MỘT ĐIỆU BUỒN

Xem những bức vẽ của anh ta, có thể có người đoán anh ta ân sâu nghĩa nặng với nhà thờ; hoặc giả anh ta một tín đồ Thiên Chúa giáo. Tôi biết cả hai điều ấy không đúng; và ngạc nhiên sao anh ta ưa vẽ nhà thờ. Nếu nói ân nghĩa, phải nói anh ta có ân nghĩa với nhà chùa. Nhiều năm tháng, anh ta nương náu cửa thiền ở Huế, Đà Lạt, Long Thành...

Gặp anh ta, tôi nói ra sự ngạc nhiên ấy.

“Tôi ưa vẽ nhà thờ... bởi tôi ưa vẽ nhà thờ.”

Cái lý do gì mà như vậy. Anh ta nói tiếp:

“Tôi rung động lần đầu trước cô gái có đạo, tỏ tình trong khuôn viên nhà thờ. Cô gái lắng nghe, vẻ ngoan hiền hơn cả vẻ ngoan đạo. Tôi ngỡ cô gái tiếp nhận tình yêu của tôi. Hồi lâu cô nhỏ nhẹ rằng cô yêu quý tôi như một người anh; y chang mọi cô gái khác, khi từ chối tình cảm của người mình không yêu.”

“Có thế chứ, vì nhà thờ là nơi bạn thấm cảm nỗi buồn thất tình.”

Cười giống không cười, anh ta thản nhiên nói:

“Điều ấy chẳng liên quan gì việc tôi vẽ.”

Anh ta lại có thêm bức vẽ nhà thờ. Một nhà thờ tôi chưa từng thấy, cổ xưa, nơi xứ sở xa xôi nào.

“Tôi vẽ nhà thờ, chứ không phải tôi sao chép nhà thờ. Bức vẽ này tôi hoạ lại nhà thờ trong giấc mơ. Buổi sáng ấy tôi cùng người yêu tới Khổ tu viện Xi-tô ở Cát Lái, ngoại ô Sài Gòn. Ngay sau khi chúng tôi ôm hôn nhau bên một nhà thờ trong khuôn viên Khổ tu viện, ông Trùm nhà thờ ở đâu xuất hiện, mắng nhiếc, tát tai tôi nữa. Khuya, nhà thờ ấy hiện trong giấc mơ. Tôi vẽ lại theo ký ức giấc mơ: một nhà thờ cổ xưa, cũ và buồn kỳ lạ.”

Sau buổi gặp người bạn ưa vẽ nhà thờ, tôi chợt nhớ một ý tưởng trong văn chương cổ điển của ta hay Tàu gì đó: Lời vui khó nói, điệu buồn dễ hay.