1.

Sài Gòn là một thành phố có nhiều ma nhất trên thế giới.

Nó có nhiều ma hơn mọi thành phố có nạn diệt chủng ở châu Phi. Nó có nhiều ma hơn thành phố chết Nam Vang trong thời diệt chủng. Nó có nhiều ma hơn cả hai thành phố bị huỷ diệt bởi bom nguyên tử vào cuối thế chiến thứ hai ở Nhật cộng lại. Nói đúng ra, thì nó có nhiều ma hơn tất cả các thành phố trên thế giới.

Nếu là một người từng sống ở đó thì có thể bạn không ý thức được điều đó đâu, vì chắc chắn bạn đã thấy quen thuộc với cái khí quyển ma quái đó rồi. Khi mình đã quen với điều gì rồi thì sẽ thấy đó là một sự hiển nhiên, chẳng có gì để phải thắc mắc.

Còn nếu bạn là một du khách thì nhiều phần vì sự hèn nhát do sợ bị ma trả thù mà bạn không dám tiết lộ ra cái sự thật đó.

Do đâu mà tôi biết được điều đó ư? Tôi biết được là vì tôi là một du khách. Thật ra, tôi là một gã trai trẻ thèm giang hồ vặt, khao khát đi khắp thế giới với cái ba-lô và một số tiền còm dành dụm được trong một năm cày cuốc ở Austin, Texas.

*

Tên tôi do cha tôi đặt, tiếng Việt là Quân, tiếng Mỹ là William, 23 tuổi. Cha tôi người Việt, mẹ tôi cũng người Việt, họ vượt biên đến Mỹ từ năm 1979, cả hai người đều phải thi để lấy quốc tịch sau 5 năm ở Mỹ. Mẹ tôi đậu và thành công dân Mỹ. Cha tôi thi trượt 5 lần và nản lòng, quyết định không bao giờ thi nữa nên ông mãi mãi là người không có quốc tịch nào cả, Mỹ cũng không mà Việt cũng không.

Nếu hình dung quốc tịch như một cái mỏ neo để neo thân phận con người như neo một con tàu thì cha tôi là con tàu bị trôi giạt mãi và sẽ đắm trong nay mai vì mỗi ngày bị nước biển tràn vào một ít. Tới giờ, sau nhiều năm ở Mỹ, ông vẫn không nói được tiếng Anh suôn sẻ tuy rằng ông sống bằng nhiều nghề, đi và ở nhiều nơi trên nước Mỹ hơn phần đông những người Mỹ bình thường. Ông lái xe rất giỏi, chưa bao giờ ông gây tai nạn hay bị cảnh sát phạt vì bất cứ lỗi gì, nhưng ông không có bằng lái vì, theo lời ông, ông đã thi trượt 37 lần phần thi lý thuyết. Ông là một nhà thơ, một nhà thơ thất bại như hàng triệu triệu nhà thơ thất bại của nhân loại từ xưa đến nay, tất nhiên ông chỉ làm thơ bằng tiếng Việt.

Mẹ tôi là thương gia khá thành công, bà buôn bán với cả người Mỹ gốc Việt lẫn người Mỹ không phải gốc Việt. Bà bảo với tôi rằng bà đã lấy được bằng tiến sĩ về một ngành tương tợ như khí động học hay nhân chủng học gì đó, và tôi phải noi theo gương bà để trở thành một người thành đạt, thật ra tôi chẳng quan tâm mấy đến chuyện thành đạt bằng con đường khoa cử đó. Tôi muốn viết một cái gì đó, có lẽ nên là một cuốn tiểu thuyết.

Tôi là người Mỹ, tôi ra đời ở Mỹ, nên không phải thi quốc tịch Mỹ. Tôi hiểu được một ít tiếng Việt và nói hai thứ tiếng Anh-Việt trộn lẫn nhau khi buộc lòng phải nói tiếng Việt. Tôi bỏ học đại học sau hai năm theo một ngành gì đó mà tôi không buồn nhớ. Tôi vẫn sống chung nhà với mẹ tôi, bà dành cho tôi một căn phòng trong ngôi nhà 4 phòng ngủ, và tôi làm việc bán thời gian cho bà.

