thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng mới ra lệnh “đình chỉ công tác” ông Sĩ.

“Đình chỉ” chứ không phải là “cách chức”. Sau đó ông Sĩ có bị điều tra hay buộc tội hay không thì chỉ có… Bộ Chính Trị mới biết. Có lẽ trong chúng ta không ai quên Bùi Tiến Dũng, tổng giám đốc PMU18, người bị “vu cáo” đánh bạc với số tiền là 2,6 triệu đô la (Mỹ) (thật ra, công an “xác minh” là ông Dũng chỉ thua 760.000 đô!). Sau đó, ông Dũng được tha bổng. Nhưng Nguyễn Việt Chiến và Nguyễn Văn Hải, hai nhà báo nhiệt tình nhất trong việc tường thuật các vụ đánh bạc và tham nhũng của ông Dũng thì bị bắt, bị đưa ra toà, và một trong hai người bị kết án tù (người kia được ân xá vì… nhận tội!).

Không ai biết sau vụ Huỳnh Ngọc Sĩ có nhà báo nào bị ở tù hay không. Tôi đoán chắc là không vì trừ Huy Đức hầu hết các nhà báo đều học được bài học nhớ đời của vụ Bùi Tiến Dũng nên không ai dám hó hé gì thêm.

Xin mời quý bạn đọc theo dõi hai bài báo của Huy Đức. Trích từ nguồn:

http://blog.360.yahoo.com/blog-_Q78P6g5br89WVUa77qC3PG4

 

 

Cam Kết Với Dân (ODA)

 

Trong khi, Bộ trưởng Võ Hồng Phúc quan tâm tới các con số: “Nếu không có vụ PCI, cam kết ODA có thể vượt qua 6 tỷ”. Thì, Đại sứ Nhật, ông Mitsuo Sakaba, nêu lên một sự thật đau lòng: “Sẽ khó lấy lại sự ủng hộ từ công chúng Nhật Bản để thúc đẩy viện trợ thêm cho Việt Nam”. Nhật là nhà tài trợ ODA lớn nhất, tuy nhiên, theo ông Sakaba: “Tất cả các thủ tục liên quan đã bị tạm ngưng kể từ sau khi vụ tham nhũng PCI được lôi ra ánh sáng”. Xử lý dứt điểm vụ PCI giờ đây cũng có thể như là một cam kết, nhưng sẽ là sai lầm khi coi đó là cam kết với “công chúng Nhật” hay với các nhà tài trợ thay vì cam kết với nhân dân và với tương lai đất nước.

Không mấy ai bất ngờ về quyết định nói trên của người Nhật. Năm tháng sau khi các quan chức PCI của Nhật khai là họ phải hối lộ 2,6 triệu USD cho ông Huỳnh Ngọc Sĩ, Giám đốc Ban quản lý dự án xa lộ Đông Tây, ông Sĩ mới bị đình chỉ chức vụ. Sử dụng cán bộ thì phải tin (như lý lẽ của ông Nguyễn Thành Tài, PCT UBND TP), nhưng niềm tin ấy không chỉ đến từ cấp trên (của ông Sĩ) mà còn phải đến từ nhân dân. Năm tháng qua, ông Sĩ đã không còn giữ được niềm tin của người dân cũng như không còn niềm tin của những nhà tài trợ. Dù rằng, những “chứng cứ mà phía Nhật cung cấp” là còn “sơ sài”. Nhưng, Việt Nam hoàn toàn có thể chủ động thu thập các chứng cứ này bởi chống tham nhũng không phải vì người Nhật. (Cho đến khi các quan chức Nhật ra tòa nhận tội, một quan chức chống tham nhũng thừa nhận trên báo Tuổi Trẻ là vẫn đang “chờ chỉ đạo” và cảnh sát chưa hề lấy cung ông Sĩ).

