Bắc Đảo [Bei Dao]
tiểu sử &  tác phẩm 

Thi sĩ Trung Hoa (Bắc Kinh, 1949~), một trong những nhà thơ quan trọng của thơ Trung Hoa đương đại. Ông cùng một số bạn chủ trương tạp chí Kim Thiên (1978-1980) đề xướng cách tân thơ thông qua những đề tài hiếm người chạm tới trong thời ấy.

Trả lời câu phỏng vấn về các nhà thơ phương Tây mà ông chịu ảnh hưởng, Bắc Đảo kể tên và nói về Federico Garcia Lorca, Rafael Alberti, Vincente Alexandre và Antonio Machedo (Tây Ban Nha); Cesar Vallejo (Peru); Georg Trakl, Maria Rilke và Paul Celan (Đức); Boris Pasternak, Osip Mandestam và Agi (Liên Xô); Gunnar Ekelof, Eric Lindergren và Tomas Transtromer (Thụy Điển). Riêng về Paul Celan ông nói: “Trong số các nhà thơ kể trên tôi thích Celan nhất vì tôi nghĩ, giữa Celan và tôi, có sự đồng cảm sâu trong cách Celan kết hợp ý thức về nỗi đau với những thể nghiệm về ngôn ngữ… Nhiều nhà thơ tách kinh nghiệm sống khỏi ngôn ngữ thơ của họ nhưng trong trường hợp Celan, có sự hòa trộn sự hội tụ của kinh nghiệm sống và ngôn ngữ thể nghiệm.”

Về thơ, ông viết: “Một nhà thơ phải thiết lập thế giới riêng, một thế giới chân thành và duy nhất, một thế giới của công lý và tánh nhân bản… Tôi thử dùng kỹ thuật dựng phim trong thơ tôi nhằm tạo hiệu ứng từ sự va chạm mạnh và đột biến của hình ảnh để kích thích sự tưởng tượng của độc giả, độc giả tự làm đầy khoảng trống giữa những hình ảnh trong bài thơ. Tôi cũng đặc biệt quan tâm đến tánh phức tạp của thơ và thử nắm bắt tiềm thức cùng những cảm xúc luôn luôn thay đổi… Thơ vốn vô dụng. Nó không thay đổi được thế giới. Mặt khác, thơ là phần cơ bản của sự tồn tại con người.”

Năm 1989, lúc bùng nổ sự kiện 4 tháng 6 tại Thiên An Môn, Bắc Đảo đang dự một hội nghị thơ ở Berlin. Ông quyết định sống lưu vong. Sau khi dạy tại Thụy Điển, Đan Mạch, Đức, ông qua Mỹ, là một nhà-thơ-thường-trú của đại học Michigan. Hiện nay ông dạy tại University of California at Davis.



Những tác phẩm chính đã dịch qua Anh ngữ:

BEI DAO. Notes From the City of the Sun: Poems; edited and translated by Bonnie S.McDougall (1983).

BEI DAO. Waves: Stories; edited, with an introduction by Bonnie S.McDougall; translated by Bonnie S. McDougall and Susette Ternent Cooke (1987).

BEI DAO. The August Sleepwalker: Poems; translated and introduced by Bonnie S.McDougall (1988).

BEI DAO. Old Snow: Poems; translated by Bonnie S.McDougall and Chen Maiping (1991).

BEI DAO. Forms of Distance; translated by David Hinton (1994).

BEI DAO. Landscape Over Zero; translated by David Hinton, with Yanbing Chen (1996).

BEI DAO. Unlock; translated by Eliot Weinberger and Iona Man Cheong (2000).