Cha mẹ tôi li dị từ 13 năm trước và tôi sống với mẹ từ đó. Cha tôi, sau khi đi kiếm sống ở nhiều tiểu bang khác nhau, dọn về sống không xa thành phố chúng tôi ở. Ông thường ghé đón tôi về nhà ông chơi. Kỳ lạ là cả hai cha mẹ tôi ai cũng sống một mình, thỉnh thoảng họ có bạn trai hay bạn gái nhưng không sống chung với ai nữa. Cha tôi thường thu xếp cho các cô bồ của ông không có mặt ở nhà mỗi khi ông đón tôi về. Hai cô người Việt, một cô người Mễ, một cô người Lào, hai cô da đen và một cô da trắng. Tôi nghĩ tôi kể còn sót vài cô những khi cha tôi dời đi qua tiểu bang khác sống. Có lần cha tôi nói con cu của ông giống như cây gậy của thằng mù, đụng đâu ông chọt đó, vậy mà chưa có lần nào dính luôn. Nghĩa là, ông chọt tới chọt lui, chọt hoài mà vẫn rút gậy ra được. Còn hai ông bồ của mẹ thì không như vậy, bà không có ý cho họ tránh gặp tôi. Có khi bà còn cho tôi đi chơi xa chung với họ và những đứa con của họ, và thuê một phòng riêng cho tôi khi ở khách sạn. Với tôi, họ — những người bạn của cha và mẹ — chỉ là những người xuất hiện trong đời mình một lúc nào đó rồi biến mất. Biến mất vĩnh viễn. Tuy rằng nhiều lúc tôi vẫn gặp lại họ. Tôi thường nhầm tên của những bạn trai bạn gái của cha mẹ mình với nhau. Thật ra chuyện nhầm lẫn đó chẳng có gì quan trọng. Tôi ngờ rằng có khi tôi cố ý làm như vậy. Để làm gì ư? Chẳng để làm gì cả. Hay chỉ để quan sát sự bối rối của những người lớn. Cho vui.

*

Tôi cho rằng đây mới là chuyến đi ra thế giới đầu tiên của tôi, đi Việt Nam, còn những chuyến trước là không kể. Không kể là vì những lần đó tôi không đi một mình, hoặc cho dù tôi đi qua Canada hay Mexico một mình thì những lần đó không phải là quyết định của chính tôi mà là sự cho phép của mẹ tôi. Khi không được tự quyết định mọi chuyện thì các chuyến đi đó không nên kể như một thành tích hay những dấu ấn trong đời.

Mục đích của chuyến đi Việt Nam này là tôi muốn tự mình tìm lại những dấu vết của cội nguồn, những điều lẽ ra tôi không cần quan tâm đến làm chi vì chúng gần như vô nghĩa với đời sống và thực tại của tôi.

Không có những dấu vết đó thì tôi vẫn sống một đời sống bình thường như mọi kẻ di dân ở các thế hệ thứ hai, thứ ba trở về sau trên đất Mỹ.

Tuy nhiên, với riêng tôi thì việc tìm lại dấu vết của cha, của ông mình, trên cái mảnh đất xa xôi và xa lạ đó không phải là một thôi thúc luôn canh cánh trong lòng như nhiều di dân ở thế hệ đầu nghĩ về cố quốc, nhưng mà là nỗi ám ảnh, trước sau gì cũng phải giải quyết, một lần cho xong.

Tôi muốn tái tạo và sống lại các phần đời của cha, mẹ, ông nội tôi ở Việt Nam.

Tôi có một khả năng đặc biệt. Hãy cung cấp cho tôi vài chi tiết, tôi sẽ sống, sẽ nhập vai vào câu chuyện đời của bất cứ ai. Rắc rối mà tôi gặp phải là ký ức của tôi thường xuyên không kiểm soát được trật tự của sự việc và thời gian, chúng nhảy cóc và hoàn toàn không có tính liên tục.

2.

Tôi cảm nhận được cái khí quyển ma quái ấy ngay từ khi cô tiếp viên hàng không thông báo bằng một thứ ngôn ngữ rất khó nghe. Dường như trong cái tràng âm thanh phát ra từ chiếc loa có chen vài từ tiếng Anh thì phải, nó vừa đủ cho tôi hiểu rằng chiếc máy bay của hãng hàng không China đang bay vào không phận Việt Nam.

Chuyến đi này là một khám phá thế giới rất quan trọng với tôi: lần đầu tiên tôi biết rằng mình là công dân ở một nước tự do đi đến một đất nước cộng sản. Nếu kinh nghiệm của chuyến đi này thành công thì điểm đến kế tiếp của tôi là Bắc Triều Tiên.

*

Máy bay hạ cánh. Vừa bước xuống là cảm nhận được ngay cái hơi nóng hừng hực của mùa hè ở xứ nhiệt đới. Hành khách được xe buýt đưa vào khu vực khai nhập cảnh.

Ngay lập tức, tôi bắt đầu thấy ma, hay đúng hơn thì nên gọi đó là những vong hồn không siêu thoát.

Không phải chỉ một hay hai, mà là hàng đàn hàng lũ những vong hồn nườm nượp trước mắt tôi; điều kỳ dị là chúng đang nói năng sinh hoạt cùng với người sống như không có một sự cách biệt nào cả.

Vài giờ sau, tôi nhớ lại vài thông tin mà mình đã tìm được trước chuyến đi, rồi dần dà hiểu ra rằng ở đây ma và người dùng chung một loại tiền tệ, ăn chung các loại thực phẩm, ở chung trong những ngôi nhà và những ngôi mồ, ngủ chung trên những cái giường sang trọng hoặc dưới nền đất ẩm ướt bẩn thỉu, và thậm chí họ còn thường xuyên làm tình với nhau.

Trong trường hợp đó, nếu không sử dụng các biện pháp tránh thai hữu hiệu thì hệ quả là họ sanh ra một loại sinh vật nửa ma nửa người với nhiều biến dị. Với loại sinh vật này, trong chiều thời gian thì họ có thể khi là ma, khi là người; hay tính theo thân thể nếu chia theo chiều dọc thì bên phải là ma, bên trái là người; hay chia theo chiều ngang thì từ bụng trở lên là ma, từ bụng trở xuống là người; hay cắt chéo từ đỉnh đầu bên trái xuống gót chân bên phải là người thì phần bên kia là ma; hay phần ngoài da là ma, phần bên trong da là người hoặc ngược lại; hay tế bào này là ma, tế bào kia là người; hồng huyết cầu này là ma, hồng huyết cầu kia là người; sợi lông này là ma, sợi lông kia là người; vân vân… Nghĩa là trong ma có người, trong người thì có ma, với một tỉ lệ gần như 50/50.

Còn giới tính ư? Chẳng có gì khác biệt với loài người, nghĩa là có cả nam lẫn nữ và các dạng đồng tính.

Lũ vong hồn ấy hoàn toàn khác với các loại ma mà tôi đã từng gặp. Loài tương cận nhất của chúng có lẽ là đám vong hồn ở Bắc Kinh vào đầu thập niên 90, tụ tập đông nhất quanh quảng trường Thiên An Môn.

Điều làm chúng khác biệt với loại ma toàn phần (hay ma nguyên thể) là chúng không đi hỏng chân khỏi mặt đất như đáng ra phải thế, mà lại lầm lũi, lếch thếch trên hai chân. Tuy nhiên, có không ít vong hồn bò toài trên mặt đất vì không còn chân, do bị cắt cụt bởi bom mìn ở cổ chân, ở đầu gối hoặc ở háng. Những con ma không chân này là dấu vết còn lại của chiến tranh, nhất là cuộc chiến tranh ở Campuchia. Bằng sự bất toàn trên thân thể của mình, chúng là biểu tượng và sự ám chỉ rằng đây là một đất nước chưa bao giờ nguyên vẹn ở phần hạ thể và không tự mình đứng lên được.

Bọn người/ma ấy sống cho tới khi phần người trong chúng ngừng thở hẳn, như sự kết thúc của một con người, thì chúng chết, trở thành ma toàn phần để chờ đầu thai.

Sau khi chết chúng trôi giạt về đâu ư? Không trôi giạt, di trú đi đâu cả, chúng vẫn hiện hữu ngay trong đời sống này! Vì sao ư? Có trời mà biết!