|
|
Một thi tiết từ Brodsky | Thế giới nước | Ngôi nhà gạch đỏ
|
|
Bản dịch và lời giới thiệu của Hoàng Ngọc Biên
Marzena Broda sinh vào mùa đông năm 1966 ở Kraków, khởi sự nghiệp văn năm 19 tuổi (1985), với những bài thơ xuất hiện trên nhiều báo và tạp chí văn chương khác nhau (Zeszyty Literackie, Odra, Wiez, Tygodnik Powszechny, Kultura ở Paris, vân vân) và thường được coi như trong nhóm đợt sóng mới của những nhà thơ phái Barbarian, mà những tác phẩm thường xuyên xuất hiện trên Tạp chí brulion ra mỗi ba tháng, đặt tòa soạn tại Kraków. Tập thơ đầu tìên của cô xuất bản ở Nxb. Wydawnictwo Literackie, Kraków năm 1990, có nhan đề là Swiatlo przestrzeni [Ánh sáng của Không gian] được chào đón nồng nhiệt, với nhiều bài điểm sách hết lời ca ngợi và nhận đuợc Giải thưởng uy tín Kazimiera Illakowiczówna dành cho tập thơ đầu tay của năm ấy. Một số bài trong tập này cũng đồng thời xuất hiện trong tập “tuyên ngôn” Przyszli barbarzyncy. Tập thơ tuyển thứ hai của cô, Cudzoziemszczyzna [Xa lạ] ra đời năm 1996, Nxb. “a5” (Ryszard Krynicki là biên tập của Nxb. này). Thơ cô được dịch tiếng Anh, Thụy-điển và Đức, và xuất hiện trên nhiều tuyển tập xuất bản ở các nước Anh, Mỹ, Đức...
Thơ Marzena Broda thường tập trung về những hỗn loạn cô nhìn ra chung quanh mình, diễn bày với một giá trị tinh thần vượt mọi thông lệ. Nhà nghiên cứu và là tác giả nhiều tác phẩm văn học Ba-lan Donald Pirie nói về Marzena Broda: “... Với Broda thế giới thiên nhiên là một nơi có nguồn sáng kỳ diệu và không tiên đoán được, nhưng đó là một nguồn sáng lúc nào cũng ở ngoài tầm của người. Sự trông cậy duy nhất cô có thể có ấy là liệt kê những hiện tượng của đất trời, hi vọng có thể lấy được một ý niệm mơ hồ về sự sắp đặt lớn hơn của nó.” (Young Poets of a New Poland, Forest Books, UNESCO Publishing, 1993).
Từ năm 1991 Marzena Broda sống ở Hoa kỳ, tham gia các hội thảo, các hoạt động giới thiệu văn học và thơ ca Ba-lan ở Bắc Mỹ, và vẫn tiếp tục cho xuất bản sách trên đất nước mình. Gần đây nhất, có thể kể Nie dotykac Normana Hammura (Warsaw - 2004), và Luka (Poznan - 2005)... Luka là một chuyện tình lãng mạn đầy ẩn dụ, đi sâu vào sự bí ẩn của nỗi cô đơn con người, một thứ ngợi ca những xúc cảm làm thay đổi cuộc sống, trong đó tác giả thám hiểm vào những vùng đất ngu muội nhất của con người mà chúng ta luôn tìm cách không biết đến. Trong một e-mail gửi cho chúng tôi [kèm theo Word-file một tập thơ gồm 50 bài nguyên tác tiếng Ba-lan, có nhan đề là Migot Natury] Broda không quên nhắc đến tên tuổi những tác giả mà cô “coi là quan trọng với mình”: Joseph Brodsky, Marina Tsvetayeva, Anna Akhmatova, Robert Frost, Elisabeth Bishop, Rainer Maria Rilke... Không chỉ là nhà thơ, nhà văn, Broda còn là một kịch tác gia, đồng sáng lập Sân khấu Skaza. Ngoài các vở The Flaw và Terapia (2005) cho TV, cô hiện đang hoàn thành một vở kịch có tên là Ba Chị em – một biến khúc dựa trên vở kịch nổi tiếng của Anton Chekhov.
____________
Một thi tiết từ Brodsky Ấy là một đêm đông ánh đèn xanh trong vắt.
Đường phố trải rộng ra chân trời trong mắt người.
Mọi vật ru ngủ dưới một lớp bông phủ tươi rói,
những tượng điêu khắc đá xù xì chất đống trên bờ
vực thẳm thời gian, những rừng cây và con đường say giấc,
trăng đã ngủ vùi trong chiếc áo phủ rộng lướt thướt màu bạc.
Chim chóc im tiếng trên những cánh đồng, những hình ảnh chập chờn
vỗ cánh ra khỏi ký ức đang gọi về những bóng ma.
Những dấu chân lao vào tuyết ướt đóng băng,
sương mù cuộn xoáy sau những lùm cây đông đá.
Không một bóng người, chỉ những tiếng thì thầm tuyết rơi,
gió dưới chân ngọn núi bất động, im lặng.
Có phải nó mong được im lặng?
Hơi thở của người có vẻ như không để làm ấm không gian,
tiếng kèn trompet của thiên thần chọc thủng qua các lỗ rỗng
trong mây, những đốm rách lấp lánh như sao thật trên trời
đang kê khai hết mọi tên tuổi trên mặt đất này.
Mọi vật đang chết dần, đang buồn ngủ và mơ màng.
Chữ nghĩa biến mất đâu đó, những căn nhà gỗ bị bỏ hoang,
giữa đặc quánh tuyết sương, bình minh không xuất hiện ở đây.
Các thung lũng đông đặc, như ánh sáng trên sườn dốc,
và những thác nước trên núi như pha lê ở các cánh đồng băng cực bắc.
Mặt trời ngái ngủ, cũng như những tháng ngày
trong một mùa hè nắng ráo,[1] những hành tinh, vũ trụ,
như những hồn người khắp cả không gian. Đâu đó ở sau khoảng không
sâu hút của ý nghĩ – Tuyết rơi, thời gian thay đổi người canh giữ.
Vậy hãy ngủ đi, hỡi thế giới, hãy nằm yên trong đôi tay trắng của mùa đông.
Trái tim của đất vẫn một nhịp đập êm đềm.
Tháng 12. 1988
Thế giới nước Biển xô những cái xương nhẵn kia vào bờ
và như những mảnh cây vụn xương cắm rễ trên bãi cát nhầy.
Những hòn sỏi bị một đợt sóng đẩy ra xa phát lên tiếng
cặp gõ castanhet[2]. Gió ngơi nghỉ trong những vầng mây
và những vỏ sò lấp lánh dưới lòng nước xanh.
Tận đáy nước những áng mây hiện ra từ các hang động.
– Có ai đó đã đốt một ngọn đuốc?
Bên trên những vỉa san hô ngầm cá lội qua lại
vũ trụ của nó là điểm xuất phát im lặng.
1987
Ngôi nhà gạch đỏ Trong nhà có những vật thiêng: tấm ảnh cắt ghép
bằng một dải dây đen buồn thảm, một ngọn nến
chảy mất ít phần nằm trên giá nến
bỏ lại sau một tiệc chia tay, cái điện thoại treo trên tường
giữa chừng lời nói. Không gì khác, có lẽ ngoài nỗi cô đơn
mà nơi nương náu chính là lời nguyền rủa.
Bất cứ ta đi đến đâu, nó sẽ cặp theo ta
chỉ cho ta hướng thoát ra cảnh tội tù: vẫn cùng hố thẳm chung
với mọi người. Ngôi nhà rồi cũng chết đi như chúng ta. Thú hoang
giận dữ lao vào những con mồi nạn nhân của mình.
------------------------------------
"Một thi tiết từ Brodsky" và "Thế giới nước" dịch từ bản Anh ngữ "A Motif from Brodsky" và "Watery World" của Donald Pirie (1956-1997) trong Young Poets of a New Poland - An Anthology (Forest Books, UNESCO Publishing, 1993); "Ngôi nhà gạch đỏ" dịch từ bản Anh ngữ "A Red Brick House"của Regina Grol trong Ambers Aglow - An Anthology of Contemporary Polish Women’s Poetry 1981-1995, do Regina Grol tuyển chọn, dịch và giới thiệu (Host Publications, Inc., 1996).
Ảnh trên: Chân dung MARZENA BRODA trong bộ tranh Créations & Récréations của Hoàng Ngọc Biên.
_________________________ [1]Trong bản tiếng Anh: Indian summer - chữ dùng chỉ thời kỳ thời tiết nắng ráo yên tĩnh vào cuối thu. [2]Castanets: cặp mảnh gỗ (hoặc ngà) hình vỏ ốc dùng để gõ vào nhau, đệm nhịp cho một vũ điệu Tây-ban-nha. |
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021