(tiểu sử Bắc Đảo trên đây do dịch giả / nhà thơ Cù An Hưng soạn)

tác phẩm

Dạy thế | Tiếng chim | Phút giây trên nền sáng  (thơ) 
Những con tàu chìm và ông tướng về hưu ở Đường Số Sáu / thích ngủ để chế ngự những cơn bão / tôi bị đuổi, một lá thư / mang những hình ảnh uy quyền... | Buổi sớm mai được phát minh bởi mấy con chim run rẩy / cây đào đi tới một kết luận mọng nước... | Ánh chớp soi mặt tên tội phạm / cuộc đụng độ hung hãn / nhưng rồi những bước chân hắn / biến mất với một dòng thơ vừa viết... [Bản dịch của Lê Đình Nhất-Lang]

Một thế kỷ mới | Hỏi trời | Đêm vội vã | Bơ vơ | Lối ra  (thơ) 
say mê vinh quang, mặt đất tối dần / đọc ánh sáng của cuốn sách / bê tông, chúng ta đọc sự thật... | đêm nay một cơn mưa rối bời / những làn gió mát xáo qua trang sách / những cuốn từ điển căng lên ngụ ý / bắt tôi phải khuất phục... | chúng ta như kính dễ vỡ / và cần dán nhãn rõ ràng: / phía này lên trên, cầm cẩn thận... | tôi đi thang máy từ bãi đậu xe dưới đất / lên tới ngang mặt biển / ý tưởng sâu xa tiếp tục lên nữa, xuyên qua màu xanh... | gần như mọi người đều đang / ném đá vào trong giấc mơ tôi... [Bản dịch của Lê Đình Nhất Lang]

Phương pháp gấp xếp | Lý lịch | Ghi chép | Lãnh vực | Về vĩnh cửu  (thơ) 
mèo trở về nơi chúng khởi đầu // những con cá của chiến tranh / nhảy qua khỏi bầu trời mục sư / và giọng nữ cao đi vào nơi ẩn dật... | lý lịch cần phải sửa lại / anh mới có thể trở về quê xưa // vài từ ngữ bị thời gian lung lay / bay lên, lại rớt xuống... | khi trái quýt buôn lậu cái chết / đàn ông tụm năm tụm ba / nói về vàng đang ngủ ở những vùng xa... | đêm nay bắt đầu ở đâu / những người khách cụng ly trên tường / lời khéo thù tạc với ngọn đèn... | dưới ánh toả rạng thuê của các vì sao / những chân chạy đường dài băng qua phố chết... [Lê Đình Nhất-Lang dịch / Trúc-Ty hiệu đính]

Hướng dẫn cho mùa hè | Cuộc gặp | Biến tấu âm nhạc  (thơ) 
như vàng đập thành lát bởi những thợ thủ công vô hình / biển đột nhiên hoá thành ánh sáng... | họ nấu hạt giống / tránh qua lịch sử, trốn khỏi những hỗn loạn và chiến tranh / đằm sâu vào vỉa khoáng của đêm / và thành một dân tộc... | mây bay tới trước, trên xe buýt / một người đàn ông mỉm cười sau tờ báo / như một vị thần đang đọc pho kinh... [Bản dịch của Lê Đình Nhất Lang]

Theo như tôi biết | Hoàn hảo  (thơ) 
người ta trên đường đi tới câu chuyện / đã di chuyển một quả núi / và hắn sinh ra... | vào cuối một ngày hoàn hảo / những người đơn giản trong khi tìm tình yêu / để lại những vết thẹo trong buổi nhá nhem... [Bản dịch của Lê Đình Nhất Lang]

Thành phố trống rỗng | Sáng tạo | Ngày này  (thơ) 
những cánh buồm và bầu không khí nghi ngờ cùng nhấp nhô lên xuống / và người chết lần theo dấu người sống như những chiếc bóng... | bao nhiêu thế hệ đang được tạo ra cướp mất của tôi yên ổn / đêm chẳng hạn hối hả chạy quanh trên luật pháp / không bao giờ vô cớ... | gió biết tình yêu là gì / ngày mùa hạ loé lên màu vương giả / một người đi câu thăm dò / vết thương của thế giới... [Bản dịch của Lê Đình Nhất-Lang]

Hành lang | Nhà soạn kịch | Ði lầm đường | Du khách phương đông  (thơ) 
bấy nhiêu nắp chai bia / chúng được mang đi đâu trên những con đường chuyển động... | trong buổi sáng hồi sức hậu sản của mặt trăng / một chiếc ghế được đặt trên sàn ga... | những ngày đã qua nguyền rủa / bông hoa của khoảnh khắc... | bữa sáng bằng bánh mì lát bơ mứt / và trà. Tôi xem một con bồ câu mập ngoài cửa sổ... [Bản dịch của Lê Đình Nhất Lang]

Ca sĩ nửa đêm | Quảng cáo | Ngoài  (thơ) 
một bài hát / là tên trộm chạy qua mái nhà / trốn chạy với sáu màu / và bỏ lại kim giờ màu đỏ... | đám tử đinh hương trong tấm lụa bình minh đứng giậm chân / trong khi bầy bồ câu đọc những giấc mơ con người lên thành tiếng... | cơn bão trong một cái chai dẫn đại dương tiến ra / ngoài bến cảng, trên chiếc giường nổi trôi của chứng mất ngủ / những người tình ôm nhau nối liền những chuỗi quyền lực... [Bản dịch của Lê Đình Nhất Lang]

"Văn chương khó" và ngành xuất bản thương mại  (tiểu luận / nhận định) 
"Văn chương khó" ra đời một cách lén lút, lớn lên trong cái kẽ hở giữa sự kiểm soát ý thức hệ và ngành xuất bản thương mại, và sự tương phản của hai thứ ấy tạo ra những điều kiện cho sự phát triển của nó. Tiến trình thương mại hoá xuất bản giúp nó chọc thủng nhà tù ý thức hệ, nhưng đồng thời lại tạo nên một nhà tù mới. Giữa hai nhà tù này có một khung cửa, và xuyên qua dó, "văn chương khó" có thể bước tới bước lui được; nó chỉ vừa làm quen với chút tự do mới mẻ này... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)

Chùa cổ | Nếp sống của nghệ sĩ | Cám dỗ  (thơ) 
tiếng chuông tan biến / kết thành lưới nhện, trong chiếc trụ nứt kẽ / khuếch tán thành từng vòng bánh xe tháng năm... | đi mua một cây cải / -mẹ nói / ê, chú ý dây an toàn / -cảnh sát nói / biển lớn ơi, mi đang ở đâu? / -gã say nói / làm sao đèn đường đều nổ cả rồi / -tôi nói... | đó là một loại cám dỗ / suốt cổ đại bất biến / khiến bao nhiêu thuỷ thủ mất mạng / đê đá đang ngăn đỡ / lục địa đổ nghiêng trượt xuống đáy biển sâu... [Bản dịch của Trúc-Ty]

Bắc Đảo nói về chính mình  (phỏng vấn) 
... Tôi thấy một mối liên hệ giữa thơ và sự nổi loạn. Nổi loạn là một đề tài lớn của thế hệ tôi. Nhưng tôi tin rằng sự nổi loạn bắt đầu từ cấp độ bản thân, chẳng hạn, sự nổi loạn của tôi đối với cha tôi. Thơ là một hình thức nổi loạn đối với những thập kỷ hỗn độn ở Trung quốc... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)

Ghi ở Thái Dương thành  (thơ) 
Nghệ thuật / ức vạn mặt trời huy hoàng / ánh lên trên mảnh gương vụn vỡ // Số phận / trẻ con tuỳ ý vỗ vào lan can / lan can tuỳ ý vỗ vào đêm tối... [Bản dịch của Trúc-Ty]

Bản đồ đen | Bông hồng của thời gian | Khúc hát trên đường  (thơ) 
cuối cùng, bầy quạ lạnh cùng nhau ráp thành / đêm: một bản đồ đen / tôi đã về nhà — đường về / dài hơn đường đi lạc vốn dài bằng một đời... | khi người gác đêm ngủ gật / ta quay lại với cơn bão / già đi trong vòng ôm là / bông hồng của thời gian... | trong sự lãng quên giữa những cái cây / những cuộc tấn công bằng lời của chó / ở cuối một chuyến đi vô tận / đêm xoay mọi chiếc chìa khoá bằng vàng... [Bản dịch của Lê Đình Nhất-Lang]

