ba mươi sáu.

GIÔNG TỐ

“Đã biết nhau đến bạc đầu mà còn rút gươm ngờ nhau”

Tôi muốn đem câu thơ cổ ấy để đề tặng cho ngôi làng ấy. Nhưng lại ngần ngại, không biết hàm ý của thơ có hợp với cái biến cố đã xảy ra ở làng ấy hay không? Sở dĩ chúng tôi còn nấn ná, chưa đi, là để xem cho biết cách cử trưởng làng của người làng ấy. Và đương không lại hoá thành nạn nhân của cái biến cố được coi như một thứ sự kiện lịch sử kỳ dị. Có thể nói, sau hơn một trăm năm bình yên thì giông tố đã ụp xuống ngôi làng cứ sắp đến mùa đông thì người làng lại nối đuôi nhau đi vòng quanh ngôi miếu cổ ấy để làm công việc xua đuổi một ngọn gió mà người ta coi như một thứ tai hoạ. Ông trưởng làng sắp mãn nhiệm nói với chúng tôi lần này chẳng có ai tự ra ứng cử chức trưởng làng, trừ một người là ông thầy hốt thuốc nam đã thôi làm nghề thuốc để đi buôn cao ngựa. Ông ta nộp đơn xin ứng cử chức trưởng làng xong, lại tiếp tục cuộc thương hồ. Ông trưởng làng sắp mãn nhiệm nói. Vị ứng viên chức trưởng làng lại là tay buôn cao ngựa đã lập tức thu hút sự hiếu kỳ của nàng. Ta nán lại cho đến khi bọn họ cử xong trưởng làng rồi hãy đi. Nàng nói. Thì cuộc tìm kiếm của chúng tôi có gì cấp bách đâu mà phải vội. Quả tình cái ông buôn cao ngựa, ứng viên chức trưởng làng ấy, cũng là kẻ lạ đời. Người ta cứ nghĩ nghề thuốc gia truyền nhà ấy sắp bị thất truyền., vì ông thầy thuốc nam nổi tiếng, cha đẻ của ông ta, đã chết rồi mà ông ta vẫn tiếp tục việc cày ruộng. Không nối nghiệp làm thuốc của cha ông, nhưng ông ta vẫn vừa cày ruộng, vừa đọc sách thuốc. Rồi đùng một cái, tới tuổi năm mươi, tới cái tuổi tri thiên mệnh, ông ta bỗng nghỉ cày ruộng, bắt đầu làm thuốc. Giữa thời buổi tây y như đang ngự trị nền y học hiện đại, thì ông lại nghĩ ra được, cứ cho là thế, chứ chẳng dám nói là phát minh, việc chữa trị bệnh sưng cổ họng bằng phương thức thuốc nam. Trong tây y thì bệnh ấy thường phải mổ xẻ mới khỏi. Nhưng với ông thì chỉ điểm huyệt theo cái kiểu điểm huyệt trong kiếm hiệp. Và cái thang thuốc nam kèm theo điểm huyệt có phải là thuốc chủ yếu trong trị bệnh hay không, chẳng ai biết. Trị bệnh cốt ở tấm lòng. Lời của ông thầy thuốc ấy là do ông trưởng làng sắp mãn nhiệm thuật lại với tôi và nàng, cho nên là chuyện thật. Ông chữa đâu bệnh khỏi đó. Cả trong tỉnh lẫn ngoài tỉnh, đều kéo tìm ông chữa bệnh sưng họng, cũng là chuyện thật. Mười năm ấy biết bao nhiêu là người sưng họng đã uống thuốc của ông để hết sưng họng. Đến nỗi người ta không còn biết ông là ai. Khi hỏi thăm đến nhà ông bác sĩ họng, tức là khi người ta không còn biết ông là ai. Rồi đùng cái, tới tuổi sáu mươi, cái tuổi gần đất hơn là gần trời, ông bỗng dưng bỏ nghề thuốc, đi buôn cao ngựa. Tìm đến tận những cao nguyên cao nhất trong châu lục để gặp tận mặt những người chuyên nấu cao ngựa bạch. Chốn thương hồ cũng là chốn giang hồ. Mà ông lại là thương nhân độc sáng. Không buôn thứ gì khác mà buôn cao ngựa bạch là độc sáng. Nên chuyện gươm đao cũng dễ xảy ra dưới ánh mặt trời. Thì cũng chỉ là nghe bà vợ ông ta kể lại. Ông trưởng làng sắp mãn nhiệm nói. Vào một buổi chiều hôm, người ta nghe có tiếng nhạc ngựa, mỗi lúc một gần. Sau khi trao cho vợ một khoảng tiền không lớ lắm, và dặn “kỳ này ta ra ứng cử chức trưởng làng đấy”, vị thương khách lại lên ngựa, tiếp tục cuộc thương hồ. Máu. Ông đi rồi bà vợ ông mới phát hiện thấy những vệt máu còn tươi rói dính ở tấm khăn tay gói tiền. Thương trường quả là chiến trường. Bà vợ của ông cũng chỉ còn biết buông tiếng thở dài. Thì cũng chỉ là nghe bà vợ ông ta thuật lại. Ông trưởng làng sắp mãn nhiệm nói. Nói nộp đơn ứng cử chỉ là cách nói cho có vẻ long trọng. Chứ thực ra là chỉ có bà vợ ông ta đến gặp ông trưởng làng sắp mãn nhiệm để thuật lại lời dặn của ông ta. Hoá ra ông trưởng làng sắp mãn nhiệm lại mang ơn vị khách thương hồ. Ông ấy mà không ra ứng cử thì ông trưởng làng sắp mãn nhiệm giao chức trưởng làng cho ai? Hơn một trăm năm qua, cũng lắm lúc chẳng ai chịu ra ứng cử chức trưởng làng, chứ chẳng phải chỉ mỗi lần ấy. Làm trưởng làng bổng lộc chẳng là bao. Mà ở làng ấy, trưởng làng còn phải có học rộng để ứng khẩu tế văn cho cuộc lễ tống tiễn mùa đông. Cho nên, người làng cũng thấy mừng khi nghe đã có người ra ứng cử. Cũng có tiếng vào tiếng ra, khi nghe ông ấy ra ứng cử, chứ chẳng phải là không. Đã từ lâu người ta cho là ông ta lấy cớ đi buôn cao ngựa để đi làm chính trị. Thì cũng chỉ là xì xào. Chứ đi làm chính trị là làm những gì, người ta đâu giải thích được. Cũng có người cho rằng cái bài thuốc chữa bệnh sưng cuống họng bây giờ là cao ngựa bạch. Hay bôn ba chốn thương hồ lại là cách làm việc nghĩa? Phải nói là có một luồng không khí có vẻ bí ẩn đang bao quanh con người sắp đảm nhiệm chức trưởng làng ấy. Chuyện người ta mà tôi với nàng cũng cảm thấy háo hức. Háo hức là vì giữa thời buổi hiện đại lại sắp được gặp mặt cái con người có thứ khi´ côt giang hô cổ kính. Cũng chỉ còn vài hôm nữa là đến ngày cử trưởng làng, thì xảy ra biến cố ấy. Sáng hôm ấy, trời còn tinh mơ, chúng tôi đã đến nhà ông trưởng làng sắp mãn nhiệm. Là do trong đêm tôi với nàng chẳng ngủ được. Thức để cãi nhau về việc làng có cử trưởng làng mới được hay không? Được chứ sao không. Ông trưởng làng sắp mãn nhiệm bảo. Một trăm người ứng cử, cũng cử một người, mà một người ứng cử cũng cử một người, chỉ khi nào chẳng ai ra ứng cử thì làng mới đề cử, cử một người tự ra ứng cử thì cũng như đề cử. Ông trưởng làng sắp mãn nhiệm giải thích thêm. Nhưng đến ngày cử trưởng làng mà ông ấy không về thì làm sao? Chúng tôi hỏi. Ông trưởng làng sắp mãn nhiệm bảo bấy lâu người làng cũng có nghi ngờ về chuyện có phải là ông ấy