|
|
Bức tranh
|
|
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn
(để làm quà cuối năm cho Võ Quốc Linh, người mê tranh).
ETGAR KERET (1967~)
Etgar Keret là một trong những khuôn mặt văn nghệ hàng đầu của Do-thái hôm nay. Là một nhà văn chuyên viết truyện ngắn, truyện bằng tranh, và cũng là một nhà làm phim, anh bắt đầu viết từ năm 1991 và gửi đăng trên một số tạp chí ở Do-thái. Năm 1992, anh xuất bản tập truyện đầu tiên Tzinorot [Những cái ống], và trong thập niên đó anh tung ra nhiều tập truyện khác, với bút pháp độc đáo, nổi tiếng nhanh chóng và gây ảnh hưởng đến nhiều nhà văn cùng thế hệ.
Phê bình gia Phillip Lopate nhận định rằng truyện ngắn của Etgar Keret mang phong thái “hậu hiện đại một cách không cần cố gắng” (“effortlessly postmodern”), kết hợp những lối viết mang tính chất tự phản tỉnh, phóng tưởng, hiện thực thần kỳ và ý niệm. Giọng văn của anh trẻ trung và mới mẻ một cách dễ dàng, và Salman Rushdie cho rằng đó là “giọng của thế hệ kế tiếp” (“the voice of the next generation”).
Keret đã đoạt nhiều giải thưởng văn chương và điện ảnh, trong đó có Prime Minister's Award for Literature; Ministry of Culture's Cinema Prize; Israel Film Academy Award; giải nhất của Munich International Festival of Film Schools; và giải Camera d'Or tại liên hoan điện ảnh Cannes. Năm 2006, anh được Israel Cultural Excellence Foundation chọn như một nghệ sĩ ngoại hạng.
______
BỨC TRANH
Giả sử có một người nào đó hứa vẽ cho bạn một bức tranh. Bất kỳ loại tranh gì, không nhất định. Bạn để cho hắn sử dụng căn hộ của bạn trong một tháng và hắn sẽ vẽ cho bạn một bức tranh. Bạn không ký một cái hợp đồng hay giấy tờ gì khác, nhưng dẫu sao đó vẫn là một sự đổi chác giống như bất kỳ sự đổi chác nào khác. Nói một cách khách quan, đây là một tình thế cả hai bên đều thắng lợi. Bạn lợi dụng cái tài năng hội hoạ kỳ vĩ của hắn, và hắn lợi dụng cái tài năng đáng tán thưởng của bạn — bạn có tài biến mất khỏi xứ sở này, mỗi chuyến kéo dài nhiều tuần lễ, để đến Thái Lan, đến Nhật Bổn, hay trong trường hợp này, đến một nơi lịch lãm, như nước Pháp, chẳng hạn. Biết gì không? Đến Paris đấy nhé. Câu hỏi to tướng cần đặt ra bây giờ là liệu sự đổi chác ấy có công bằng hay không. Vụ này thì hợp pháp, chắc chắn rồi, bởi vì có sự thoả thuận của đôi bên. Nhưng nó có công bằng không? Thành thật mà nói, quả là khó nói. Bạn đang ngồi đó, ở Champs-Élysées, nhấm nháp một tách cà-phê espresso, trong khi hắn phải làm việc quần quật như một tên nô lệ để hoàn thành bức tranh cho bạn. Nhưng ở mặt khác, khoản tiền thuê mà đáng lẽ hắn phải trả cho một nơi như căn hộ của bạn, nếu hắn thuê một tháng, thì chắc là cao hơn nhiều so với cái giá cao nhất mà hắn có thể kiếm được cho bất cứ một bức tranh nào của hắn. Chưa hết, hắn lại đang ỉa trong cầu tiêu của bạn, ngủ trên giường của bạn, đắp bằng cái mền của bạn. Không chỉ một mình hắn, mà có lẽ còn có cả một đám người khác nữa, những người mà hắn mang về, bạn không biết đó là hạng người nào. Còn về phần bạn, trong lúc đó, bạn phải chui vào một cái khách sạn nhếch nhác nào đó ở Pháp và chịu đựng một đứa nhân viên tiếp tân không hiểu một chữ tiếng Anh