Có thể vụ PCI đã không gây hậu quả về uy tín tới mức như vậy nếu như nó không xảy ra đồng thời với các diễn biến “hậu PMU” trong đó có sự kiện bắt hai nhà báo. Bộ trưởng Võ Hồng Phúc nhấn mạnh, hai nhà báo ra tòa là bởi họ vi phạm pháp luật Việt Nam chứ không phải vì họ đưa tin chống tham nhũng. Nhưng, vấn đề không phụ thuộc vào cách giải thích của Bộ trưởng ta mà là ở cách hiểu của các nhà tài trợ. Trong cuộc đối thoại về chống tham nhũng với Chính phủ, Đại sứ Phần Lan đã ví von việc bắt nhà báo như là một cách “nhằm bắn người đưa tin”, cho dù những người đưa tin cũng “có phần nào sai sót”.

Ba năm trước, Bùi Tiến Dũng, Tổng Giám đốc PMU 18, bị bắt giam vì đánh bạc. Cho dù số tiền mà Bùi Tiến Dũng dùng để cá độ mà cơ quan điều tra chứng minh được là 760 nghìn chứ không phải 2,6 triệu USD như nguồn tin ban đầu thì đó vẫn là một tài sản mà không có quan chức chân chính nào có thể mong có được. Nhưng Bùi Tiến Dũng vẫn chưa bị xét xử bởi các tội danh tham nhũng. Đành rằng, không thể buộc Bùi Tiến Dũng tham nhũng nếu tòa không có chứng cứ. Nhưng, nếu như một nhà nước không có các thiết chế kiểm soát thu nhập của các quan chức, bó tay trong khi những kẻ tham nhũng có thể giàu thêm hàng triệu đô la, thì các nhà tài trợ và người dân làm sao có thể tin là tiền bạc của mình sẽ không bị xà xẻo khi đặt vào tay quan chức.

Cho đến nay, tài sản của ông Huỳnh Ngọc Sĩ vẫn đang là một bí mật với người dân dù theo quy định thì ông Sĩ thuộc vào hàng cán bộ phải kê khai tài sản. Không thể chống tham nhũng nếu thiếu sự minh bạch, nếu ai muốn giữ “quyền được bí mật về tài sản” thì cứ làm dân. Nếu như một thường dân mua nhà mua xe là chuyện riêng tư thì một người đang có chức, có quyền, mua hạt xoàn cho vợ, sắm xe hơi cho con phải trở thành những sự kiện được công khai trên báo chí. Rất khó để có được “biên nhận” của những khoản tiền hối lộ trong khi dân vẫn có thể xác định những bất động sản mà các quan chức có được trong thời gian nắm quyền, kể cả những tài sản chuyển sang tên người khác.

Không phải tự nhiên mà sau khi khảo sát tình hình chống tham nhũng ở các địa phương, các nhà tài trợ nói trong cuộc đối thoại với Chính phủ về chống tham nhũng hôm 28-11 rằng, để các chủ tịch ủy ban đứng đầu ban chỉ đạo chống tham nhũng là “mâu thuẫn về lợi ích”. Nhưng, cho dù các ban chỉ đạo chống tham nhũng không đứng trước những “mâu thuẫn về lợi ích”, quyết tâm chống tham nhũng cũng rất khó thực hiện nếu như những mắt xích trong bộ máy không được tôn trọng và không làm tốt vai trò của mình. Những người như ông Huỳnh Ngọc Sĩ chắc chắn sẽ không thể trở thành Giám đốc Ban quản lý Dự án xa lộ Đông Tây nếu việc bổ nhiệm ông được đưa ra phê chuẩn tại Hội đồng Nhân dân. Các đại biểu của dân, nếu có quyền lực thật sự, chắc chắn sẽ không chấp nhận ông Sĩ, một người mà khi làm giám đốc công ty Thanh niên Xung phong đã xây dựng những công trình tai tiếng như Trạm thu phí xa lộ Hà Nội và đường Nguyễn Hữu Cảnh, trở thành Giám đốc quản lý Dự án xa lộ Đông Tây, một công trình quan trọng.

Cũng trong cuộc đối thoại hôm 28-11, Tổng Thanh tra Chính Phủ Trần Văn Truyền kêu gọi các nhà báo “phải dám đương đầu”. Ông Tổng Thanh tra nói như vậy có thể vì ông ý thức được rằng không thể chống tham nhũng nếu không có sự công khai, minh bạch. Tuy nhiên, không phải tất cả các nhà báo đều có thể dũng cảm chỉ sau một lời động viên. Chính ông Truyền cũng đã phải thừa nhận là đã xuất hiện “một số phóng viên ngán ngại” sau vụ xử hai nhà báo. Một chính quyền thực sự muốn chống tham nhũng sẽ coi báo chí và những phương tiện có thể giúp tạo ra sự minh bạch như internet, blog… như là những đồng minh. Muốn nhân dân và báo chí trở thành đồng minh thì phải có những cam kết cải cách để một xã hội dân sự có thể hình thành và mọi người đều có được sự an toàn khi “đương đầu” với tham nhũng.

 

HUY ĐỨC

 

 

Năm Tháng & Một Buổi Sáng

 

Chỉ trong vòng một buổi sáng, sau khi có chỉ đạo của Thủ tướng, thủ tục đình chỉ chức vụ của ông Huỳnh Ngọc Sỹ đã được hoàn thành. Chiều 18-11-2008, tại Hà Nội, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho biết, Thủ tướng đã giao cho Thành phố “giải quyết đúng pháp luật” vụ các quan chức công ty PCI của Nhật khai đưa hối lộ cho ông Sỹ, Giám đốc Ban quản lý Dự án đại lộ Đông Tây, 2,6 triệu USD. Sáng 19-11, ở TP HCM, Ban Thường vụ Thành ủy nhóm họp và chỉ vài giờ sau, lúc 11g15, Quyết định đã được Chủ tịch Lê Hoàng Quân ký và trao cho đương sự.

Thông tin về 3 quan chức Nhật đưa một khoản hối lộ cho ông Huỳnh Ngọc Sỹ tương đương 10% giá trị hợp đồng bắt đầu xuất hiện trên báo chí Nhật từ ngày 25-6-2008. Thế nhưng, cho tới chiều 12-11, khi các quan chức Nhật đã nhận tội trước một tòa án ở Tokyo, theo một vị lãnh đạo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, “cơ quan điều tra (của Việt Nam) chỉ mới nắm tình hình và tiếp cận một số hồ sơ liên quan chứ chưa làm việc với ông Huỳnh Ngọc Sỹ”. Khi nói với phóng viên Tuổi Trẻ về các động thái sắp tới, “Vị lãnh đạo” này thừa nhận là còn phải “chờ ý kiến chỉ đạo ở trên”.

Sáng 13-11, ngay sau khi những thông tin này được đăng trên Tuổi Trẻ, đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Thuyết đã chất vấn trực tiếp Thủ tướng vấn đề mà ông coi là “danh dự của đất nước” này. Và, theo tờ trình của Thường Trực Thành ủy, “Thủ tướng đã chủ động chỉ đạo” xử lý vụ việc “với tinh thần tích cực đấu tranh chống tham nhũng”. Hy vọng, sau khi ông Sỹ bị đình chỉ, cơ quan điều tra chống tham nhũng bắt đầu được làm việc với ông. Vấn đề là tại sao các cơ quan chống tham nhũng đã phải chờ “chỉ đạo của trên” trong khi hoàn toàn có thể tiến hành tố tụng theo pháp luật.

Ba tháng trước, nhiều người đã thất vọng khi đọc bài “trả lời phỏng vấn Thông tấn xã Việt Nam” của Thứ trưởng Ngoại Giao Hồ Xuân Sơn, với tuyên bố: “Ban quản lý Dự án nói là không có hành vi tiêu cực như báo chí đã đưa”. Đồng thời, ông Sơn cho rằng: “Các thông tin mà các cơ quan chức năng Nhật Bản cung cấp cho chúng ta vẫn rất sơ sài và chưa phù hợp với các thủ tục pháp lý”. Cho dù chưa thể buộc tội ông Huỳnh Ngọc Sỹ bằng những hồ sơ ấy thì những bằng chứng mà các cơ quan tố tụng Nhật có thể kết án các quan chức của họ với tội danh đưa hối lộ rõ ràng là những dấu hiệu quan trọng để các cơ quan tố tụng Việt Nam có thể khởi tố vụ án ngay. Đặc biệt, công tác điều tra rất cần được tiến hành lập tức để “truy tìm tất cả mọi tài sản có liên quan đến gia đình ông Sỹ” như đề nghị của cơ quan công tố Nhật.

Những thông tin trên “báo chí Nhật” không phải là bằng chứng, nhưng nếu như chống tham nhũng được coi là nhu cầu tự thân thì những gì đã được báo chí Nhật đưa phải được coi là một nguồn tin quan trọng về tội phạm mà chắc chắn là theo luật, các cơ quan tố tụng Việt Nam không thể bỏ qua. Thật là ngạc nhiên khi Thứ trưởng Hồ Xuân Sơn, trong bài phỏng vấn Thông tấn xã Việt Nam, nói rằng, “chúng ta đã đề nghị phía Nhật Bản trong khi vụ việc đang được điều tra chưa có kết luận cuối cùng thì các cơ quan truyền thông của Nhật Bản cũng như của Việt Nam đều không nên đưa tin”. Đề nghị của ông Hồ Xuân Sơn không những là một điều không tưởng với một quốc gia tự do như Nhật mà còn không phù hợp với Luật và truyền thống chống tham nhũng của báo chí Việt Nam. Ý kiến của ông Sơn rõ ràng cũng mâu thuẫn với những gì mà Thủ tướng vừa chỉ đạo.

Không phải vì có thêm bằng chứng mới mà nhờ “chỉ đạo” chỉ trong một buổi sáng ông Huỳnh Ngọc Sỹ bị đình chỉ các chức vụ ngay. Nếu như việc đình chỉ ông Sỹ được tiến hành từ năm tháng trước đây thì không những rất thuận lợi cho công tác điều tra mà “uy tín quốc gia” cũng giữ tốt. Tham nhũng chủ yếu là ở những người có chức, có thế, do đó, quyết tâm chống tham nhũng của Chính phủ là rất cần. Tuy nhiên, khởi tố, điều tra khi có các dấu hiệu vi phạm hình sự là trách nhiệm đương nhiên của các cơ quan tố tụng. Không có một điều luật nào quy định các cơ quan tố tụng phải chờ chỉ đạo mới điều tra. Luật chỉ buộc tội những cá nhân có trách nhiệm mà không truy cứu trách nhiệm những người phạm tội. Vụ ông Huỳnh Ngọc Sỹ cho thấy, nếu như các cấp chính quyền, các cơ quan tố tụng không “độc lập tuân theo pháp luật” để hành xử trách nhiệm mà cứ ỷ lại và chờ đợi vào những sự chỉ đạo ở trên thì tham nhũng sẽ có rất nhiều thời gian để thoát.

 

HUY ĐỨC

 

-------------------

Các bài liên hệ:

05.12.2008
[CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI] ... Lịch sử dân tộc Việt Nam từ giữa thế kỷ 19 đến nay có thể tóm tắt vào một chữ: Nhục. [...] Nhục quá đi chứ? Chỉ có những kẻ vô liêm sỉ mới không thấy nhục... (...)
 
[CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI] (phỏng vấn nhà thơ Nguyễn Quốc Chánh) ... Nếu Thượng Ðế ban cho tôi ba điều ước, tôi chỉ ước một điều: làm ơn bứng Ðảng Cộng sản khỏi Việt Nam và hốt giùm 3 triệu đảng viên bỏ lên sao Hoả!... (...)
 
03.12.2008
[CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI] ... Một dân tộc vốn tự hào là ra ngõ gặp anh hùng, thế nhưng 80 triệu người Việt Nam đã câm lặng chịu nhục hoặc thờ ơ vô cảm. Chính quyền hiện hữu đã thành công trong việc triệt tiêu sức đề kháng của dân tộc... (...)
 
[CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI] ... Giai cấp hiện nay chúng ta cần thể hiện tình thương yêu là giai cấp nào? Tại sao giai cấp ấy lại cần thương yêu mà không phải là toàn thể nhân dân?... (...)

 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021