Cendrars, Blaise
tiểu sử &  tác phẩm 

BLAISE CENDRARS (1887-1961) là một trong ba người, nói theo lời nhà thơ Pháp Philippe Soupault, «chịu trách nhiệm» về cuộc cách mạng trong Thơ Pháp hồi đầu thế kỷ XX.(Hai người kia là Guillaume Apollinaire và Pierre Reverdy). Blaise Cendrars, tên thực là Frédéric-Louis Sauser, sinh ở Thụy-sĩ ngày 1.9.1887; cha ông là người Thụy-sĩ, một nhà buôn; và mẹ ông là người Tô-cách-lan. Từ nhỏ ông đã theo gia đình qua Ai-cập rồi Ý. Và đến năm 1904, được gửi tới St.-Pétersbourg làm việc. Trở về Âu châu năm 1907, ông ghi tên học đại học Berne, Thụy-sĩ và năm 1909 học Y khoa và Triết lý. Chỉ một năm sau ông đã bỏ đi Bruxelles, Bỉ, rồi tới Luân-đôn và Paris... Năm 1911 ông trở lại St.-Pétersbourg và từ đó qua Nữu-ước theo ngả Ba-lan. Tại Nữu-ước, ông đã viết những bài thơ đầu tiên ký tên là Blaise Cendrart (do hai từ «Braise» và «Cendres» ), sau đổi thành Blaise Cendrars với bài «Phục sinh ở Nữu-ước», bài thơ lớn đầu tiên của ông. «Phục sinh ở Nữu-ước» được in tại Paris năm 1912 khi Blaise Cendrars trở lại Âu châu. Từ đấy, ông cư ngụ ở Paris và liên hệ với nhiều tên tuổi trong giới văn nhân, nghệ sĩ ở đây.

Năm 1913 ông xuất bản tập Séquences, rồi bài thơ lớn thứ nhì và có lẽ là bài quan trọng nhất của ông: «Văn xuôi của chuyến xe lửa xuyên-Tây bá lợi á và của cô bé Jehanne de France», và khởi sự viết một số trong Mười chín bài thơ co giãn. Cùng năm ấy, ông viết bài «Panama hay những cuộc phiêu lưu của bảy ông cậu tôi», bài thơ lớn thứ ba mà ông chỉ hoàn thành vào năm sau và mãi tới năm 1918 mới xuất bản.

Năm 1914, khi Thế chiến thứ nhất bùng nổ, Blaise Cendrars, cùng với chủ nhiệm tờ tạp chí Montjoie, hô hào «những người nước ngoài, bạn của nước Pháp» đi chiến đấu và chính ông đã tình nguyện nhập ngũ. Trong cuộc chiến này, Blaise Cendrars bỏ mất một cánh tay, «cánh tay cầm viết», được một vài huy chương và đến năm 1916 được Pháp cho nhập tịch. Năm 1916 cũng là năm ông viết bài «Những bái vật lớn» tại Luân-đôn.

Từ những năm 1920, Blaise Cendrars không còn viết những thi phẩm quan trọng. Bù lại, ông lần lượt cho ra đời nhiều tác phẩm văn xuôi rất thơ. Một số đã trở thành sách giáo khoa tại các trường trung học Pháp. Ông mất tại Paris ngày 21.1.1961.

Blaise Cendrars là một trong những nhà thơ đã mở đường cho phong trào thi ca mới của Pháp. Chứng từ của các nhà văn Hoa-kỳ như John Dos Passos, Henry Miller,... các nhà văn Bồ-đào-nha, Ba-tây, và những cuộc hội thảo, những công trình nghiên cứu,... về Blaise Cendrars cũng cho thấy tác động mãnh liệt của Blaise Cendrars đối với thi ca thế giới.

Nhà thơ Nguyễn Đăng Thường đã dịch sang tiếng Việt «Văn xuôi của chuyến xe lửa xuyên-Tây bá lợi á…», «Panama...» và rất nhiều thi phẩm khác của Blaise Cendrars, kể cả Mười chín bài thơ co giãn...

(Diễm Châu biên soạn)

tác phẩm

Văn xuôi đường tàu xuyên Tây-bá-lợi-á và cô bé Jehanne de France  (thơ) 
"Prose du Transsibérien et de la Petite Jehanne de France", bài thơ nổi tiếng của Blaise Cendrars (1887-1961) — một trong những nhà cách mạng thi ca Pháp quốc đầu thế kỷ 20 — lần đầu tiên đến với bạn đọc Tiền Vệ. Ngoài những cách tân về ngôn ngữ và cấu trúc, "Prose du Transsibérien et de la Petite Jehanne de France" còn được tác giả coi như một tấu khúc với những âm thanh và tiết điệu mới mẻ để riêng tặng các nhạc sĩ... [Bản dịch của nhà thơ Nguyễn Đăng Thường]

CÂU CHUYỆN TRUYỀN KỲ CỦA NOVGORODE  (thơ) 
Một tác phẩm quan trọng của Blaise Cendrars (1887-1961), và theo nhận định của Miriam Cendrars — con gái của ông —, CÂU CHUYỆN TRUYỀN KỲ CỦA NOVGORODE "xác nhận biến cố then chốt, điều bí mật sâu kín của cuộc đời nhà thơ. Đó là một bài thơ mà hình thức và bút pháp thật bất ngờ báo trước tân thức. Nó tiết lộ những hình ảnh, những suy tưởng và những sự kiện sẽ tái hiện theo dòng các tác phẩm sau này và rốt cuộc, nó phát hiện cái nguồn gốc bi thảm của một danh hiệu mới, xuất phát từ lửa, từ than hồng và từ tro: Blaise Cendrars." Tác phẩm này đến với độc giả Tiền Vệ qua bản dịch của nhà thơ Diễm Châu.

Phục sinh ở Nữu Ước  (thơ) 
Lạy Chúa, hôm nay là ngày Thánh danh Chúa, / Con đọc thấy trong một pho sách cổ công nghiệp của Người ngày Thương khó...


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021