nào cả. Nói cho cùng, cái Champs-Élysées đó chẳng là cái quái gì để viết thư về mà kể, với cái nắng tháng Bảy chiên dòn những bộ não của bạn và một triệu du khách Nhật Bổn. Làm cách nào bạn sống sót trọn một tháng ở đây? Chỉ có Trời mới biết. Một ông Trời trong giả thuyết, dĩ nhiên, vì tất cả những chuyện này đâu có thật sự xảy ra. Giả sử cái vụ này diễn ra mới có hai tuần thì bạn thình lình phải quay về nhà. Cái bóp của bạn bị ăn cắp, hay có lẽ bạn chỉ nghĩ rằng nó bị ăn cắp nhưng thật ra bạn đã đánh rơi nó. Nó đã rơi, hay bạn đánh rơi nó — nói theo cách khác nhau thì cũng giống nhau mà thôi. Bạn hết tiền, và bạn đành quay về. Theo sự thoả thuận thì phải “một tháng”, và điều này làm nẩy ra câu hỏi: bạn có được quyền quay về căn hộ của mình trước thời hạn hay không? Xét trên bề mặt của sự việc, thì câu trả lời là được. Nhưng có lẽ là không. Thử hình dung theo cách ngược lại. Giả sử người đối tác của cuộc đổi chác này đã làm mất hết các dụng cụ vẽ của hắn. Không, đó không phải là một sự so sánh thích hợp. Giả sử hắn đánh mất hết tài năng của hắn. Liệu bạn có công bằng hay không nếu bạn đòi hắn phải hoàn thành bức tranh? Nhưng sự so sánh này, trong trường hợp này, thì không đúng cách, bởi vì tài năng là một thứ gì mơ hồ, trừu tượng, một thứ mà bạn không bao giờ muốn có là sờ được ngay, trong khi một căn hộ là một mảnh tài sản cụ thể được đăng bộ ở Sở Nhà Đất, và tiền Pháp là một thứ mà bạn có thể dễ dàng xin bố mẹ của bạn. Dẫu sao thì bạn cũng quay về nhà, và cả hai bên đối tác cùng ở trong một căn hộ; bạn ở một phòng và người kia ở một phòng khác. Ban đêm, hai người thỉnh thoảng gặp nhau bên ngoài phòng tắm. Người đối tác có một khuôn mặt xinh đẹp, và một cơ thể thật sự khiến cho bạn nổi nứng. Giả sử bạn bị cái cơ thể ấy cám dỗ dữ dội. Bạn đang toát mồ hôi. Biết gì không? Hãy để tôi làm cái tình hình này dễ dàng hơn cho bạn: Giả sử người đối tác là một cô gái. Một cô gái với một khuôn mặt rất quyến rũ và một cơ thể khiến bạn nổi nứng. Nào, hãy để tôi mở một cánh cửa sổ. Dễ thở hơn chứ? Người đối tác thì đẹp hơn. Đẹp hơn bức tranh mà nàng vẽ. Bởi vì lúc nào nàng cũng đẹp, còn bức tranh là cái mà nàng chỉ vẽ lúc nàng không đang ngủ hay đang ăn hay đang đụ những thằng đàn ông mà bạn không quen biết trên những tấm trải giường mà bố mẹ của bạn đã tặng cho sinh nhật của bạn. Biết gì không? Trên những tấm trải giường khác. Nhưng với những thằng đàn ông mà bạn quen biết. Không, tôi không nói đó là những ai, nhưng vài kẻ trong bọn họ thậm chí là những người mà bạn quá quen biết. Bây giờ thì chúng ta đến đâu rồi nhỉ? À, Champs-Élysées. Bạn đã đánh rơi cái bóp của bạn ở nơi nào đó và bạn đã quay về nhà. Cả hai bên đối tác đã dàn xếp với nhau. Mỗi người ở một phòng. Ngoại trừ trong trường hợp đặc biệt này thì phòng của nàng cũng là phòng của bạn. Thế còn bức tranh? Nó chẳng còn là cái đéo gì để mà đòi hỏi ở nàng nữa vào lúc này. Hay có lẽ nó vẫn còn là một điều kiện phải hoàn thành, ngoại trừ cái chuyện là bạn không cảm thấy thoải mái khi hỏi nàng về tình trạng của nó. Nhưng bọn họ — những thằng đàn ông tiếp tục lui tới vào lúc nửa đêm — thì lại làm cho nàng kêu thét lên. Và bạn, đối với bạn thì chuyện đó có vẻ quá bất cẩn. Bởi vì nếu bạn có thể ngủ được vào ban đêm, thì chắc chắn nó sẽ làm bạn phải thức giấc. Và bọn họ làm cái trò gì vậy chứ? Những thằng đàn ông mà bạn quen biết — nhưng tôi sẽ không nói họ là những ai — làm cho nàng kêu thét lúc nửa đêm, thế rồi vào buổi sáng nàng không còn chút hơi sức nào sót lại để vẽ bức tranh mà cái giao kèo có nói rằng nàng phải thực hiện như một bổn phận manh tính pháp lý và đạo đức. Xét về phần của bạn thì vấn đề khá rõ ràng, nhưng bạn nói với nàng thế nào đây? Bạn bảo nàng “cô hãy đi ngủ chút ít để còn sức mà vẽ bức tranh cô mắc nợ tôi” hay sao? Bạn sẽ không bao giờ có can đảm, đặc biệt khi bạn đã quay về hai tuần sớm hơn thời hạn trong giao kèo. Ngoài ra, có lẽ nàng cũng đang làm việc với bức tranh, nàng đang vẽ những người mẫu, những người đàn ông mà bạn quen biết. Như người anh ruột của bạn, chẳng hạn. Vào lúc nửa đêm. Và khi anh ấy nhúc nhích một chút xíu, thì nàng kêu thét vào mặt anh ấy, nàng cáu kỉnh như vậy đó. Nàng đang vẽ cái gì? Thực tình bạn nên tự tìm hiểu. Bạn nên biết rằng bức tranh tự nó có thể kể cho bạn rất nhiều về cảm nghĩ của nàng đối với bạn. Biết đâu nàng thật sự yêu bạn? Biết đâu toàn bộ cái vụ đổi chác với căn hộ này chỉ là một cái cớ để nàng được ở gần bạn? Dù sao đi nữa, bạn cũng làm ơn buông tay ra khỏi cái cổ của anh ruột của bạn chứ? Mặt mũi anh ấy xanh lè gần tắt thở rồi kìa. Thế thì bây giờ chúng ta đã đến đâu rồi nhỉ? Màu xanh. Vậy thì rốt cuộc nàng đang vẽ cho bạn một bức tranh về biển. Không, bầu trời. Xin lỗi, bạn đã bóp cổ anh ruột của bạn. À, vâng, chúng ta vừa nói rằng bạn có thể tìm hiểu rất nhiều về tính cách của một con người qua một bức tranh.
---------
Nguồn: “Painting” của Etgar Keret, bản dịch Anh ngữ của Miriam Shlesinger, trong Etgar Keret, Missing Kissinger (London: Chatto & Windus, 2007) 41-45.
Những truyện ngắn của Etgar Keret qua bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn:
Sự kiên nhẫn (truyện / tuỳ bút)
Con người kiên nhẫn nhất thế giới đang ngồi trên một băng ghế dài gần Trung tâm Dizengoff. Không có ai ngồi trên băng ghế bên cạnh hắn, không có cả những con bồ câu. Những thằng dâm tặc quái đản trong những cầu tiêu công cộng đang tạo ra những tiếng động ồn ào, dị hợm đến mức bạn không thể làm ngơ được. Con người kiên nhẫn nhất thế giới đang cầm một tờ báo, giả vờ đọc. Thật ra hắn không đọc mà đang chờ đợi một điều gì đó. Chẳng ai biết điều đó là gì... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Đập vỡ con heo (truyện / tuỳ bút)
... “Heo yêu thích những cánh đồng,” tôi nói với Margolis trong lúc tôi đặt nó xuống mặt đất, “đặt biệt những cánh đồng đầy những bụi gai. Mày sẽ rất thích ở nơi này.” Tôi đợi Margolis đáp lại, nhưng nó không nói một lời, và khi tôi sờ vào mũi nó để giã từ, nó chỉ nhìn tôi với ánh mắt buồn bã. Nó biết nó sẽ không bao giờ gặp lại tôi nữa... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Điếu ca cho một giấc chiêm bao (truyện / tuỳ bút)
Mọi sự bắt đầu từ một giấc chiêm bao. Rất nhiều chuyện phiền toái trong đời tôi bắt đầu từ một giấc chiêm bao. Và trong giấc chiêm bao ấy tôi đứng sau một xe bán hot dog tại một ga tàu lửa trong một thành phố lạ. Một đám khách sốt ruột đang chen nhau quanh quầy. Tất cả họ đều nôn nao, mất kiên nhẫn. Tôi không thể hiểu nổi họ. Họ đang khẩn thiết muốn ăn một ổ hot dog, họ lại sợ trễ chuyến tàu. Họ sủa những mệnh lệnh vào mặt tôi bằng một thứ ngôn ngữ lạ lùng nghe như một hỗn hợp đáng sợ của tiếng Đức và tiếng Nhật. Tôi trả lời họ cũng bằng thứ ngôn ngữ lạ lùng, phiền nhiễu ấy... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Đôi mắt lấp lánh (truyện / tuỳ bút)
... “Hãy cho tớ biết,” bé xoay sang hỏi nó ngay lập tức, không do dự một giây đồng hồ, “cậu đã lấy cặp mắt lấp lánh ấy từ đâu vậy hả?” “Nó chỉ xảy ra như thế.” “Vậy thì tớ phải làm gì để nó cũng chỉ xảy ra như thế cho tớ?” bé kêu lên. “Tôi nghĩ bạn cần phải mong muốn một điều gì đó nhiều khủng khiếp, và khi điều đó vẫn không xảy ra, thì cặp mắt của bạn sẽ bắt đầu lấp lánh, chỉ vậy thôi.” ... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Một ý tưởng dưới hình dạng một câu chuyện (truyện / tuỳ bút)
... Khi chiếc phi thuyền đầu tiên đáp xuống mặt trăng, các phi hành gia chẳng tìm thấy ai ở chung quanh. Họ chỉ thấy có hàng triệu cái hố tròn. Thoạt đầu, các phi hành gia nghĩ rằng những cái hố tròn ấy là những huyệt mộ của những con người đã từng sống trên mặt trăng. Chỉ đến khi quan sát gần hơn, họ mới phát hiện rằng những cái hố tròn ấy chỉ là những ý tưởng về sự trống rỗng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Cô bồ của tôi ở truồng (truyện / tuỳ bút)
Ngoài kia, mặt trời đang chiếu sáng, và trên thảm cỏ dưới sân, cô bồ của tôi đang nằm trần truồng. Hăm mốt tháng sáu, ngày dài nhất trong năm. Đi ngang qua trước toà nhà chúng cư nơi bọn tôi ở, người ta ngoảnh đầu nhìn nàng, thậm chí có người tìm lý do để dừng lại — họ phải cột dây giày, chẳng hạn, hay họ đã đạp nhằm cứt chó ở đâu đấy và nhất định phải dừng lại đúng ngay vào lúc này để chùi cho sạch đế giày... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Ảo thuật với cái mũ (truyện / tuỳ bút)
... Thế rồi “Allakazeem—Allakazam!” và con thỏ chui ra. Bao giờ nó cũng làm bọn trẻ con ngạc nhiên. Và chẳng phải chỉ có bọn trẻ con — cả chính tôi nữa. Mỗi lần bàn tay tôi chạm vào đôi tai buồn cười của nó trong cái mũ, tôi cảm thấy mình như một ông phù thuỷ... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Thứ keo điên rồ (truyện / tuỳ bút)
... Tôi bước qua tất cả các phòng ở trong nhà, chẳng thấy nàng ở đâu cả. Trên bàn nhà bếp tôi thấy ống keo đã dùng hết. Tôi thử kéo một chiếc ghế ra, để ngồi. Nó chẳng nhúc nhích. Tôi ráng kéo một lần nữa. Không nhích một phân. Nàng đã dán nó xuống sàn nhà... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Những cái ống (truyện / tuỳ bút)
... Một đêm nọ, tôi làm một cái ống cực kỳ phức tạp, với rất nhiều khúc cuộn và những đoạn cong ngoặc, và khi tôi thả một hòn bi vào đó, nó không chạy ra ở đầu bên kia. Thoạt tiên tôi nghĩ hòn bi bị kẹt ở khúc giữa ống, nhưng sau khi tôi thử bỏ thêm chừng hai chục hòn bi nữa, tôi nhận ra rằng chúng chỉ đơn giản biến mất... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021