thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
Khi thế giới đứng yên | Những đồ vật | Chấm dứt một Triều đại | Hoàng đế | Gió và Hoa hồng | Achille. Penthésilée
Bản dịch Hoàng Ngọc Biên
 
 
ZBIGNIEW HERBERT
(1924-1998)
 

Khi thế giới đứng yên

 
Điều này rất ít khi xảy ra. Trục trái đất rít lên và ngừng. Mọi thứ bây giờ đều đứng yên: dông bão, tàu thuyền và những đám mây đang lướt qua các thung lũng. Mọi thứ. Ngay cả những con ngựa trên đồng cỏ cũng trở nên bất động tựa như đang ở trên một bàn cờ chưa chơi xong.
 
Và sau một lúc thế giới lại tiếp tục. Biển nuốt vào và nôn ra, những thung lũng bốc hơi và những con ngựa từ cánh đồng đen phi qua cánh đồng trắng. Và người ta còn nghe cả tiếng va chạm chát chúa dội lại giữa không khí và không khí.
 
 

Những đồ vật

 
Những đồ vật vô tri vô giác lúc nào cũng đúng đắn và không thể bị trách cứ, đáng tiếc thay, vì bất cứ chuyện gì. Tôi chưa bao giờ nhìn thấy một cái ghế đổi chỗ một chân này với một chân khác, hay một cái giường chổng ngược hai chân sau của nó lên. Và những cái bàn, ngay khi mệt, cũng sẽ không dám cong đầu gối lại. Tôi ngờ là những đồ vật làm như thế là bắt nguồn từ những mối quan tâm có tính sư phạm, để khiển trách chúng ta về sự không vững vàng của chúng ta.
 
 

Chấm dứt một triều đại

 
Hồi ấy toàn bộ hoàng gia sống trong căn phòng. Bên ngoài cửa sổ là một bức tường, và dưới bức tường là cả một đống rác. Ở đó, chuột trước đây thường cắn mèo đến chết. Không ai nhìn thấy cảnh này. Cửa sổ được quét lên một lớp vôi.
 
Khi những người hành hình tới, họ thấy một cảnh tượng thường ngày.
 
Đức Vua đang hoàn thiện những điều lệ của đội quân Thánh Ba Ngôi Một Thể, nhà huyền bí Philippe đang cố xoa dịu thần kinh Hoàng Hậu bằng những gợi ý, Thái Tử, mình cuộn tròn, đang ngủ trong một chiếc ghế bành, và những bà Đại (nhưng gầy nhom) Công tước thì đang hát những bài hát đạo và mạng đồ vải lanh.
 
Còn tên hầu, hắn đứng tựa vào bức vách ngăn và cố bắt chước tấm thảm.
 
 

Hoàng đế

 
Ngày xưa có một vị Hoàng Đế. Ngài có cặp mắt vàng và một cái miệng ăn thịt người. Ngài sống trong một cung điện đầy tượng điêu khắc và cảnh sát. Sống một mình. Ban đêm ngài thức giấc và la hét. Không ai yêu thương ngài cả. Ngài thích trò chó săn người và khủng bố hơn tất cả mọi thứ. Khi ngài chết không ai dám dẹp bỏ chân dung ngài. Hãy nhìn mà xem, có thể anh vẫn còn có một cái mặt nạ của ngài trong nhà đấy.
 
 

Gió và Hoa hồng

 
Ngày xưa có một cây hoa hồng mọc trong một ngôi vườn. Có một ngọn gió đem lòng yêu cây hoa. Hai bên hoàn toàn khác nhau, gió — nhẹ và tươi mát; hoa — bất động và nặng như máu.
 
Có một người mang đôi guốc gỗ từ đâu đến và lấy hai bàn tay dày cộm nhổ cây hoa lên. Gió lập tức chạy bám theo người ấy, nhưng người ấy đóng sầm cửa vào ngay mặt gió.
 
— Ôi chắc tôi hóa đá mất — kẻ không may khóc — tôi có thể đi khắp thế gian, cùng lúc tôi có thể vắng hàng năm, nhưng tôi biết nàng lúc nào cũng nằm yên đây chờ đợi.
 
Gió hiểu rằng, để thật sự đau khổ, người ta phải biết chung thủy.
 
 

Achille. Penthésilée

 
Khi, bằng thanh kiếm ngắn, Achille đâm thủng ngực của Penthélisée, cầm vũ khí xoáy — như bắt buộc phải thế — ba lần trên vết đâm, ông thấy ra — trong một cơn bừng tỉnh đột ngột — bà nữ hoàng Amazone đẹp biết bao.
 
Ông nhẹ tay đặt bà nằm xuống trên cát, tháo chiếc mũ nặng, xoã tóc bà và êm ái sắp hai bàn tay bà để chéo trên ngực. Tuy nhiên ông không có can đảm vuốt đôi mắt bà.
 
Một lần nữa ông nhìn bà với ánh mắt từ biệt và, không thoát khỏi một sức mạnh bên ngoài, ông khóc — như chính ông cũng như bất cứ một đấng anh hùng nào của cuộc chiến này từng khóc — bằng một giọng êm đềm và khẩn khoản xin tha thứ, với một khúc trầm buồn và bất lực, nghe trở lại một lời than van và một ngữ điệu ân hận xa lạ đối với con trai Thétys. Những nguyên âm kéo dài của khúc điếu ca này rơi xuống như những chiếc lá rơi xuống cổ, xuống đôi vú, hai đầu gối cú Penthésilée và cuộn khúc dọc theo cả thân thể bà đang lạnh dần.
 
Còn bà, bà chuẩn bị những cuộc Săn bắn Vĩnh cửu trong những khu rừng kỳ lạ. Đôi mắt bà, vẫn mở lớn, nhìn vào người chiến thắng từ xa, đôi mắt xanh và dai dẳng nỗi hận thù.
 
 
-----------------
"Khi thế giới đứng yên", "Những đồ vật", "Chấm dứt một triều đại", "Hoàng đế" & "Gió và Hoa hồng" trích từ Thơ mới Ba Lan, Hoàng Ngọc Biên dịch và giới thiệu, 160 trang, Nhà xuất bản Trình bầy, 1993; "Achille. Penthésilée" dịch từ bản tiếng Pháp "Achille. Penthésilée", trong Zbigniew Herbert, Redresse-toi et va... do Jacques Burko tuyển chọn, dịch và giới thiệu (Orphée / La Différence, 1995).
 
----------
Những tác phẩm khác của Zbigniew Herbert đã đăng trên Tiền Vệ:
 
19 bài thơ từ Tường thuật từ thành phố bị vây hãm — tập thơ thứ sáu của Zbigniew Herbert (1924-1998) — tác phẩm được xem là “chấn động của thập niên” trong thi ca Ba Lan. [Bản dịch của Lê Ðình Nhất-Lang]
 
Quá già để mang súng và chiến đấu như những người khác— / họ rộng lượng giao cho tôi vai trò thấp hèn của một người chép sử biên niên / tôi ghi lại—chẳng biết cho ai—lịch sử của cuộc vây hãm... | Chẳng cần chi nghị lực lớn / sự khước từ sự bất đồng và sự phản kháng của chúng ta / chúng ta có một ít can đảm cần thiết / nhưng căn bản đó là một vấn đề thẩm mỹ... [Bản dịch của Lê Đình Nhất-Lang]
 
Mười bài thơ  (thơ) 
Mười bài thơ của Zbigniew Herbert (1924-1998) — nhà thơ Ba-lan được biết tới nhiều hơn cả trên thế giới. Nhà thơ Czesław Miłosz nhận định: "Nếu kinh nghiệm đặc thù của những thập niên vừa qua là chiếc chìa khoá mở cửa vào thi ca Ba-lan đương đại, thì Herbert có lẽ là người tài ba nhất để diễn tả kinh nghiệm ấy..." [Bản dịch Diễm Châu]
 
Bài thơ của Zbigniew Herbert (1924-1998) — một nhà thơ Ba-lan được biết tới nhiều hơn cả trên thế giới — qua bản dịch của nhà thơ Diễm Châu. Theo Jacques Burko, «bài này chính yếu gợi lại những quan hệ của một người chống đối chế độ với những người bạn thời trẻ, trong đó có một số thỏa hiệp với quyền bính và những người khác ra đi sống cảnh lưu đày.»
 
Hãy đi về nơi những kẻ khác đã đi về giới ranh đen tối / vì tấm lông cừu bay bổng của hư không phần thưởng chót của ngươi / hãy đứng thẳng dậy và đi giữa những kẻ quỳ gối / giữa những kẻ quay lưng và những kẻ sụp đổ trong cát bụi... | Có những người trồng / những khu vườn trong đầu mình... | Đá cuội / là một tạo vật hoàn hảo... [Bản dịch Diễm Châu]
 
Ở thiên đường tuần làm việc có ba mươi giờ / Lương tháng cao hơn và giá cả bao giở cũng hạ... [Bản dịch Diễm Châu]
 

Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021