tin & thư | chuyên đề | tác phẩm mới | tác phẩm của tháng | đối thoại | tác giả | gửi bài | góp ý |
sinh hoạt
đối thoại
Khúc lâm sàng cho những trí thức không tim  [đối thoại]

 

1.

 

Trí thức! Trí thức! anh có còn tim không

mà thản nhiên dòng giống

anh có lên tiếng không

những nghiệt ngã bức triệt âm u đời sống

trí thức phải là gì để chúng tôi còn ngưỡng mộ ước mong

hay chỉ là những địa vị tước vị hàm phong

mà chẳng thể sắm nổi cho đời một tấm gương soi

để phải tự đào mồ chôn dần sĩ khí uy oai

đã bao lâu rồi

những sợ hãi làm anh không dám nói

bọn họ bịt miệng cuối tầng lớp nhân dân, nhưng trí thức cao như núi lớn thì đâu dễ gì

gãy lưỡi

mà cho dẫu,

nếu vì ôm hôn tổ quốc đắm đuối mà gãy lưỡi

thì cũng đành, khứng làm kẻ câm ấp ủ chốn song tù

 

2.

 

tôi biết

anh chẳng bao giờ muốn chọn cho mình một cái chết

như thế

một cái chết mà khi sống đã chẳng hề biết

trái tim của một trí thức cần đập để làm gì

ở xứ sở mịt mù ảo tưởng tư bản đang giẫy chết

mà anh thì cũng đang ở một nơi được hít thở tự do ra phết

thì ngậm miệng ăn tiền có khác chi

một trái tim lỗi nhịp, một toa rập với cái ác đã quá hiển nhiên

anh lại hơn người ở một cái đầu,

mình và tứ chi của một tuổi trẻ luôn được mời mọc những bắt đầu

thật tình mà nói, với một chút ưu sầu

lẽ nào anh phải tập cười đon đả xã giao,

tập khóc (vờ vịt) như bị chết “cha già kính yêu” năm nao

tập diễn vai một kẻ chịu ơn trí tuệ đỉnh cao

anh chỉ nên lãng mạn như... thơ, nhưng không phải để tập nịnh hót những vần thơ yêu chế độ bác Mao

mà là để yêu thương... thơ Ly Hoàng Ly... (như một lần anh định họa lại thơ Ly)

khi bắt được tín hiệu sắp đặt kiểu “cắt đêm thành từng mảnh nhỏ” (thơ L.H. Ly)

đêm và đêm Việt Nam, trí thức nào sẽ có mặt hội ngộ

vá khâu lại những rách nát tai họa và khốn khổ

đêm, anh có thấy đêm rồi đêm Việt nam

vẫn không thiếu những lơi lả bướm đêm chia phần ăn sương

đêm, ngập đầy bóng tối đợi mãi một vầng sao rực sáng

đêm Việt Nam đen nghịt những cú chết lâm sàng!

thôi xin anh đừng hóa thân thành loài vẹt

cho những son lồng nô lệ ngoại bang

hãy trả lại cái chết cho những tên già thiếu máu thiếu óc thiếu cả tim gan

thứ phường tuồng giả danh già nghĩa vỗ ngực xem mình trí thức cung đình

ôi, trí thức tháp ngà trí thức ra ma trí thức què quặt trí thức bao cấp trí thức mù lòa

những cỗ quan tài sơn tới sơn lui chỉ một màu đỏ bện(h)

khâm liệm xã hội đất nước mục ruỗng tênh hênh

nằm chết lâm sàng không nhắm mắt

chực chờ bầy kên kên

 

3.

 

như thế đó mà anh vẫn bình tâm ngang nhiên

đời trải thảm đỏ sao máu đổ trên những gót (dân) oan khiên

vòng nguyệt quế, nấm mồ trước mặt là phép thử thời gian

nghĩa lý gì những mải mê thành quả bổ đề toán học

khi đời đời những phương trình bạo ngược vẫn không giải mã nổi

khi trí thức phải mở đường kiếm pháp không khoan nhượng lôi thôi

khi nhà thơ, nhà văn, nhà báo suốt đời chỉ thỏa hiệp với lẽ phải và sự thật mà thôi

khi thái độ làm người của một con người trí thức chính là dấn thân và tiết tháo

đồng hành với những cánh gió thét gào

trả treo cho những cổ họng đớn đau tắt chìm đến ngàn sau

và anh, một khuôn mặt toán học chỉ mãi mãi được coi là

gương mẫu (toán học)

liệu nỗi choáng ngợp này có làm anh khó nghĩ

thấy đời mình không đủ dài và ly kỳ

để dốc lòng (một lần nữa) trở thành một khuôn mặt trí thức đích thực

(trách nhiệm hơn người)

như một cú hích lần nào anh phản kháng vụ khai thác Bauxite Tây Nguyên

để cầm bằng cho một thế hệ tương lai được nẩy mầm

lớn lên sau cơn mưa

ước gì,

bản giao hưởng của những mưa rào nhân loại thế kỷ

không bị chết úng bởi những ung thư độc tài bất trị

 

4.

 

thưa nhà toán học,

làm thế nào để tìm cho ra được đáp số

thứ hiện tượng đất nước gì mà trí thức liệt kháng khả năng phản biện

thì ra

những trò chơi bịt mắt bắt dê phủ dụ có toan tính lỗ lời,

trò khổ nhục trói cởi, bắt bớ trốn tìm, trấn áp khơi khơi

vậy thì đến bao giờ những “trí ngủ” mới hết “trùm chăn”

mới cho xã hội nhân quần cái “gật” cuối cùng

ở những cú hẹn không ngờ không giờ của lịch sử

hãy cứu vớt tuổi trẻ con cháu Việt Nam

mòn cả con mắt mà mơ trí thức chân chính

có thử sờ lại gáy mình

thì ngân quỹ toàn quyền sử dụng kia mới không bị đỏ mặt

tiền chính phủ thuế dân thì cũng nên cảnh báo

thứ mặt nạ bi hài của “chú phỉnh”

thôi thì giũ sạch những phù hoa để hân hoan

bài ngợi ca trí thức

 

5.

 

và để đi tìm câu trả lời hơn một lần bứt rứt

“để sống một cuộc sống có ý nghĩa”, theo “chân lý” của một người thông minh có hạng

thì không thể... có thứ “chân lý độc quyền” được, và đó là:

“ta nên tránh làm những việc vô nghĩa”

ờ nhỉ, có lẽ một trong những điều vô nghĩa nhất

là buồn buồn bỗng thấy mình bất lực đi chết đi

trước cái chết thì dường như nỗi hàng phục

của kẻ phản trí thức và trí thức đều như nhau

chỉ khác là chết cách nào mới đáng nói

bạn có thể thích cách chết đẹp của đường rạch sao băng

tôi có thể yêu cách bỏ đi mất dấu

của những đường xẹt sấm sét long trời

sự im hơi của những ánh chớp băng băng qua đời

chỉ một lần

đời sống rồi cũng sẽ chôn vùi chúng ta

mỗi người một chia cắt

nhưng trước hết là phải đòi cho bằng được

quyền được mở miệng... nói

khi mọi phê phán chân thành lắm lúc cần phải trái ngược

mà đâu phải ngang ngược

là điều thể hiện cho mình và cho người thứ quyền được

sống và sống

dù có thể sẽ phải bắt đầu lại

từ những thế hệ bị chuột gặm mèo tha

 

6.

 

thật buồn khi chúng ta chỉ muốn viết tình ca

mà cứ phải chảy nước mắt

cho những khúc tang ma

khi một thế hệ vừa chào đời sinh ra

đã phải mồ côi những thần tượng anh tài đất nước

và khi bọn họ chỉ biết cầm tù những linh hồn bất khuất và nhiều vất vả

ôi, linh hồn của những trí thức

nguy nga.

 

Nguyễn Thị Thanh Bình

 

 

------------------

Bài liên quan:

03.02.2012
[TRÍ THỨC] ... Cả xã hội mắc chứng liệt não khi những người có trí tuệ không lên tiếng trước cái chướng. Việt Nam hôm nay đang âm ỉ chịu đựng sự tàn phá nội tạng của một quá trình liệt não, của xã hội không phát huy đối lập [xã hội bám theo lề và giương khẩu hiệu]... (...)
 
[TRÍ THỨC] ... Trong một xã hội đầy đau khổ, họ chỉ biết vinh thân cho riêng mình. Họ có bộ óc của con người thông minh, nhưng họ sống như những con bò. Họ là những nhà toán học xuất sắc nhất, nhưng họ không bao giờ là trí thức... (...)
 
[TRÍ THỨC] ... O’Brien giơ tay trái lên, mu hướng về phía Winston, ngón cái bị che và bốn ngón kia chìa ra. “Tôi đang giơ mấy ngón tay, Winston?” “Bốn.” “Nhưng nếu Đảng bảo đó không không phải là bốn mà là năm — thì có bao nhiêu ngón?” “Bốn.” ... (...)
 
02.02.2012
[TRÍ THỨC] ... Người ta có thể đóng góp cho xã hội theo nhiều cách: như một nhà từ thiện, như một nhà chuyên môn, như một chiến sĩ, như một nghệ sĩ, như một trí thức. Những cách đó rất khác nhau. Cách nào cũng đáng quý, nhưng ở trong tình trạng xã hội chính trị Việt Nam hiện nay thì cách đóng góp theo cách của một trí thức chân chính đặc biệt đáng ngưỡng phục, vì nó khó khăn, nguy hiểm và cực kỳ cấp thiết... (...)
 
01.02.2012
... Các lực lượng trí tuệ của công nông đang trưởng thành vững mạnh trong cuộc đấu tranh lật đổ tư sản và bọn đồng lõa, lũ trí thức – đầy tớ của tư bản, những kẻ tưởng mình là bộ não của quốc gia. Trên thực tế, bọn chúng không phải là bộ não mà là cứt... [Nguyễn Đình Đăng dịch từ nguyên văn tiếng Nga] (...)
 
[TRÍ THỨC] ... Cụ Phan Bội Châu thì cho rằng Nhân là chủ chốt. Đức Nhân hướng dẫn cả Trí và đưa đến Dũng. Vì yêu tha nhân, yêu đồng bào, cho nên Sĩ có một trí lực mẫn tuệ và sự can đảm bất phục tùng bạo ác và xâm lược. Cố giáo sư Lương Kim Định cũng đồng quan điểm như vậy. Nhưng giáo sư có thêm vào chữ “thời”... (...)
 
31.01.2012
[TRÍ THỨC] ... Khi những kẻ “trí thức” chỉ biết dùng cái đầu của mình để suy nghĩ cho riêng cái sự nghiệp của mình, cái danh lợi của mình, thì quả là nguy hiểm chết người, vì anh ta có thể sẵn sàng thoả hiệp, ủng hộ cho một chế độ độc tài bạo ngược, nếu chế độ ấy làm cho anh ta thoả mãn những nhu cầu bản thân về sự nghiệp và danh lợi... (...)
 
29.01.2012
[TRÍ THỨC] ... Ngày nay, để củng cố chế độ độc tài Đảng trị, những “ông chủ” của bầy cừu, một mặt ra sức “đúc” thêm những loại “bánh vẽ” mới..., mặt khác, tìm cách “cấy gien” tạo ra một “giống cừu” mới: “giống cừu cao cấp”!... (...)
 
[TRÍ THỨC] ... Nếu một người “văn võ song toàn” như Vân Tiên mà “kiến nghĩa bất vi” thì dù sau này anh ta có đỗ trạng nguyên cũng chỉ là một phường giá áo túi cơm mà thôi. Nếu như lúc ấy Vân Tiên thấy Nguyệt Nga “lâm nguy” mà anh ta lại “bất cứu” thì sau này gặp lại Nguyệt Nga cũng bị nàng nhổ vào mặt cho dù Vân Tiên có đỗ tiến sĩ và làm quan lớn... (...)
 
27.01.2012
[TRÍ THỨC] ... Nhưng, trên hết, người ta xem bà là một nhà trí thức, do một phẩm chất rất quan trọng: uy vũ bất năng khuất! Không có cường lực bạo ác nào có thể khuất phục nổi một một người nữ trí thức trông dáng vẻ bề ngoài mảnh mai yếu ớt. Chính là bà Aung San Suu Kyi... (...)
 
26.01.2012
... Phải nói thẳng một cách sòng phẳng như thế này. Trong lịch sử nhân loại chưa có một chế độ độc tài nào lại tôn trọng trí thức. Độc tài và trí thức không khác gì lửa và nước. Tần Thủy Hoàng từng ra lệnh đốt Kinh Thi và Kinh Thư, chôn sống hơn 460 Nho sĩ. Sa Hoàng Nikolai Đệ Nhị từng căm ghét trí thức đến nỗi muốn loại bỏ từ “trí thức” khỏi từ vựng của tiếng Nga: “Trí thức là một từ ghê tởm,” ông ta nói. Nhà độc tài kế tiếp ông, lãnh tụ cộng sản Lenin còn tiến một bước xa hơn khi đã không ngần ngại sử dụng một trong những từ thiếu sạch sẽ nhất để gán cho trí thức: Lenin gọi trí thức là cứt ... (...)
 
23.01.2012
... Ông Chu Hảo là mẫu mực của một người đối lập trung thành... Nhưng ông Chu Hảo là người lạc quan. Lạc quan vô tận. Tạp chí Xây dựng Đảng Xuân Nhâm Thìn này có bài “Tết đến rồi…!” của ông. Cứ từ từ, “tất cả mọi sự tốt đẹp bao giờ cũng ở phía trước”, như ông tuyên bố... (...)
 
14.02.2000
... Chúng ta hay ưu tư về chính trị. Điều này rất cần thiết. Nhưng nếu đa số chúng ta không tự xây dựng bản thân thành những người trí thức đúng nghĩa -- một lực lượng vững mạnh của những người thực sự nỗ lực phê phán và cải tạo văn hoá -- thì sự thay đổi chính trị, nếu có xảy ra, cũng chỉ xảy ra ngoài vỏ, mà trong đó óc phong kiến chuyên chế vẫn còn nguyên vẹn, và tinh thần nô bộc vẫn còn nguyên vẹn. (...)
 

Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021