Zagajewski, Adam
tiểu sử &  tác phẩm 

ADAM ZAGAJEWSKI là một nhà thơ, tiểu thuyết gia, người viết tiểu luận và nhà phê bình văn nghệ Ba-lan, (cựu) giảng sư đại học Cracovie. Sinh tại Lwów ngày 21.6.1945. Học triết lý và tâm lý ở đại học Jagelonne, Cracovie. Khởi sự viết trên tờ Zycie Literackie vào năm 1967. Thuộc nhóm Teraz (Cracovie), ông nổi tiếng như một nhà thơ hàng đầu thuộc “Thế hệ 68” hay “Đợt sóng mới” (Nowa fala) Ba-lan. Đã tham gia nhiều hành động phản kháng và không được xuất bản chính thức ở Ba-lan. Từ 1976, tên ông bị ghi vào sổ đen của những nhà văn có hoạt động «khuynh đảo». Zagajewski ở Tây Bá-linh hai năm (1979-1981) do lời mời của Berliner Kunstler-programm, rồi trở về Ba-lan vài tháng trước khi có cuộc đảo chánh ngày 13.12.1981. Từ 1982, ông sống tại Paris và thường qua Hoa-kỳ giảng dạy tại nhiều trường đại học.

Tác phẩm đầu tiên của ông là tập thơ: Komunikat (Thông cáo, 1972). Kế đó là một tập tiểu luận văn chương viết chung với Julian Kornhauser, một thứ «tuyên ngôn» của thế hệ trẻ đòi hỏi một nền văn chương «điều độ» hơn, thực tế hơn, tỉnh táo hơn. Tiếp theo là một số thi phẩm như Skepy miesne (Cửa hàng thịt, 1975); Lá thư (1978); List - oda do Wielosci (Cracovie, 1982); Jechac do Lwowa (Luân-đôn, 1985); Ziemia ognista (1994); Pragnienie (Cracow: a5, 1999),... Zagajewski còn là tác giả cuốn tiểu thuyết Cieplo, Zimmo (Nóng, lạnh). Thơ, tiểu thuyết và các tiểu luận của ông đã được dịch ra nhiều thứ tiếng Tây Âu,...

Adam Zagajewski đã được tặng Giải thưởng Quốc tế Neustadt về Văn chương năm 2004. Đây là một giải thưởng văn chương quốc tế quan trọng do Đại học Oklahoma và tập san World Literature Today (Văn chương Thế giới Hôm nay) tặng hai năm một lần. Giải này thường báo hiệu Giải Nobel Văn chương nên hay được gọi là “Giải Nobel nhỏ”. Zagajewski là người Ba-lan thứ nhì (sau Czesław Miłosz, 1978) lãnh giải Neustadt lần thứ mười tám này. Ông đã được ban “giám khảo” quốc tế lựa trong tám người được đề nghị lãnh giải trong đó có cả Mario Vargas Llosa, José Saramago và J.M. Coetzee,... Một trong các vị trong ban tuyển lựa nói rằng Zagajewski “tiếp tục những truyền thống tốt đẹp nhất của thơ Ba-lan hậu chiến”, đồng thời cũng “đã tìm ra tiếng nói riêng biệt của chính ông, không thể lẫn với bất cứ một ai trong các vị tiền nhiệm thời danh của ông”.

Trong số các vinh dự khác được dành cho Zagajewski, người ta còn nhận thấy Giải Kurt Tucholsky; Giải thưởng Tự do và “Guggenheim Fellowship.” Kể từ 1988, ông đã trở thành Giáo sư thỉnh giảng trong Chương trình dạy sáng tác tại Đại học Houston. Ông cũng là người đồng-biên tập của tạp chí văn chương Zeszyty literackie, xuất bản tại Paris.

(Diễm Châu biên soạn)

