thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
Đêm bên hồ Irving, với Hoàng Ngọc-Tuấn, Hoàng Đình Bình

 

Đêm... Vẫn đêm trong ngôi nhà Nguyễn Xuân Phước ở Irving, Dallas hồi nào cùng với Hoàng Ngọc-Tuấn, Nguyễn Hưng Quốc, Trương Vũ và bạn bè... có trăng trên hàng cây ven hồ nước, có màu rượu đỏ sóng sánh trong ly... Hoàng Đình Bình tay ôm đàn, bật lên vài âm hư, nhắc tới những ngày ở Sài Gòn sau năm 1975. Đó là những ngày đói rách, vô vọng. Những ngày của vỉa hè, đường phố, quán cà-phê và bạn bè trong cơn thất tán. Nơi anh em thường dừng chân là quán cà phê Huy Tưởng. Một đêm, bị công an rượt đuổi, Hoàng Đình Bình và Hoàng Ngọc-Tuấn chạy về đây. Nơi trú ẩn cuối cùng và là vương quốc của tình người. Tại đây, Hoàng Ngọc-Tuấn viết Bài Hát Chào Hàng, được Huy Tưởng xem như quốc ca của quán. Và bây giờ là đêm trong ngôi nhà bên hồ ở Irving. Đêm. Giọng hát khản đặc và tiếng đàn Hoàng Ngọc-Tuấn rơi, như tiếng kêu đường, gợi bóng những troubadours, những người hát rong đường phố:

hỡi người qua lại
xin đừng e ngại
nếu bàn chân mỏi
xin đừng e ngại
khi ghé lại chốn này
 
hỡi người qua lại
xin mời đến ngồi
nếu bàn chân mỏi
xin mời đến ngồi
một góc đời nhỏ nhoi
 
ai cần khí trời
ai cần chỗ ngồi
xin vào chơi
 
ai cần gió bụi
ai cần tiếng cười
xin vào chơi
 
người cần chi cần chi cần chi?
cần bóng đêm hay cần tiếng chim?
mời lại đây, lại đây, lại đây
ngồi xuống chơi
ngồi xuống chơi
 
người cần chi cần chi cần chi?
cần lưỡi gươm hay cần áo cơm?
đây không có, không có, không có
mời bước đi
mời bước đi
 
đây không bán phép lạ
đây không biết đe doạ
đây không buôn mặt nạ
đây không phải là nhà
 
hãy đến, hãy đi, và hãy quên
hãy đến, hãy đi, và hãy quên...

Hãy hình dung Hoàng Ngọc-Tuấn ôm đàn gào bên góc phố trước rạng đông của Sài Gòn thời đổi chủ. Một rạng đông có mặt trời mọc nhưng mặt trời bị cắt cổ (soleil, cou coupé - Apollinaire). Cũng trong đêm bên hồ trong nhà Nguyễn Xuân Phước, Hoàng Ngọc-Tuấn kể thời ấy -- cái thời không phải của người -- một số hoạ sĩ vẽ tranh trừu tượng, tưởng rằng sẽ thoát đôi mắt cú điên của mấy tên công an văn hoá, thế nhưng, vẫn không thoát được những câu tra vấn của chúng. Chúng hỏi những câu mà hoạ sĩ không cách chi trả lời được. Và Hoàng Ngọc-Tuấn đã sáng tác bài Cái Dường Như Là để nói lên cái nửa hình người, nửa ác thú của đời sống này, và nỗi đau bị vong thân:

Không phải là sắc - Không phải là màu
Không phải là sáng - Không phải là chiều
Là cái dường như trùm khắp mọi tinh cầu
 
Không phải là nét - Không phải là đường
Không phải là bóng - Không phải là hình
Là cái dường như nằm trong cuộc tử sinh
 
Không phải là máu - Không phải là lệ
Không phải là da - Không phải là thịt
Là cái dường như hô hấp không biết mệt
 
Không phải là xác - Không phải là hồn
Không phải là thú - Không phải là người
Là cái dường như đi đứng trong cõi đời
 
[...]

Như vậy đó. Cái thời không phải của người. Không phải là tối, không phải là ngày. Không phải là thú, không phải là người. Nó là cái gì nửa người nửa thú. Vậy mà chúng ta vẫn phải sống trong nó. Như Hoàng Ngọc-Tuấn, như Hoàng Đình Bình. Như anh, như chị, như em. Ở những năm đi tù Cộng Sản về, những năm giữa thập niên 1980, để sống cho đến tận cùng cái khổ và nỗi tuyệt vọng, Nguyễn và Nguyễn Minh Diễm (than ôi, Diễm không còn nữa) và Nguyễn Trung Dũng thường hay đến ở chỗ sân ga cũ xế bên bùng binh Sài Gòn để rít điếu thuốc lào và uống ly trà đắng của một cô bé lang thang từ Bắc vào. Trong cái không khí nửa đực nửa cái nửa âm nửa dương của buổi chiều dần tối, mới cảm thấy thấm thía thân phận của người dân dưới chế độ bạo quyền:

đời thổi bạt ta ra hè phố
mỗi gốc cây là một mái nhà
trong đấy chén ửng màu nâu sậm
ánh trăng tan. giọt máu đời ta...
(NXT)

Và cũng trong những đêm không phải là máu - không phải là lệ - không phải là xác - không phải là hồn ấy, một đêm của “cái dường như là”, Nguyễn đã tìm đến các bạn trẻ như Phương, như Sinh, như Hải Đường để đọc thơ trong hơi rượu đắng. Và cả bọn đã khóc khi nghe Chiều Bên Sông Giăng.

Đêm. Trở lại đêm trong ngôi nhà ở Irving, nhớ về Sài Gòn cùng Hoàng Ngọc-Tuấn và Hoàng Đình Bình và Trương Vũ và các bạn, để thấy lại những mảnh đời tan tác, tụ rồi tan như mây trời kia. Tiếc chưa kịp nhắn các bạn một lời. Vậy nay xin mượn một ý thơ Đỗ Trung Quân gởi qua không gian ảo. Rằng: Mai kia mốt nọ có về Sài Gòn, trong một cuộc họp mặt nào đó (nghe Đinh Cường nói Huy Tưởng đã đi Úc, vậy ra ngồi ở bất cứ quán cóc nào) xin nhặt giùm những bông khuynh diệp vàng, khô bên vỉa hè, đem đốt lên để mùi hương nhắc nhớ tới bè bạn bên trời này. Vậy nha?

 

Tháng 4. 2011 - Tháng 4. 2015
Nguyễn Xuân Thiệp

 

--------------
Sau đây, Nguyễn tôi xin mời các bạn thân thương cùng nghe Hoàng Đình Bình, Hoàng Ngọc Tuấn hát Cái Dường Như Là:

https://www.youtube.com/watch?v=4m5fRzJixpc

 
Và nghe Huy Tưởng: Lời Đọc Trước Mộ Bùi Giáng:

https://www.youtube.com/watch?v=7mKRMpSKRP8

 

 

-------------

 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021