văn học

thơ

Ważyk, Adam

(Diễm Châu dịch)

BIỂN

Đâu đâu cũng có những hải cảng và bến tầu,

Ngay tại Vac-xô-vi, dẫu là nơi đô thị,

Ngày ngày, trong khi chờ chuyến tầu điện

Tôi vẫn ngắm một du thuyền trong tủ kính bày hàng.

Ngày mai và mãi mãi, ở xa xa vươn rộng

Những vùng biển với những phản ảnh nồng cháy hay nhạt mờ:

Như một ánh mắt mãnh liệt, mau lẹ và sâu thẳm

Xô tới xô lui con thuyền tôi sẽ đáp

Người ta bảo mười hai năm sau cuộc chìm đắm

Con tàu Titanic, không một ai dám xuống tàu,

Thế tuy nhiên vào đêm tối, chúng tôi ra khơi

Không một lời vĩnh biệt, trên một con thuyền nhỏ

Và vào giờ phút này khi tôi viết cho em, lần đầu tiên, sau một cơn bệnh lâu ngày,

Không một đại dương nào còn ngăn cách chúng ta, em hãy tin đi. Tôi đang ở bên em, hỡi em yêu.

1923

MỘT PHO TƯỢNG THỜI TIỀN-KHA LUÂN BỐ

Trong Bảo tàng viện Con Người*

có một khuôn mặt của một vị thần ác độc

ẩn sau một khuôn mặt giật ra từ một nạn nhân,

một khuôn mặt vô hình

có thể nhận ra được

bằng đôi môi dầy gấp đôi.

Ở đó lẽ ra tôi đã hiểu được hết mọi sự —

cái nghi thức giả trang bằng mặt nạ

và nỗi buồn của một khách qua đường

nỗi buồn của một khách qua đường bị tước mất khuôn mặt

Tháng Giêng 1957

-------------------------

* Ở Paris. (dịch giả)

GẶP GỠ

Sau cuộc chiến ba mươi năm ít lâu

Tại Paris mi lang thang trong một lối đi hoang vắng

Khi một thiếu phụ xuất hiện trước mặt mi

Như lạc lõng giữa những vách tường với những bảng hiệu sặc sỡ

Nàng khá nhỏ nhắn trong một bộ đồ sậm màu

Và đôi mắt ngời sáng dưới một lớp mạng đen

Ấy là ngày mi lên đường Một giờ sau

Mi lại thấy nàng trên bến Dưới lớp mạng

Ánh mắt nàng ngỡ ngàng nói với mi Vĩnh biệt

Cái Dấu hiệu từ mi tới nàng và từ nàng tới mi

Mi hủy đi như người ta xé một bài thơ

Những tháng năm ảm đạm xóa nhòa những cuộc gặp gỡ đẹp

Hôm qua mi trở lại đây

mi nghĩ tới nàng

Đại lộ Sebastopol đầu mi quay

Gió quét đi những mẩu giấy trên vỉa hè Những mái hiên

lật bật và trên không có một mùi xăng dầu

1960

TÌM KIẾM

Có những người cứ mười hai năm hay khoảng đó tôi lại gặp

có những người khác tôi nhớ tới mà không rõ lý do

tôi không biết họ còn sống hay không nhưng nếu họ còn sống

thời chúng tôi vẫn đi qua trước mặt nhau như những kẻ đui mù

Tôi thấy có những người vui vẻ lăng xăng đây đó

khoác những kỷ niệm tả tơi như những tấm áo lông lộng lẫy

lửa kết hợp với nước những niên hiệu ngày tháng đầy hào hứng

lớp han đồng là ốc đảo của cây xanh

Tôi muốn tìm ai đó biết rõ chuyện ngày trước ra sao

một con người bé nhỏ thân thuộc với lớp cỏ đầu tiên

tôi mới thấy anh đây từ xa xa anh mất hút vào đám đông

anh còn nhỏ bé hơn cả khi trước nữa

BÀI BI CA THỨ BA

Tôi không còn biết sự chói lòa thế nhưng tôi đã từng biết nó

tôi bịt mắt tôi lại trước một trận gió cát

tôi kêu gọi các từ đã tới trễ nhiều năm

những năm trống vắng bất cứ thứ gì đẹp

Bất cẩn tôi lọt vào mê lộ của ngôn ngữ

và muốn trồi ra trước ánh sáng ban ngày

tôi đã nói quá nhiều hay nói quá ít

các ký hiệu khiến tôi mỏi mệt tôi bám vào sự vật

Em người xoa dịu nỗi âu lo của chim én

em đã hiểu tôi nhưng quá sát với văn từ

thế giới đã rời xa và cánh chim là một hòn đá

khuôn mặt người biến đổi thành phong cảnh

(1972-76)

HẬU DUỆ CỦA HÉRACLITE

Chúng tôi không còn tin nơi vòng tròn của thời gian xoay vòng

cũng chẳng còn tin nơi ngọn núi hình xoắn ốc

quá khứ là trật tự

tương lai một bất ngờ

Người ta đã mở cho chúng tôi một khung cửa sổ

qua đó ta chẳng thấy gì hết

Người ta đã cho chúng tôi những vành môi

để chẳng bao giờ uống cùng một làn nước

Người ta đã cho chúng tôi những giấc mơ thật mãnh liệt

và kinh nghiệm

kinh nghiệm nói với chúng tôi bằng một ngôn ngữ lạ xa

mà chúng tôi đã quen dần

và hiểu ra chút một

(1972-76)

BÀI CA CHO NHỮNG NGƯỜI TRẺ

Ở phía bên kia cái lưỡi gỗ

nơi ngôn từ có sức nặng của định mệnh

ở đó chúng ta sẽ gặp nhau

đằng sau cái siêu hình của những khu vườn buồn tẻ

đằng sau cái ý nghĩ chết chóc gây phiền nhiễu

ở đó các bạn sẽ gặp tôi

sau khu rừng nơi người ta thấy cây

mà mỗi chiếc lá nhỏ có tên riêng của nó

ở đó chúng ta sẽ gặp nhau

nơi người ta im lặng không có cát trong miệng

nơi mỗi dòng thơ là một cuộc chuyện trò

ở đó các bạn sẽ gặp tôi

(1972-76)

-------------------------

Ghi chú của dịch giả:

ADAM WAŻYK (1905-1981) là một nhân vật nổi bật trong giới Tiền phong của thi ca Ba-lan. Xuất thân là một nhà toán học chuyên nghiệp, ông cũng là một thi sĩ lớn và một dịch giả tài ba từng dịch và giới thiệu thơ Apollinaire ở Ba-lan. Sau này, ông đã cho xuất bản một Tuyển tập thi ca Pháp hiện đại. Và theo Czesław Miłosz, bản dịch Eugene Ogenin (thơ Pushkin) của ông hay hơn hết các bản đã có ở Ba-lan. Đối lập với nhóm Skamander và các nhà thơ thuộc nhóm Tiền phong thứ nhất, ông được các nhà thơ thuộc nhóm Tiền phong thứ nhì rất kính trọng: Czesław Miłosz nhìn nhận rằng mình “chịu ơn Adam Ważyk rất nhiều.”

Sau khi cư trú tại Liên Sô trong thế chiến II, ông trở về nước như một sĩ quan trong quân đội cộng sản Ba-lan, trở thành chủ bút tờ tạp chí Kuźnica (Lò rèn), hết sức tận tụy với Đảng. Nhưng đến năm 1955, tác phẩm nổi tiếng của ông, “Bài thơ cho những người trưởng thành”, ra đời. Đây là một bài thơ gồm 15 đoạn dài ngắn không đều nhau, khoảng 260 dòng. Theo nhận định của nhà hoạt động văn hóa Ba-lan Constantin Jelenski, bài thơ này đã đánh dấu một bước ngoặt «không chỉ có tính cách cá nhân, mà còn có thể cho là có tính cách lịch sử.» Adam Ważyk còn là một tiểu thuyết gia và người viết tùy bút.

Các bài trên dịch theo các bản Anh văn của Czesław Miłosz trong Polish Post-War Poetry (Penguin Books, 1970); và các bản Pháp văn của Michel Manoll, Marcel Béalu, Zofia Bobowicz và Georges Lisowski trong Constantin Jelenski, Anthologie de la Poésie Polonaise (1400-1980) (L’Âge d’Homme, 1981).

Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021