tác phẩm

Bi ca cho kỷ nguyên cộng sản  (thơ) 
... Đấy là một cảnh vật đen, chỉ riêng núi non là màu lam / và cầu vồng nghiêng. Không hứa hẹn chẳng hi vọng, / nhưng chúng ta sống trong đó và chúng ta không phải là người lạ. / Đời sống là thứ người ta cấp cho chúng ta. / Đấy là sự kiên nhẫn nhợt nhạt như nước đá... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Mặt trời châu Mỹ | Ngôi sao | Bảo vệ thơ, vân vân... | Đọc Milosz | Nhạc nghe trong xe  (thơ) 
Bên ngoài cửa sổ, mặt trời châu Mỹ chói loà. / Trong một căn phòng tối, ngồi trước bàn / một người đàn ông, không còn trẻ, / đang nghĩ về những thứ mình đã đánh mất / và những gì còn lại... | Ta trở lại với mi nhiều năm sau, / thành phố màu xám đáng yêu, / thành phố không thay đổi / chôn vùi dưới dòng sông quá khứ... | Vâng, bảo vệ thơ ca, bút pháp sang trọng, v.v., / nhưng luôn cả những tối mùa hè trong một thành phố nhỏ, / nơi có những khu vườn gió thoảng và những con mèo ngồi lặng lẽ... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Ba lịch sử | Ích kỷ | Tôi đã giết Hitler  (truyện / tuỳ bút) 
Có ít nhất ba lịch sử loài người khác nhau, chứ không chỉ có một: lịch sử sức mạnh, lịch sử cái đẹp, và lịch sử nỗi đau... | Trong Hồi ký của mình, Lidia Chukovsky, là người quen biết nhiều với Solzhenitsyn, kể lại cuốn The Gulag Archipelago đã ra đời như thế nào... | Trễ rồi; tôi đã già rồi. Rốt cuộc tôi nên thú nhận những gì đã xảy ra vào mùa hè năm 1937 tại một thị trấn nhỏ ở Hesse. Tôi đã giết Hitler... [Bản dịch của Hoàng Ngọc Biên & Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)

Hai ý tưởng về thơ  (tiểu luận / nhận định) 
Những bài thơ đến từ một thế giới khác. Từ thế giới nào? Từ cái thế giới mà cuộc sống nội tâm sống. Thế giới kia ở đâu? Tôi không nói được. Những ý tưởng, những phép ẩn dụ, và những tâm trạng đều đến từ một thế giới khác... | Hai yếu tố trái ngược gặp nhau trong thơ: say đắm và mỉa mai. Yếu tố say đắm nối buộc với một sự chấp nhận thế giới vô điều kiện, kể luôn cả những gì tàn bạo và phi lý. Mỉa mai, ngược lại, là một thể hiện nghệ thuật của tư tưởng, của phê phán, hoài nghi... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)

Khẩu hiệu | Gió đêm | Chiều tháng chín trong một doanh trại bỏ hoang | Chuyện trò với một người Pháp | Tự do  (thơ) 
Năm bài thơ của Adam Zagajewski (1945~) — nhà thơ kiệt xuất, tiểu thuyết gia, người viết tiểu luận và nhà phê bình văn nghệ Ba-lan đương đại. [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Ba ý tưởng về văn chương  (tiểu luận / nhận định) 
Khi nhà văn bận tâm với chính mình, với những cái yếu của chính mình, cuộc đời của chính mình, và bỏ quên thế giới khách quan, cuộc tìm kiếm sự thật... Khi nhà văn bận tâm chỉ với sự thật của thế giới, hiện thực khách quan, công lý, phán đoán mọi người, các thời đại, các lề thói, và quên mất chính mình, những cái yếu của chính mình, cuộc đời của chính mình... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)

Người gác cửa | Sát nhân  (truyện / tuỳ bút) 
[Hai truyện ngắn] Tôi trở về nhà sau khi đi dạo một vòng xa, người gác cửa bảo rằng tôi không còn ở đây nữa. “Tại sao?” tôi hỏi, ngạc nhiên nhiều hơn là hoảng sợ. “Ông không hiện hữu đủ,” hắn trả lời... | Chuyện xảy ra ở nước Đức như thế này: Robert, một anh nhà giáo dạy văn chương, có liên lạc với một tổ chức khủng bố đầu những năm bảy mươi. Anh được lệnh giết M., một người cỡ tuổi anh... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)

Tù chung thân | Trong Bách khoa Từ điển... | Ngày 6 tháng Bảy, 1980 | Ba giọng nói | Tuổi mười bảy  (thơ) 
Năm bài thơ của Adam Zagajewski (1945~) — nhà thơ kiệt xuất, tiểu thuyết gia, người viết tiểu luận và nhà phê bình văn nghệ Ba-lan đương đại. [Bản dịch của nhà thơ Hoàng Ngọc Biên]

"Tôi muốn là ai" và những bài thơ khác  (thơ) 
Chín bài thơ của Adam Zagajewski (1945~) -- nhà thơ kiệt xuất, tiểu thuyết gia, người viết tiểu luận và nhà phê bình văn nghệ Ba-lan đương đại -- lần đầu đến với độc giả Tiền Vệ qua bản dịch Việt ngữ của nhà thơ Diễm Châu...


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021