|
|
Nói với Lycomedes về đảo Scyros
|
|
Bản dịch Hoàng Ngọc Biên
JOSEPH BRODSKY
(1940-1996)
Nói với Lycomedes về đảo Scyros[*] Ta rời thành phố này, như ngày xưa Theseus bỏ
mê lộ của mình ra đi, để lại Minotaur
mục rữa, và Ariadne làm tình
với Bacchus.
Như thế, người ta bảo, là chiến thắng!
Một kiểu sùng bái phẩm chất tinh thần.
Nhưng Thượng đế sắp xếp mọi thứ nên ta mới gặp
nhau đúng vào lúc ta hoàn thành kỳ công của mình
trong thành phố, giờ đây với chiến tích to đùng đoạt được,
chúng ta dạo chơi qua những bãi đất trống và rời bỏ
nơi này, chẳng bao giờ có ý trở lại.
Khi mọi thứ người ta đã nói và đã làm xong, thì giết người
là giết người. Và là những con người, chúng ta có nhiệm vụ
cầm vũ khí chống lại mọi thứ quái vật. Ai có thể
xác nhận yêu quái là loài bất tử? Thượng đế
ngấm ngầm – để chúng ta khỏi tự hào cho rằng
mình đây là khác biệt so với những kẻ chúng ta đã đánh bại –
đã trừ mất mọi phần thưởng khi đẩy ta ra khỏi
đám người đắc chí. Và ra lệnh chúng ta không được
nói năng gì. Và thế là chúng ta ai về nhà nấy.
Lần này, quả vậy, chúng ta bỏ đi mãi mãi. Con người có thể
trở về nơi mình từng làm những chuyện ác độc,
nhưng con người không trở về nơi mình từng bị
làm nhục. Về điểm này sự sắp xếp của Thượng đế và
cảm giác bị làm nhục của chính chúng ta trùng hợp
tuyệt đối tới nỗi chúng ta phải bỏ lại: đêm tối,
con thú thối rữa, đám người đắc chí, mái nhà ấm cúng,
những bếp sưởi, Bacchus trên bãi đất trống
ôm ấp Ariadne trong bóng đêm.
Nhưng một ngày kia chúng ta ai nấy phải trở về. Trở về nhà.
Trở về với bếp lửa quê hương chúng ta. Và đường của riêng tôi
sẽ đi qua giữa lòng thành phố ấy. Bấy giờ cầu xin Thượng đế
cho tôi sẽ không phải mang theo mình một thanh gươm hai lưỡi –
bởi lẽ với những thị dân sống ở đây, thành phố nào cũng khởi đầu
từ các quảng trường và lâu đài trung tâm –
nhưng với kẻ lang thang
tiếp cận –
nó khởi đầu từ các vùng ngoại ô.
1967
_________________________ [*]Lycomedes [hay Lycurgus] trong thần thoại Hi lạp, là Vua Scyros thời Cuộc chiến thành Troy. Scyros là một hòn đảo cực Nam Sporades, trong quần đảo thuộc Hi-lạp ở Biển Aegean – một nhánh của Địa Trung hải, nằm giữa Hi-lạp và Thổ-nhĩ-kỳ. Skyros là một trong những thành thị không thuộc tỉnh nào ở Hy-lạp. Theo Plutarch [46-125 AD] Lycomedes đã xô Theseus từ trên một vách đá xuống biển [khi ông này đến lánh nạn ở hòn đảo của ông] vì sợ Theseus sẽ tiếm ngôi vua của mình. Tuy nhiên vào phút chót Ariadne đã đưa cho Theseus một thanh gươm để ông này giết con quỉ đầu trâu [Minotaur]. 
Trên: Triều đình Vua Lycomedes. Dưới: Theseus giết Minotaur – Bacchus và Ariadne – Theseus và Ariadne
-------------------------
“Nói với Lycomedes về đảo Scyros” dịch từ bản tiếng Anh “To Lycomedes on Scyros” của George L. Kline trong Joseph Brodsky, Selected Poems, do G. Kline dịch và giới thiệu, W.H. Auden viết tựa (New York: Harper & Row, Publishers, 1973). Bản tiếng Pháp “À Lycomède, roi de Scyros” của Georges Nivat trong Joseph Brodsky, Poèmes 1961-1987 (Paris: Gallimard, 1987), đã được tham khảo trong khi chuyển ngữ bài thơ rất đẹp này, phần nào nhằm giúp người đọc dễ nhận ra một “thủ pháp” của Brodsky [cũng từng là của Mandelstam và Tsvetayeva] khi sử dụng thần thoại Hi-lạp, qui chiếu – để vay mượn một thuật ngữ toán học – những tên người như Hector, Andromaque, Ajax, Orpheus, Artemis, Athena, Aeneas, Dido, Oedipus, Odysseus, Telemachus, ... “Nói với Lycomedes...” là một kết hợp khéo léo ngôn ngữ thần thoại và ngôn ngữ tôn giáo để giúp con người hiểu ra một phần phận sự của mình là cưỡng chống cái xấu.
Một chân dung Joseph Brodsky – hoạ sĩ Nga
Evgeniy Stasenko vẽ bằng mực tàu, gouache
trắng trên giấy màu đậm, tháng tám năm 2013.
-------------
Bấm vào đây để đọc những bản dịch Việt ngữ tác phẩm của Joseph Brodsky đã đăng trên Tiền Vệ
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021