Đọc các ý kiến của bạn Black Raccoon, tôi cảm thấy mình nên bỏ chút thì giờ để góp ý về lối lý luận và tranh biện của bạn, vì tôi e rằng lối ấy không khéo sẽ biến chuyện thơ thành chuyện... cù nhầy.

LÝ LUẬN CÙ NHẦY

Trong bài “Thế nào là một bài thơ hay?” , Black Raccoon viết:

Hãy thử phân tích mạch lý luận của Black Raccoon.

Black Raccoon viết: “thơ cần mấy yếu tố sau để nó được hay...”

Khi đọc câu trên, độc giả chờ xem Black Raccoon cho biết thơ cần phải có “mấy yếu tố” gì “để nó được hay”.

Ngay sau đó, Black Raccoon nêu ra “mấy yếu tố” như sau:

- Yếu tố 1: Tự thơ phải hay.

Cái yếu tố thứ nhất này nghe muốn chết cười! Để cho thơ “được hay” thì “tự thơ phải hay”!

{Nói kiểu này nghe quả là... trớt quớt. Trong khi một cô gái thắc mắc làm thế nào để được đẹp, thì nghe nhà thẩm mỹ phán: “E hèm... Cô cần mấy yếu tố sau để được đẹp: Một là, cô phải tự đẹp!...”}

- Yếu tố 2: Người thưởng thức thơ phải có lòng yêu.

Lại muốn chết cười! Để cho thơ “được hay” thì “người thưởng thức thơ phải có lòng yêu”! Nói vậy thì cái hay của bài thơ không ở trong bài thơ, mà đến từ cái “lòng yêu” của người thưởng thức!

{Nói kiểu này thì lại càng... trớt quớt. Cộng hai “yếu tố” lại, nhà thẩm mỹ phán: “E hèm... Cô cần mấy yếu tố sau để được đẹp: Một là, cô phải tự đẹp! Hai là, người ngắm cô phải có lòng yêu!...”}

- Yếu tố 3: Không ai có thể đọc thay cho mình được. Thơ hay, hay dở, là do chính người đọc.

{Nhà thẩm mỹ: “E hèm... Cô cần mấy yếu tố sau để được đẹp: Một là, cô phải tự đẹp! Hai là, người ngắm cô phải có lòng yêu! Ba là, cô đẹp hay xấu là do người ngắm cô. Đó là ba cái yếu tố để làm cho cô được đẹp!”}

Nói cù nhầy như vậy là... hết thuốc!

Trên kia Black Raccoon đã nói “tự thơ phải hay” (yếu tố 1), thế thì sao bây giờ lại nói thơ hay, hay dở, là do chính người đọc (yếu tố 3)? Hoá ra, mặc kệ cho bài thơ “tự nó hay”, nếu người đọc thấy dở, thì bài thơ lập tức biến thành dở?

Trên kia Black Raccoon cũng đã nói khi người đọc “có lòng yêu” thì thơ mới “được hay” (yếu tố 2), thế thì sao bây giờ lại còn đặt ra chuyện hay, hay dở (yếu tố 3)? Hoá ra càng nói thì càng thừa, và càng tự mâu thuẫn.

Kết hợp cả ba “yếu tố” trên, thì kết quả là một cái mớ lằng nhằng do chính ba cái “yếu tố” cù nhầy đó choảng nhau. Thế này:

- Thơ phải “tự nó hay”. Nhưng nó có “tự hay” thì cũng mặc kệ nó, nếu người đọc mà không “có lòng yêu”, thì thơ lập tức thành dở.

- Ngược lại, nếu người đọc “có lòng yêu”, thì thơ lập tức thành hay.

- Người đọc “có lòng yêu”, thì thơ lập tức thành hay, thế nhưng, thơ hay, hay dở, là do chính người đọc. Mặc dù đã “có lòng yêu”, nhưng chưa chắc thơ đã hay, vì nếu người đọc thấy thơ dở, thì thơ lập tức thành dở.

- Thơ có “tự nó hay” cách mấy thì cũng mặc kệ nó, vì thơ hay, hay dở, là do chính người đọc, chứ không phải do thơ.

Vân vân và vân vân. Xin độc giả tiếp tục... khai triển!

TRANH BIỆN CÙ NHẦY

Trong bài “Thế nào là một bài thơ hay?”, Black Raccoon viết:

Sau khi nhà thơ Nguyễn Đăng Thường đặt vấn đề về lối so sánh thơ và phở của Black Raccoon, thì Black Raccoon lại viết trong bài “Hồi âm về chuyện thơ”:

Ở bài đầu, Black Raccoon nói như chính miình là người đưa ra cái ý so sánh thơ và phở, nhưng ở bài thứ hai, Black Raccoon lại nói đó là ý của Bùi Giáng (tuy chẳng hề cho độc giả biết Bùi Giáng nói hay viết ra điều đó ở đâu, trong bối cảnh nào, và liệu có chắc chắn rằng Bùi Giáng đã nói/viết như thế không).

Khi nhà thơ Nguyễn Đăng Thường nêu ra việc Black Raccoon “chộp ý” của Bùi Giáng làm ý mình từ đầu mà không hề cho biết đó là ý của Bùi Giáng, thì trong bài “Hồi âm về chuyện thơ [2]”, Black Raccoon đáp lại:

Nói vậy thì quá sức là cù nhầy. Câu “nước vỏ lựu, máu mào gà” của Nguyễn Du đã trở thành phổ cập trong dân gian và hầu như ai cũng biết đó là câu của Nguyễn Du. Còn câu nói/viết của Bùi Giáng (?) thì liệu có mấy ai biết đó là của Bùi Giáng (?).

Vân vân và vân vân.

Black Raccoon còn nhiều chỗ tranh biện cù nhầy khác, nhưng tôi không có thì giờ để nêu ra và phân tích cho hết.

Chỉ xin nói gọn một điều:

Nên cố gắng tránh lý luận và tranh biện cù nhầy, nếu bạn thật sự yêu thơ và muốn đóng góp những điều thú vị và bổ ích vào chuyện thơ.

-----------------

Bài liên quan: