Từ đâu, từ bao giờ

Tôi biết đến trang Tiền Vệ ngay sau khi ra trường, đi làm, đi dạy được chừng một năm tức là khoảng đầu năm 2004. Đầu tiên là vào để đọc các bài nghiên cứu về hậu hiện đại của tạp chí Việt. Sau đó mới đọc các sáng tác văn nghệ mới. Bây giờ nhìn lại đã gần mười năm, cả một đoạn đời tuổi trẻ. Lúc đầu tôi chỉ đơn giản nghĩ rằng có thêm một trang mạng văn chương hay để đọc rồi (khi ấy talawas đang làm mưa làm gió). Theo dõi trang Tiền Vệ hơn một năm tôi mới gửi bài. Cho đến sau này, tôi thấy ngoài ưu điểm hàng đầu là tôn trọng tối đa tự do sáng tác thì có thêm một điều thuận lợi nữa của trang Tiền Vệ là tức thời và xuyên biên giới. Dù đi đến đâu đi chăng nữa thì ta luôn có thể đọc và gửi bài cho Tiền Vệ chỉ với một thiết bị kết nối internet như iphone. Cộng tác với Tiền Vệ đã hơn bảy năm, tôi thấy trang mạng này không chỉ là một người bạn ta có thể gửi gắm tâm tình mà còn là một hành trang quý giá, lưu trữ những nỗi niềm tuổi trẻ mà tôi luôn trân trọng mang theo trên mỗi bước đường đời.

Tôi nhớ lần đầu tiên mình gửi bài là truyện “Thế giới trùm chăn”. Ngay khi truyện được đăng, anh Hoàng Ngọc-Tuấn lập tức email cho tôi ngay là anh Thận Nhiên thích truyện đó lắm. Điều này làm tôi rất vui và cảm động. Trong quá trình cộng tác với trang Tiền Vệ, những chuyện như vậy vẫn thường xảy ra. Chẳng hạn như nhà thơ P.K. thích truyện “Lời giải đáp”, chị Cao Thanh Phương Nghi thích truyện “Duyên khởi” của tôi. Rồi chúng tôi có liên lạc với nhau qua mail và trở thành bằng hữu về văn chương đến bây giờ. Bạn nhiều thêm, đông và vui. Thêm vào đó nhờ facebook mà chúng tôi còn biết được tin tức, hình ảnh đời thường của nhau nữa. Thành ra tôi nghĩ Tiền Vệ là một trang mạng lớn nối kết mọi tấm lòng hướng về văn nghệ với nhau, không khác gì trang facebook cả.

Mỗi ngày đều có cái mới để đọc

Thích thú nhất phải nói đến là mỗi ngày đều có cái mới để đọc. Mỗi ngày phải vào Tiền Vệ ít nhất một lần. Khi bận thì năm mười phút, khi rảnh rỗi thì đọc lâu hơn. Đầu tiên là chọn đọc thơ vì thơ hay ngày càng hiếm nên đọc được một bài thơ mà có một ý tưởng hay một hình ảnh ám ảnh thì thật là thú vị. Thứ đến là đọc các mục khác như truyện cực ngắn, phê bình, ưu tiên ngắn trước dài sau. Những bài nghiên cứu, phê bình hay thì copy vào máy rồi in ra để khi nào thư thả bên chén trà mang ra đọc.

Dị ứng thì thỉnh thoảng có nhưng ít thôi. Đó là khi đọc những bài viết quá đề cao mình, những bài viết a dua hay những bài nhân danh tranh luận để trả tư thù. Điều này nhiều khi không thể tránh khỏi vì tính thời sự và tính vững bền của những giá trị văn chương nhiều khi không đi chung đường. Nhưng rất ít. Trong tám năm đọc Tiền Vệ tôi nhớ mình chỉ nhăn mặt có hai lần thôi. Đó phải nói là một thành công rực rỡ cho trang Tiền Vệ và có lẽ cả cho tôi vì thấy mình nuôi dưỡng được cái tâm bình an, hóa giải được những xung năng đối nghịch, không để những điều nhỏ nhặt ảnh hưởng đến sân chơi chung của tất cả mọi người yêu văn nghệ.