đi làm chính trị hay không, nhưng con người ấy thì xưa nay cả làng đều biết, ông đã nói là làm, chứ không phải nói rồi thôi. Lời ông trưởng làng như liền được kiểm chứng. Trong lúc chúng tôi trò chuyện thì nghe có tiếng nhạc ngựa đang tiến vào làng. Là ông ấy đấy. Ông trưởng làng sắp mãn nhiệm bảo, có vẻ rất phấn khởi. Nhưng nhảy xuống khỏi ngựa chẳng phải là ông thầy thuốc nam đi buôn cao ngựa. Ở trong nhà nhìn ra sân, chúng tôi thấy người kỵ sĩ vừa nhảy xuống ngựa là một chàng trai trẻ. Thưa, có phải đây là nhà ông trưởng làng hay không, thầy tôi gửi cho ông trưởng làng cái này. Chàng trai đặt lên bàn một bọc giấy khá lớn, rồi vái chào, quay trở ra, lên ngựa, ra đi. Sắp có chuyện rồi. Nàng huých vào tôi, khẽ nói. Chúng tôi thấy như ông trưởng làng không còn giữ được vẻ điềm tĩnh thường ngày. Tay ông cứ run lên khi mở bọc giấy. Tiếng nhạc ngựa đã mất hút đâu tận phía cuối làng. Ánh nắng của buổi sáng cuối thu bắt đầu trải rộng trên sân. Ông trưởng làng không kịp đi lấy kính, chỉ nheo mắt đọc những tờ giấy lấy từ trong bọc ra, có vẻ vội vàng. Tôi linh cảm có điều gì đấy rất nghiêm trọng đang diễn ra, khi bắt gặp vẻ sợ hãi thoáng hiện trên gương mặt vị trưởng làng sắp mãn nhiệm. Tờ rơi, các vị xem thử. Ông trưởng làng đưa cho tôi và nàng mỗi người một tờ giấy có cả hình ảnh và chữ. Là ông ấy đấy. Ông trưởng làng bảo, trong lúc tôi và nàng chưa kịp hỏi có phải ảnh ở trong tờ rơi là của ông thầy thuốc hay không. Tôi phải chép ra đây nội dung của tờ rơi, coi như cương lĩnh trị nước của vị ứng viên chức trưởng làng, vì cứ sợ sau này có ai đó viết lịch sử của làng đó lại bỏ sót sự kiện quan trọng này. Và những gì tôi chép ở đây cũng chỉ là cái thần của cương lĩnh ấy, bởi tôi chẳng thể nhớ một cách đầy đủ từng câu từng chữ.

Tôi xin đảm bảo với những ai muốn viết lịch sử của làng đó, thì những gì tôi chép ra đây là hoàn toàn chính xác. Có nghĩa là đúng với tâm nguyện của vị ứng viên chức trưởng làng đó. Ông trưởng làng sắp mãn nhiệm cũng khỏi phải tốn công sức trong việc đem tờ rơi ra dán ở nhà họp của làng. Bởi cái tin đệ tử ông thầy thuốc nam đi buôn cao ngựa đã phi ngựa về làng chỉ loáng cái truyền đi khắp làng. Loáng cái là người ta kéo tới đầy nhà ông trưởng làng sắp mãn nhiệm để xem cái cương lĩnh trị nước của ông thầy thuốc nam. Từ lúc ấy cho đến lúc biến cố ấy xảy ra thì tôi và nàng, cũng giống với những người trong làng, không muốn rời khỏi ông trưởng làng sắp mãn nhiệm. Người làng, sau khi nhìn thấy cái cương lĩnh ấy thì muốn nghe ông trưởng làng sắp mãn nhiệm nói về tương lai của làng mình. Còn tôi với nàng thì cứ muốn biết một cách chính xác điều gì sẽ xảy ra sau đó với ông trưởng làng sắp mãn nhiệm. Hơn một trăm năm qua, người làng ấy vẫn sống trong bình yên, và cứ mỗi lần sắp bước vào mùa giông bão, người ta lại tụ hội lại để nhắc cho nhau hãy coi chuyện dân chủ như là lời của ma quỉ. Giờ thì ông thầy thuốc ấy bỗng muốn khôi phục lại chuyện ấy. Làm sao bây giờ, nếu ông ấy lên làm trưởng làng? Thì cứ để cho ông ấy làm thử sao? Người làng thi nhau bình luận. Còn ông trưởng làng sắp mãn nhiệm thì chỉ im lặng, lắng nghe. Dường như người ta nằm nhà chẳng yên, cứ về đến nhà, thì lại quần trở lại nhà của ông trưởng làng sắp mãn nhiệm. Tôi thấy như bà vợ ông trưởng làng sắp mãn nhiệm có nỗi lo nào đấy, có phần khác với những người khác. Sắp có chuyện rồi. Nàng lại rỉ tai tôi, khi phát hiện ra việc bà vợ ông trưởng làng sắp mãn nhiệm đang âm thầm sắp xếp đồ đạc trong nhà, làm như là sắp đi đâu đó. Vào lúc chập choạng tối, giữa lúc người làng kéo tới nhà ông trưởng làng sắp mãn nhiệm đông hơn, thì nghe có tiếng nhạc ngựa đang tiến vào làng. Đã về rồi đấy. Có ai đó trong đám người làng nói. Ai đó nói là nói về ông thầy thuốc nam ứng viên chức trưởng làng. Một khoảng im lặng chợt trùm xuống mọi người. Tôi cứ nghĩ đến lúc ấy thì ông trưởng làng sắp mãn nhiệm sẽ nói ra một lời nào đó. Nhưng không phải ông, mà là cái ông lão đang ngồi uống trà với ông nói : Ngọn gió ấy lại thổi vào làng ta nữa rồi. Ông lão ấy vừa nói xong lời ấy thì hết thảy mọi người vụt đứng lên, chạy ra khỏi nhà ông trưởng làng sắp mãn nhiệm, làm như sau tiếng nhạc ngựa mỗi lúc một gần đó là cái cảnh treo cổ ghê rợn sẽ xảy ra. Ta cũng đi thôi. Tới lúc ấy bà vợ ông trưởng làng sắp mãn nhiệm mới chính thức hối ông ấy ra đi. Thì trong bối cảnh như thế đến tôi với nàng mà cũng hình dung ra cái cảnh treo cổ hãi hùng, huống hồ là người làng ấy. Ngọn gió ấy mà thổi lại nữa thì ông trưởng làng sắp mãn nhiệm phải đi đời thôi. Nàng kéo tôi ra hiên hè, rỉ tai. Tôi khẽ gật đầu, và bảo nàng từ giờ phút ấy trở đi thì không được nói lời nào nữa. Mà đúng là đâu còn có thời giờ để nói. Phải nói bấy giờ trong làng đang diễn ra cảnh chạy loạn. Có lẽ mọi người đều nghĩ ngọn gió ấy mà thổi lại nữa thì cảnh giết chóc nhau nhất định sẽ xảy ra, nên mới diễn ra cảnh ấy. Đương khôn tôi với nàng cũng phải theo người làng chạy loạn. Tôi với nàng cũng gói xách theo vợ chồng ông trưởng làng sắp mãn nhiệm để chạy loạn. Đương không cả tôi lẫn nàng cũng cảm thấy hãi hùng khi chạy ngang qua ngôi miếu âm hồn. Ngôi miếu thì đứng lặng lẽ trong đêm, nhưng từ những nẻo đường ra khỏi làng lại chốc chốc vang lên những giọng hú gọi nhau đầy vẻ hoảng hốt. Có lẽ vợ chồng ông trưởng làng sắp mãn nhiệm hãi lắm, lâm cảnh ấy ai lại chẳng hãi khi nghĩ đến chuyện trưởng làng mới treo cổ trưởng làng cũ, hãi đến chẳng còn bước nổi, nên cứ bước mấy bước lại té ngã, thành ra hai người ấy phải bò. Có lẽ nỗi sợ hãi đã lây lan sang chúng tôi. Cứ bước được mấy bước thì tôi với nàng cũng té ngã. Nên tôi với nàng cũng phải bò.

Đã đăng: