Maya Angelou, tên thật là Marguerite Ann Johnson, sinh năm 1928 tại Saint Louis, Missouri. Bà là một trong những phụ nữ da đen nổi tiếng nhất ở Mỹ như một nhà thơ và người viết tự truyện, một nhà đấu tranh cho xã hội, một vũ công, diễn viên, nhà làm phim, kịch tác gia và đạo diễn.

 

Tên tuổi văn chương của bà nổi lên với bộ sách tự truyện gồm 6 cuốn, trong đó, cuốn I Know Why the Caged Bird Sings (Tôi biết tại sao con chim nhốt trong lồng vẫn hót, 1970), tập trung vào 17 năm đầu tiên của cuộc sống của bà, đã được đề nghị trao giải thưởng National Book Award. Tập thơ Just Give Me a Cool Drink of Water 'Fore I Diiie (Hãy cho tôi uống một ly nước mát trước khi tôi chết, 1971) đã đề nghị trao giải thưởng Pulitzer. Năm 2000, bà được trao tặng huy chương cao quý Presidential Medal of Arts. Năm 2008, bà nhận huy chương Lincoln Medal. Bà cũng đã đoạt 3 giải Grammy Awards.

 

Bà đã cộng tác trong phong trào đấu tranh bình đẳng màu da cùng với mục sư Martin Luther King, Jr. Bà đã được vinh dự đọc thơ trong lễ đăng quang Tổng thống John F. Kennedy năm 1961, và lễ đăng quang Tổng thống Bill Clinton năm 1993.

 

Maya Angelou từng là Giáo sư tại Wake Forest University ở Winston-Salem, North Carolina, và là người đầu tiên được phong danh hiệu Reynolds Professorship of American Studies. Cho đến nay, bà đã được trao tặng hơn 30 bằng tiến sĩ danh dự từ các trường đại học ở Mỹ và nhiều nước khác trên thế giới.

----------------

Dịch từ nguyên tác “When You Come”, trong Maya Angelou, The complete collected poems of Maya Angelou (Random House, 1994). Nguyên văn bài thơ tiếng Anh đăng trên PoemHunter.com.

 

Em nhớ  (thơ) 

bàn tay của anh dễ dàng / và hơi nặng, đùa ghẹo như những con ong / đang làm tổ trong tóc em, nụ cười của anh ở / hai dốc nghiêng thoai thoải bầu má em. Một lần / anh ấn vào em / rực rỡ, phun trào / một bí ẩn vừa chiếm đoạt / lý trí của em... [Bản dịch của Lê Vĩnh Tài]

 

Tôi vẫn vượt lên  (thơ) 

bạn có thể viết tôi xuống lịch sử / với đắng cay, với lời dối trá quanh co của bạn / bạn có thể dẫm lên tôi như một đám bụi bẩn / tuy nhiên, vẫn còn, như bụi, tôi sẽ bay lên... [Bản dịch của Lê Vĩnh Tài]

 

Người phụ nữ phi thường  (thơ) 

những người phụ nữ đẹp thường hay tự hỏi / đâu là bí mật của tôi / tôi không dễ thương hay có ba vòng đo của người mẫu / nên khi tôi bắt đầu nói với họ / họ cứ nghĩ rằng tôi nói dối // tôi nói / đó chỉ là những điều trong tầm tay của tôi / vòng hông của tôi, bước chân đong đưa của tôi / cái bĩu môi của tôi // tôi là một người phụ nữ / phi thường / người phụ nữ phi thường đó / là tôi... [Bản dịch của Lê Vĩnh Tài]

 

Tôi biết tại sao con chim nhốt trong lồng vẫn hót  (thơ) 

... Nhưng con chim trong lồng đành chịu chết trên ngôi mộ của giấc mơ / hình bóng của nó vẫn kêu thất thanh / như ban ngày ta gặp cơn ác mộng / cánh của nó vẫn bị cắt bớt và chân của nó vẫn nhảy loi choi / những bước chân tù túng / cái đập cánh tuyệt vọng / do đó nó đã phải mở to cổ họng của mình / để hót... [Bản dịch của Lê Vĩnh Tài]