Câu trả lời  (thơ) 
Sự tồi bại là mật mã của kẻ vô lại. / Danh dự là văn bia người liêm sỉ. / Nhìn—bầu trời mạ đang tràn ngập / Phản ảnh dập dờn của cổ nhân. // Họ bảo thời đại băng hà đã qua. / Sao băng đá vẫn còn khắp nơi? / Mũi Hảo Vọng đã được phát hiện. / Sao ngàn cánh buồm dành Biển Chết?... [Bản dịch của Đinh Linh]

Văn phong dịch thuật: một cuộc cách mạng thầm lặng  (tiểu luận / nhận định) 
Hầu như ngay từ đầu, văn phong dịch thuật đã trở thành nhân tố dẫn đạo cho sự chuyển hoá của phong cách văn chương Trung quốc hiện đại. Tại sao dịch thuật lại có một ảnh hưởng to tát đến sự phát triển của Trung văn hiện đại như vậy? [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)

BÊN TRỜI  (thơ) 
BÊN TRỜI, tuyển tập thơ của Bắc Đảo, gồm bốn mươi bốn bài thơ sáng tác từ 1974 đến 1994, lần đầu tiên được nhà thơ Diễm Châu dịch trọn vẹn sang Việt ngữ và giới thiệu đến độc giả Tiền Vệ...

Điểm giao thoa  (truyện / tuỳ bút) 
... Họ vừa bước đi, vừa ngẫu tác một bài hát, u ơ cất tiếng ca. Giọng hát họ càng lúc càng lớn, nhưng chẳng có ai hiểu nổi họ đang hát điều gì... (...)

Mục tiêu của tạp chí KIM THIÊN  (tiểu luận / nhận định) 
Cuối năm 1978, Bắc-kinh dưới trời tuyết. Trong một căn buồng nhỏ 6 mét vuông nằm ở bìa thành phố và đồng quê người ta in số đầu tiên của tờ tạp chí Kim thiên... (...)

Nói chuyện với Bắc Đảo  (phỏng vấn) 
Trong một khung cảnh mà tất cả đều xa lạ, ngôn ngữ là nơi trú ẩn, nơi mà, nhờ thi ca, tôi có thể tìm lại mình. Ấy là điều cho ta sức mạnh chịu đựng cuộc sống lưu đày này. Có trách nhiệm bảo toàn ngôn ngữ này. Lưu đày ư? Ngày tôi bắt đầu làm thơ, ấy đã là lưu đày. Các tác giả khác cũng đã từng nói thế trước tôi... (...)

Người mộng du tháng tám  (thơ) 

Bạn đợi tôi trong mưa  (thơ) 

Sao chổi  (thơ) 

Đường ranh tuyết  (thơ) 

Ngày mai. Không  (thơ) 

Những giấc mơ trên bến cảng  (thơ) 

Kết thúc hay khởi đầu  (thơ) 

Tuyên bố  (thơ) 

Hướng tới Mùa đông  (thơ) 

Cam đang chín  (thơ) 

Ngủ đi, thung lũng  (thơ) 

Về thơ  (tiểu luận / nhận định) 
... Chấp nhận sự tồn tại của những nguyên tắc của người khác là nền tảng cho sự tồn tại của chính chúng ta... (...)

Bờ sông  (thơ) 

Nhân chứng  (thơ) 

Góc phố  (thơ) 

Tất cả  (thơ) 

Đi thôi  (thơ) 

Một ngày  (thơ) 

Ca khúc của chim thiên di  (thơ) 

Nụ cười bông tuyết. Nước mắt  (thơ) 

Thật  (thơ) 

Đi vào sương mù  (thơ) 

Hoa trên cầu vồng  (thơ) 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021