Đôi dòng về tác giả và tác phẩm:

JACQUES PRÉVERT sinh ngày 4.2.1900 tại Neuilly-sur-Seine (Seine) Pháp; cha là một người Breton và mẹ là người Auvergnate. Ông mất ngày 11.4.1977 tại Omonville-la-Petite (Manche). Thủa nhỏ theo học trường làng ở Paris. Bắt đầu làm các nghề vặt để sống từ năm 15 tuổi.

       Năm 1925, gặp gỡ các nhà thơ siêu thực. Đến năm 1930, khởi sự cho đăng những bài đầu tiên. Prévert còn viết truyện phim cho một số tác phẩm đã trở thành bất hủ của điện ảnh Pháp như Quai des brumes, le Jour se lève, les Visiteurs du soir, les Enfants du paradis... Ông cũng đã có dịp cư trú một năm ở Hoa-kỳ (1938).

       Thơ Prévert được in thành tập lần đầu tiên vào năm 1944. Ấy là một ấn bản bí mật in ronéo 200 bản do một số học sinh trung học ở Reims thực hiện. Kế đó, cùng với một số bài thơ khác, những bài trong ấn bản nói trên được René Bertelé thu thập và in thành tập (12.1945). Tập thơ này chỉ trở thành ấn bản «dứt khoát» của cuốn Paroles vào năm 1947 sau khi đã được coi lại và bổ túc. Và từ ấy đến nay, nhà xuất bản «le Point du Jour» của René Bertelé đã được nhà Gallimard mua lại, và Paroles đã được in ra tới trên 3 triệu cuốn, chưa kể vô số những bản dịch ở khắp nơi trên thế giới. Thơ Prévert đã trở thành «đại chúng».

       Nhận định về thơ Prévert, nhà thơ Mỹ Lawrence Ferlinghetti có viết: «Nhiều bài thơ trong tập Paroles phát xuất từ Thế chiến II và cuộc chiếm đóng (của Đức quốc xã) ở Pháp. Prévert đặc biệt nói với những người Pháp trẻ tuổi ngay sau Chiến tranh, nhất là với những người lớn lên trong thời chiếm đóng và cảm thấy hoàn toàn xa lạ với Giáo hội và Nhà nước.» Ferlinghetti còn cho rằng, theo Prévert, «Con người được dành cho niềm vui (sống) nhưng có một thứ âm mưu thường trực chống lại niềm vui đó. Prévert luôn luôn tố cáo cái âm mưu kia.» Trong chiến tranh Việt Nam, Prévert đã đứng về phía nhân dân Việt Nam chống lại những âm mưu của thực dân và đế quốc.

       Thơ Prévert giản dị, cái giản dị của tiếng nói thường ngày được đem vào thơ, cái giản dị của những cảm nghĩ sâu sắc còn lại sau khi những lời nói bay đi. Thơ Prévert tình cảm, vì Tình yêu là một động lực mãnh liệt trong thơ ông và hơn nữa, tình cảm ở đây đã đồng nghĩa với lòng yêu thương tha thiết đối với đồng loại, chống chiến tranh, chống thỏa hiệp, chống bất công, bóc lột và áp bức...

       Thơ Prévert còn là của trẻ thơ, chim chóc và cỏ hoa.

       Các bài trong tập Thơ Jacques Prévert này đều được rút từ tập Paroles. (Đa số các bài không được dịch có nhiều chỗ «chơi chữ» quá đặc biệt hoặc có tính cách quá địa phương.)

       Các tập thơ khác thường được nhắc tới của Jacques Prévert: Spectacle (1951), La Pluie et le Beau Temps (1955), Histoires et Autres Histoires (1963), Fatras (1966), Choses et autres (1972)...

---------------------------------

* Tên một hải cảng ở Tây-ban-nha và cũng là tên một thứ rượu ngọt, sản phẩm của tỉnh trên. (người dịch)

----------------------------

* Nguyên tác: «... avec leurs prêtres leurs traîtres et leurs reîtres». (chơi chữ của Jacques Prévert). (người dịch)

-------------------------------

* Hélianthe: «Hoa mặt trời» hay «Hướng nhật quì», người Pháp thường gọi là «soleil» hay «tournesol» (hoa hướng dương). (người dịch)

-----------------------

* thứ bánh xèo ngọt, mỏng và nhỏ, không nhân, có khi phết mứt và rắc thêm đường, chanh.

** làm điếm.

*** Bài thơ này vừa hiện thực phản ảnh thực tế Pháp sau Thế chiến II, vừa khôi hài châm biếm nhại lại các bi kịch cổ đại Hy lạp về định mệnh, nhất là vở kịch Oedipe Roi của Sophocle trong đó Oedipe đã giết vua cha và kết hôn với hoàng hậu (mẹ ruột) đúng theo lời tiên tri. (người dịch)

------------------------------

* Fourrière: sở giam trữ súc vật chạy rong hoặc xe bỏ lạc.(người dịch)

--------------------------------------------

* cà phê-kem: cà phê với chất béo của sữa; bánh sừng trâu: croissant.

** café-crème / café-crime... (người dịch)

                                           Tặng Marianne Oswald

------------------------------------------

* «De deux choses lune» (...). Chơi chữ: lune / l'une.

** Nguyên tác: l'autre c'est le soleil. (người dịch)

-----------------------------------

* Orgue de Barbarie: quản cầm quay tay; ở đây, có lẽ tác giả muốn gợi ra một ý khác, vì chữ Barbarie còn có nghĩa là sự «man rợ»... (người dịch)

----------------------------------

* Xin xem thêm bản dịch «Trang tập viết» của Lê Huy Oanh đăng trên tạp chí Sáng Tạo. (người dịch))

                                           Tặng Elsa Henriquez