Viết - tự do thể nghiệm

Chủ yếu là truyện cực ngắn. Viết cho Tiền Vệ được cái hay là được tự do thể nghiệm cả về ý tưởng và văn phong mà không lo bị kiểm duyệt. Hơn nữa, bài viết còn được phản hồi rất nhanh. Nếu có chữ nào cần sửa chữa biên tập lại anh Hoàng Ngọc-Tuấn đều có thư phản hồi hỏi ý kiến tác giả rồi mới cho đăng. Tôi thấy tuy là một trang báo mạng nhưng việc biên tập, liên lạc với tác giả rất chỉnh chu, nghiêm túc không khác gì báo in. Vì vậy tuy chất lượng bài vở có khi không đồng đều nhưng tuyệt đối không phải vì do sự dễ dãi của Ban Biên Tập. Hơn nữa, suốt thời gian ròng rã mười năm, ngày nào cũng như ngày ấy, bài vở được cập nhật liên tục, đầy đủ. Đó là một sự phi thường. Thường mở ra một trang web thì dễ nhưng duy trì hoạt động lâu bền thì rất khó. Nếu như không phải copy nguồn này nguồn kia để đăng tải lên thì cũng phải có tiền lương cho Ban Biên Tập và nhuận bút cho tác giả. Nhưng Tiền Vệ thì không như vậy. Đó là một trang web tiên phong. Chỉ có trang khác lấy nguồn từ Tiền Vệ chứ Tiền Vệ chưa bao giờ phải trích bài từ các trang khác, trừ khi trường hợp bất khả kháng, liên quan đến uy tín cá nhân cũng như uy tín của trang Tiền Vệ. Thêm nữa là cả Ban Biên Tập lẫn tác giả cộng tác đều tự nguyện, không hề có một chút lợi lạc vật chất nào mà chỉ vì một tinh thần thuần túy văn chương. SỰ TINH RÒNG này không có một trang web nào có thể theo được bén gót. Sau này có thêm được trang Da Màu “song kiếm hợp bích” nữa.

Dấu ấn tiên phong

Tự do, tôn trọng mọi thể nghiệm nghệ thuật mới nhất. Cái này là vô cùng quan trọng. Đối với Tiền Vệ, tác giả được thỏa sức viết, viết về bất cứ điều gì chỉ cần ráng viết sao cho hay là được.

Bài vở cập nhật mỗi ngày nên có tính thời sự. Các bài nghiên cứu được chọn đăng trên Tiền Vệ đều sâu sắc, kỹ lưỡng. Phải nói một trang mạng cập nhật mỗi ngày từ bốn đến năm bài mới liên tục trong mười năm, hoàn toàn tự lực, không trích dẫn từ nguồn nào, với 1.961 tác giả thì thật là một sự phi thường. Điều làm nên sự phi thường ấy tôi nghĩ đi từ một điều đơn giản: tấm lòng yêu mến văn chương và tôn trọng tự do sáng tạo của cả Ban Biên Tập và các tác giả, độc giả. Về tính tiên phong thì quá rõ rồi, bài vở, hành trình mười năm đến bây giờ có trang nào hơn được trang Tiền Vệ đâu, kể cả các trang mạng văn chương trong nước.

Thành quả của Tiền Vệ thì chắc khỏi cần nói vì đó là chuyện của văn học sử sẽ làm, chúng ta chỉ cần ghi ân Ban Biên Tập Tiền Vệ là đủ rồi.

Có đề nghị nhỏ là nhân kỷ niệm mười năm Tiền Vệ, Ban Biên Tập nếu có thể in một tuyển tập chung để đánh dấu một chặng đường đã qua. Thêm nữa là anh Hoàng Ngọc-Tuấn với anh Nguyễn Hưng Quốc phải tìm đệ tử chân truyền, để giúp một tay trong việc biên tập bài vở, rèn luyện bản lĩnh giang hồ đến khi hai anh có thể “rửa tay gác kiếm”, vuốt râu cười khà.

----------------------------------

Các tác phẩm cùng đề tài: