_______

PHAN XUÂN SINH: NHỮNG SUY NGHĨ VỀ NGÀY 30/4

Nguyễn Thị Thanh Bình: Tôi cố tình dành một khoảng trống cho tên gọi ngày 30-4. Xin bạn thử tìm một tên gọi khác cho ngày này, ngoài những chữ vẫn được gọi kêu thông thường như ngày Quốc Hận, Tháng Tư Đen, ngày Giải Phóng hay ngày Đại Thắng Mùa Xuân...? Và tại sao bạn lại muốn gọi như thế?

Phan Xuân Sinh: Theo tôi có cần thiết phải đặt ngày này một cái tên khác không? 37 năm nay ở hải ngoại thì cho ngày này là Ngày Quốc Hận, Tháng Tư Đen. Còn trong nước thì lại gọi là Ngày Giải Phóng, Ngày Đại Thắng Mùa Xuân. Nghe tên gọi là ta biết ngay họ thuộc thành phần nào rồi, quốc gia hay cộng sản. Nó đã ăn sâu trong đầu óc chúng ta. Nếu đứng bên này mà gọi lộn là Ngày Giải Phóng hay Đại Thắng Mùa Xuân thì sẽ gặp ngay búa rìu dư luận phang tới tấp lên đầu, nhân phẩm sẽ bị bôi nhọ ngay lập tức. Còn ở trong nước mà gọi là Ngày Tháng Tư Đen hay Ngày Quốc Hận thì ở tù mục gông. Thôi thì ta nên để nguyên vậy cho nó yên thân. Ông, bà nào mà chơi ngẳng gọi trật thì sẽ biết ngay hậu quả ra sao. Cũng vui thôi. Hình như nhà thơ Nguyễn Thị Thanh Bình quen cung cách đổi mới, không chịu những gì trở thành khuôn mẫu nên lối đặt câu của cô rất “ấn tượng”. Thế nhưng chuyện nầy không phải chơi đâu. Nếu dư luận chấp nhận thì không nói gì, còn không thì tan xác như chơi. Tôi thì sợ mấy cái chuyện lẩm cẩm chính trị kiểu nầy. Nói kiểu nào cũng chết.

Nguyễn Thị Thanh Bình: Nhà thơ Nguyễn Duy ở Việt Nam, với bài thơ “Nhìn từ xa... Tổ quốc” mà nhiều người vẫn tâm đắc, đã có lần viết câu thơ sau đây trong bài “Đá ơi”: “Nghĩ cho cùng mọi cuộc chiến tranh / Phe nào thắng thì nhân dân đều bại”. Không biết bạn đồng cảm như thế nào với thi sĩ về hai câu này, cũng như liệu bạn có thể cảm tác thêm một vài câu “lấy liền” cho dòng thơ tháng 4 không?

Phan Xuân Sinh: Quả thật những điều Nguyễn Duy nói không sai. Nhưng theo kiểu này thì chúng ta ai cũng biết, và khi đọc lên ta cảm thấy nó “huề vốn” chứ nó không có gì là mới cả. Bây giờ chúng ta cũng đang ở “Từ xa tổ quốc” nhìn về quê nhà không có chiến tranh. Nhân dân cũng chỉ từ “bại” tới “bại”, nó còn tệ hại hơn trong lúc còn chiến tranh.

Xin lỗi tôi không có cảm hứng làm thơ theo kiểu này.

Tôi xin trích dẫn một đoạn thơ cũ của tôi liên quan đến cuộc chiến rất lâu rồi. Từ khi còn chiến tranh thì chúng tôi đã biết thắng hay thua, kẻ có lợi là đám chóp bu. Còn nhân dân hay những thằng lính như chúng tôi thì từ chết tới chết:

Nguyễn Thị Thanh Bình: Cứ mỗi 365 ngày, vào thời điểm này, chúng ta lại có dịp nghe thấy hoặc chứng kiến “người anh em” trong nước tưng bừng giăng thêm khẩu hiệu, biểu ngữ, và cờ phướn tung bay ngập lối, cùng pháo hoa kèn trống diễn binh... như một thứ men say chiến thắng, trong khi đó ở hải ngoại thì những người lữ thứ kỷ niệm ngày 30/4 như một tưởng nhớ đau thương quốc hận. Như thế liệu tâm hồn bạn lúc này đang bay bổng ở đâu, khi gõ lại từng đường dây biến cố lịch sử mỏi mòn ấy? Bạn có nhớ tại sao lúc ấy bạn quyết định ở lại hay ra đi không?

Phan Xuân Sinh: Trước khi trả lời câu hỏi này, tôi xin được xác nhận. Trước 30/4/1975, tôi là người lính của Miền Nam. Một người lính tác chiến trực diện với chiến trường, thế nhưng khi cầm súng chúng tôi không có một chút xíu nào hận thù với người lính bên kia. Cuộc chiến dai dẳng quá, chúng tôi cũng chỉ thụ động cố gìn giữ đất đai và chỉ chống trả cố xua họ về bên kia vĩ tuyến. Có đôi khi quá sức mệt mỏi, bi quan nên nghĩ rằng bên nào thắng cũng được, miễn sao đất nước hoà bình, không còn tiếng súng. Thế nhưng cuối cùng chuyện giữ nước không thành công, trở thành bại trận. Cái giá mà chúng tôi phải trả cho cái ngày hoà bình thật vô cùng cay nghiệt. Có người chôn thân trong trại cải tạo, những người còn sống như những thây ma, vô hồn. Họ dùng những đòn thù quất lên đầu chúng tôi.

Cho nên cái ngày 30 tháng 4 năm 1975, cái ngày hoà bình thực sự trên đất nước cũng mở đầu cho cái ngày lao khổ mà chúng tôi nhận lãnh. Lúc đầu chúng tôi nghĩ rằng dân tộc hoà bình, thống nhất. Xoá bỏ tất cả để xây dựng. Nhưng người thắng trận quyết trả thù, phủ lên đầu chúng tôi những tội danh mà chúng tôi chưa hề hay biết. Là một người cầm bút, chúng tôi kể lại những chuyện nầy như là một chứng nhân để lịch sử sau nầy phán xét, chứ chúng tôi không trút sự hận thù trên ngòi bút. Riêng cá nhân, tôi có kể lại trong những hồi ức trước ngày 30 tháng 4 năm 1975, đứng trên bến tàu nhìn con tàu cuối cùng nhổ neo, mà chân mình không bước xuống vì không đủ can đảm rời xa đất nước. 15 năm sống trong nước tôi đã chứng kiến biết bao nhiêu cơ cực, tủi nhục, mà người dân gánh chịu. Cái giá phải trả cho sự chọn lựa thật vô cùng đắt đỏ với tôi.

Nguyễn Thị Thanh Bình: Vào những lúc cuối đời, thường thì trong lòng người ta vẫn dấy lên một chút lương tri đạo đức làm người gì đó, và những câu nói sau đây của ông Võ Văn Kiệt được xem như là những điển hình đáng ghi nhận: “Một sự kiện liên quan đến chiến tranh khi nhắc lại, có hàng triệu người vui, mà cũng có hàng triệu người buồn. Đó là vết thương chung của dân tộc, cần được giữ lành thay vì lại tiếp tục làm cho nó thêm rỉ máu”. Là một người dân Việt, mà lại là một người cầm bút tử tế, bạn nghĩ chúng ta phải làm thế nào để có thể băng bó vết thương chung của dân tộc, khi hiểm họa của người phương Bắc càng ngày càng phủ chụp đất nước sau 37 năm Việt Nam vỗ ngực xưng hoà bình thống nhất?

Phan Xuân Sinh: Ông Võ Văn Kiệt nói câu đó sau khi ông không còn chức tước quyền lực. Thời của ông làm Thủ Tướng là thời kỳ nhân dân Việt Nam kiệt quệ, sống trong sự kềm kẹp của một hệ thống chuyên chính vô sản. Lúc đó mà ông tuyên bố như thế này thì dân chúng đỡ khổ biết mấy. Những lãnh đạo Cộng Sản tại chức từ Võ Nguyên Giáp, Trần Độ, Võ Văn Kiệt, họ khiếp sợ không dám hé môi để chiếc ghế của họ vững chắc. Đến khi trong tay hết quyền hành thì họ mạnh miệng phê phán để thể hiện một chút vì dân. Nhưng có ai nghe họ đâu, lời họ như nước đổ lá môn.

Theo tôi, chúng ta là những người đứng ngoài đất nước sẵn sàng quên tất cả để xây dựng đất nước. Thế nhưng ta muốn quên mà chính họ không muốn cho ta quên, cứ đào sâu ngăn cách. Họ cứ hô hào xoá bỏ hận thù mà tay họ không dám đưa ra. Chúng ta thụ động trong tay không có quyền hành thì dù ta có thiện chí cũng không thể làm gì được. Trong lúc này hiểm hoạ xâm lấn của Trung Cộng, đúng là lúc đoàn kết của toàn dân, thì họ không mở tay rộng để đón nhận.

Dù gì ông Võ Văn Kiệt cũng nói một câu nghe được.

Nguyễn Thị Thanh Bình: Nếu bảo “thất bại trong hoà bình” mới là điều đáng lên tiếng luận bàn cho một lộ trình tương lai đất nước khả quan hơn, thì thử hỏi bạn có dám nói, dám viết, dám kiến nghị để lương tâm và chức năng của một người cầm bút không bị kiến cắn, kiến bò không? Và cho dẫu bạn không hề là một trong 75 vạn người mẹ đớn đau của những người con được phong tước anh hùng liệt sĩ gì đó, hoặc bị xem là “có nợ máu với nhân dân”, thì liệu bạn có phải bịt tai, bịt mắt để khỏi phải nghe hay thấy những bài ca rỗng tuếch nhai đi nhai lại ngợi ca xương máu chiến thắng?

Phan Xuân Sinh: “Thất bại trong hoà bình” sao tôi nghe câu này có cái gì trục trặc, oái ăm. Nhà thơ Nguyễn Thị Thanh Bình muốn nói hoà bình đang hiện hữu trên đất nước không đáp ứng sự mong mỏi của toàn dân chăng? Như vậy thì tôi xin trả lời rằng: Có lẽ đất nước Việt Nam là trường hợp ngoại lệ, hoà bình kỳ quặc, dân tộc chia rẽ. Nếu hoà bình kiểu này thì chiến tranh còn hơn. Hàng triệu người bỏ nước, hàng trăm ngàn người tập trung vào tù, bị đối xử tàn tệ. Giáng lên đầu nhân dân những cái tát xây xẩm mặt mày: cải tạo công thương nghiệp, đổi tiền, kinh tế mới v.v.. trò chơi nào cũng chết người. Thỉnh thoảng tôi cũng viết lại những cảnh này vì chính tôi là nạn nhân.

Trong chiến đấu không ai muốn mình thua hay thất bại cả. Còn chuyện viết thì sợ gì mà không viết. Có một điều phê phán về chiến tranh bây giờ còn sớm quá, nói ra thì bên này hay bên kia chống đối. Bên này thì không chịu mình thua. Bên kia thì hả hê chiến thắng. Cho nên vấn đề 30/4 nó trở thành rối rắm. Trên Talawas trước đây tôi cũng có đăng một vài hồi ký nhân ngày 30/4. Tôi chỉ than thân trách phận cá nhân. Tôi cũng không dám khẳng định thua hay thắng. Không phải là sợ ai, nhưng nói trong lúc này không đúng thời điểm. Hơn 37 năm mà cứ tưởng như mới đây, đụng vào nó sẽ gây tranh cãi mà không đi tới đâu. Nói thế nào cũng chết. Đây là vấn đề nhạy cảm, dây dưa sẽ xảy ra đánh phá, lại đụng tới nhân phẩm. Thôi vấn đề nên để lịch sử sau nầy phán xét. Nhà văn không nên đụng vào nó. Hãy ghi lại những gì mình cảm thấy cần thiết, chân thật mà tránh sự ngộ nhận. Người hải ngoại đọc thì OK, người trong nước đọc thì cũng OK. Đừng lớn lối quá để cho họ sẽ nghĩ rằng mấy thằng thua trận chạy thục mạng, qua đây nói dóc. Còn cái chuyện ca tụng chế độ, cuộc chiến đấu thần thánh, những bài hát mà tiếng rống làm cho mọi người khiếp sợ, điếc tai, thì chắc chắn không ai bằng Cộng Sản.

Nguyễn Thị Thanh Bình: Ông Lê Duẩn đã từng biện bạch rằng “Đây là thắng lợi của cả dân tộc, không phải là của riêng ai”. Vậy thử hỏi nỗi đau của “triệu người buồn” kia, cũng hệt như nỗi đau của nước sắp mất, và (ngôi) nhà Việt Nam sắp tan, không lẽ không phải là niềm đau chung của dân tộc? Đất nước chắc chắn nào phải của riêng ai, vậy tại sao lại chỉ có thứ độc quyền yêu nước hay bán nước? Sự kiện tiếp tục bỏ tù những trí thức yêu nước độc lập có phải là thái độ sợ hãi của một nhà cầm quyền chỉ muốn củng cố quyền lực hay không? Liệu bạn có thấy phấn khởi khi giới trẻ cũng bắt đầu quan tâm và muốn gánh vác phần nào câu chuyện lịch sử 30/4/1975 của cha ông mình?

Phan Xuân Sinh: Lê Duẩn, nghe tên ông nầy tôi còn khiếp sợ. Đây là một tên Cộng Sản sắt máu. Lúc đó ông bắt nhân dân Việt Nam phải “yêu nước tức là yêu chủ nghĩa xã hội”. Chính ông cùng với Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Lê Đức Thọ, đã biến ngày hoà bình trở thành ngày tang thương của dân tộc, đẩy hàng triệu người ra biển tìm đường vượt thoát, đẩy hàng trăm ngàn người vào tù và đẩy biết bao nhiêu gia đình đi kinh tế mới, chết trên rừng thiêng nước độc. Chế độ Cộng Sản họ dựng cái bình phong “nhân dân” để phủ che cho việc làm tồi tệ của họ, để dễ dàng cai trị, và họ bất chấp thủ đoạn. Chứ thực chất người dân như những con cừu non, họ xỏ mũi kéo đi. Họ sẵn sàng toa rập với kẻ thù của dân tộc, đàn áp những tiếng nói của lương tâm, để củng cố chiếc ghế ngồi vững chắc. Bên ngoài đất nước ta nhìn thấy rõ ràng nhất, họ ác với dân, nhưng nhu nhược, hèn yếu trước kẻ thù. Trí thức và tuổi trẻ trong nước đứng lên thì họ đàn áp, bẻ gãy, bỏ tù không nương tay. Trường hợp Việt Khang là điển hình nhất.

Lực lượng tuổi trẻ bây giờ chưa đủ mạnh vì họ chèn ép, cấm đoán, hạn chế những phương tiện truyền thông, nên ít người đọc và biết đến chế độ mất tự do, mất nhân quyền. Đến một lúc nào đó lực lượng tuổi trẻ ý thức được thì không ai cản nổi sự bùng nổ giống như phong trào Bắc Phi vừa rồi. Tôi tin rằng cái gì không thuận với lòng Trời thì khó có thể tồn tại.

-------------

Đã đăng: