|
|
Mạnh dạn viết tên: PHẠM CÔNG THIỆN
|
|
Ngồi buồn đọc tuyển tập thơ Quách Tấn. Không hiểu sao khi những dòng chữ hiện lên một cái tên rất quen thuộc: PHẠM CÔNG THIỆN, tôi lấy bút dạ quang ra gạch ngay dưới cái tên đó thật đậm nét để ghi nhớ. Mỗi lần đọc tới trang nào có cái tên đó tôi lại reo thầm lên rồi lấy bút gạch dưới ngay. Rồi khi xuất hiện cái tên Thi Vũ cũng lại ồ lên rồi gạch dưới ngay. Qua Quách Tấn tôi mới nhận thấy rõ thêm Phạm Công Thiện là một người có tâm hồn nghệ sĩ đích thực tuyệt vời. Phạm Công Thiện nhìn thấu thi tài của Quách Tấn và không đắn đo gì ca ngợi hết mình một thi sĩ đi ngược dòng trào lưu thời đại “... Chịu đựng một mình, nuôi dưỡng một mình tất cả di sản tâm linh cao cả nhất của quê hương”... “Sau năm 1932 chỉ còn Quách Tấn cứng đầu đi tới và tàn bạo khinh miệt tất cả cuồng phong từ Tây phương thổi tới... ” “Tản Đà chỉ chịu đựng cảm thức tan nát của Trung Hoa và Tây phương, còn Quách Tấn lại chịu đựng cảm thức tan nát của Trung Hoa, của Tây phương cận đại và Tây phương hiên đại, Tây phương cùa Hippies và nôn mửa... ” “... thơ ông không nói chuyện hay dở nữa. Nội tâm ông làm việc rất nhiều. Những gì ông viết ra đều đã được hàm dưỡng. Mỗi bài thơ là một mảnh hồn chớ không còn là lời, là chữ.” “Quách Tấn là thi hào vĩ đại nhất thế kỷ 20... ” Giờ đây khi đọc và tìm hiểu về Quách Tấn tôi mới nghiệm thấy những lời lẽ trên của một tâm hồn thi sĩ viết về một thi sĩ thật là Tiên tri thấu thị... Theo hồi ký Bóng Ngày Qua của Quách Tấn, chính nhờ trí tuệ và tấm lòng chân tình, hồn nhiện của một nghệ sĩ trẻ Phạm Công Thiện mà ông đã mạnh dạn “quyết đưa MỘNG lên thấu đỉnh NGÂN SƠN... và Phạm Công Thiện là nguồn khuyến khích cho tôi bước tới mãi.” Cho nên tác phẩm MỘNG NGÂN SƠN đã dành tặng Phạm Công Thiện và Thi Vũ, là những người tuổi trẻ, tài cao mà Quách Tấn tin rằng THẬT TÌNH và CÔNG BÌNH với thơ của ông. Vâng, phải có một TÂM HỒN NGHỆ SĨ LỚN mới viết lên những dòng tuyệt bút sâu trầm mênh mông bát ngát về bài thơ NHỚ EM của Quách Tấn như sau: “Mấy năm trôi qua, bài thơ trên làm tôi bỡ ngỡ, kinh ngạc và cảm thấy lạ lùng đi vào thế giới tinh khôi mà tôi đã đánh mất giữa hố thẳm và sương mù.” (Phạm Công Thiện 29-9-1964) Những dòng chữ trên của Phạm Công Thiện được viết ra khi tôi chưa ra đời. Rồi sau bao nhiêu biến cố tang thương trên đất nước, nền văn học nghệ thuật miền Nam như chìm trong màn sương khói mờ mịt của lãng quên... Mới tuần trước đây khi đang ngồi làm việc thi ông anh cả ghé vào nói nhỏ: này, Phạm Công Thiện mất rồi... Thiệt hả?... trên mạng vừa đưa tin... Sau đó là thinh lặng... Mấy ngày qua đọc nhiều bài viết tưởng niệm về Phạm Công Thiện trên các website hải ngoại, nhất là trang Tiền vệ, tôi để ý thấy hầu hết ai cũng nhắc tới cuốn sách gây ảnh hưởng dài lâu theo bao năm tháng và gợi ra nhiều kỷ niệm cho nhiều thế hệ trước hay sau này, giống như tôi vậy. Đó là cuốn: Ý THỨC MỚI TRONG VĂN NGHỆ VÀ TRIẾT HỌC của Phạm Công Thiện viết khi còn tuổi trẻ, trí tuệ bao la uyên thâm khiến tôi luôn cảm thấy hiển hiện lên hình ảnh CON THUYỀN SAY trôi đi mở ra bao phương trời mới lạ tuyệt vời của thi sĩ Arthur Rimbaud vĩ đại. Có một điều tôi cảm thấy là lạ: trong nước có nhiều vị tài năng và địa vị trong giới văn học nghệ thuật coi Phạm Công Thiện như một ân nhân, đã ghi dấu ấn trong cuộc đời sự nghiệp họ, lại không làm được chi chi trên lãnh vực học thuật -- chí ít mạnh dạn làm tươi sáng -- về một cái tên: Phạm Công Thiện cho thế hệ mai sau biết tới, như tôi bây giờ phải đi bới tìm trong tiệm sách xưa cũ, lang thang trên mạng tìm biết Phạm Công Thiện trước đây và sau này ra sao... Mặc dù ông cũng có in lại cuốn THƯ GỬI NGƯỜI THI SĨ TRẺ TUỔI – với bút hiệu Hoàng Thu Uyên, nhưng “không kèn không trống ” chẳng ai biết mà tìm đọc. Hay chỉ in cho giới nào đó thôi, may lọt ra ngoài, duyên nợ sao rớt ngay vào tay tôi. Nghĩ đi nghĩ lại âu cũng là một cái thú riêng cho người tìm sách! Xin kể một kỷ niệm nhỏ: Ngày 23-12-2010, đang mùa Giáng Sinh, tình cờ tôi vào siêu thị Coop-Mart Biên Hòa, chui đại vào gian hàng bán sách tìm mua vài cuốn truyện đọc đỡ buồn. Đi lòng vòng chẳng ưng ý cuốn nào mà cuốn nào cũng mắc. Trước khi về tạt đại qua kệ sách Tôn giáo, Phật học, Ki-tô học, Thiền, Chu dịch... lướt qua, chợt thấy nằm tận góc khuất hẹp có nhiều cuốn bìa cứng che khuất mấy dòng chữ nhỏ xanh nhô lên như níu gọi mình lại, tôi khom người liền đưa tay rút ra xem thử thì ồ: THƠ PHẠM CÔNG THIỆN! quái lạ, chắc Thiện nào đây... nhưng đúng rồi: TRÊN TẤT CẢ ĐỈNH CAO LÀ LẶNG IM hiện rõ trên nền trời mây khói trắng mờ. Lật mấy trang đầu... Long Beach California, tháng 7 năm 2000... lời dẫn của Tuệ Sỹ nữa này... do nhà XB Văn hóa Sài gòn in lại của Thư quán Hương Tích năm 2009. Xem giá lại vừa túi tiền: 60.000đ VN, còn đủ dư về xe buýt. Tôi ôm chặt tập thơ trong tay đi thẳng ra quầy tính tiền rồi biến luôn. Vì chỉ có một cuốn duy nhất, mà cũng chẳng ngờ lại in tại Việt Nam. Mừng hết biết! ... Xin được mở tập thơ ra đọc lại, chọn hai bài đã ghi dấu, ngâm khe khẽ: TỊCH DIỆT
Thoắt đi một đời người
Buồn hoài cũng thế thôi
Triệu năm là giây phút
Chưa đi đã tới rồi.
TRÔI
Tất cả đều trôi đi
Chuyện xưa không còn gì
Mây chiều bay lũ lượt
Nói năng nữa mà chi.
...
Ngôn ngữ Thơ Phạm Công Thiện là một vũ trụ riêng biệt, đầy sáng tạo tung bay, cuốn hút, nở rộ không ngừng, cảm thấu được ngay, hoặc luôn luôn đầy bí ẩn ma lực... không có câu trả lời... Hôm nay tôi mạnh dạn ngồi viết đôi dòng vụng dại để nhớ tưởng về một cái tên rất thân thuộc mà đã xa xôi.. nhưng lại thật cận kề, gần gũi phút giây này:PHẠM CÔNG THIỆN. Tôi tin rằng giờ đây thi sĩ Phạm Công Thiện và thi sĩ Quách Tấn đang cùng nhìn nhau mỉm cười thật hồn nhiên và cao hứng ngâm tràn những câu thơ đầy bí ẩn trong một chiều kích thơ mộng khác vượt khỏi không-thời gian tương đối của lịch sử trần thế.
19/3/2011
Hiệp Phong
----------------- Bài liên quan:
Hơi thở là con bướm trắng tung tăng trên cỏ... (truyện / tuỳ bút) - Hoàng Ngọc-Tuấn / Phạm Công Thiện
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Nó ngồi viết, không cố gắng, không mục đích, không ý nghĩa. Nó không đi tìm hạnh phúc. Nó đang ngồi thở thanh bình, thở im lặng, thở gió, thở trái đất. Hơi thở không thuộc về ai cả. Hơi thở là con bướm trắng tung tăng trên cỏ... (...)
Tro (truyện / tuỳ bút) - Thận Nhiên
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Cuốn sách nhỏ ấy là một người thầy, với riêng tôi. Nó dạy tuổi trẻ tôi những bài học làm sao sống đến cạn cùng sự chán chường, sự thơ mộng, sự rồ dại, sự khao khát, sự giận dữ, sự phóng thả, và quan trọng nhất là nó làm tôi “cháy”... (...)
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Chưa bao giờ thương những con chim như chiều nay / tràn đầy mặt đất / những con chim thêu niềm tuyệt vọng / lao về phía tàn tro / cháy bừng / Mộng mị...
Vô đề (thơ) - Vương Ngọc Minh
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... tới đây ai cũng thấy câu chuyện của tôi ngày hôm ấy quả tẻ nhạt, đúng không? // thế thì đây, điểm nhấn / ... tôi lặp lại: chẳng ai gạt được cái chết hết, cho dẫu cái chết cũng một thứ bịp bợm nốt “... rạng đông tôi xin thề thức dậy ba giờ sáng” ...
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... em đừng nói với tôi về rừng / buổi chiều hình như đã mưa / cơn mưa phùn mãi mãi ở lại chứ không bay đi như cơn mưa phùn của Thiện / em cũng đừng nói với tôi về mặt trời / vốn không bao giờ có thực...
Quên Henry Miller / Nhớ Phạm Công Thiện (truyện / tuỳ bút) - Ðặng Thân
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Ông còn tiên đoán cho thế giới đến khi ông trăm tuổi. Nhưng tôi dừng trích ở đây vì ông đã vừa “đi hết một đêm hoang vu trên mặt đất”, ở tuổi 71. Từ giờ khắc này, ông sẽ nhìn Hy mã lạp sơn bằng con mắt của “loài” khác. Từ bây giờ, tôi cũng đang cảm thấy có một Hy mã lạp sơn đã bắt đầu sụp đổ và tan chẩy. Cho một đại dương cuộc sống mới hình thành... (...)
Phạm Công Thiện & những ngày tháng cũ (truyện / tuỳ bút) - Trịnh Cung
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Thiện ơi, tôi vẫn thỉnh thoảng đọc câu thần chú “Gaté, Gaté, Paragaté, Parasamgaté, Bodhi Svaha” mà bạn đã dạy cho anh em cầu nguyện tai qua nạn khỏi mỗi lần đi qua những nơi đèo heo hiểm trở. Và đôi khi tôi tự hỏi có nên tiếp tục khấn câu thần chú này nữa hay thôi, khi mà được trở về Vương Quốc Hư Vô là một ước nguyện giải thoát. Bây giờ bạn đã giải thoát... (...)
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Bây giờ thỉnh thoảng tôi vẫn về thành phố Mỹ Tho, dạo quanh vườn hoa Lạc Hồng, có dãy nhà xây kiểu Pháp, một thời Phạm Công Thiện và gia đình sống ở đây, cố hình dung gương mặt ông lúc hai mươi tuổi... (...)
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... gió thổi mưa chiều thứ bảy đã về sớm / cây khế đồi cao không kịp trổ / gió thổi gió thổi gió thổi / hiện tượng cơn bão // Thiện nói Henry Miller chết tôi không buồn / con ong chết tôi buồn lắm / tôi nói trời đất chết tôi không bất ngờ / Phạm Công Thiện chết tôi ngờ ngợ lắm...
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... tôi nhớ lại xa lắm những ngày áo sinh viên văn khoa / tuổi đôi mươi tôi tóc dài huyền hoặc / con mắt trần gian đen tròn mê hoặc / sách vở trên tay vụng về chạy theo Sartre / thao thức bức rức nức nở tìm trong Thiện / giọt nắng sân văn khoa thấu qua tôi đau điếng / giọt mưa đường cường để thấm lạnh da con gái / cơn miên man dậy men tự bao giờ...
Chớp lửa thiêng Phạm Công Thiện & tuổi trẻ tôi (tiểu luận / nhận định) - Inrasara
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Tôi tin tưởng vào thiên tài. Với tôi, Phạm Công Thiện là thiên tài. Thiên tài không ở trí tuệ anh, không ở các sáng tác của anh, càng không phải thiên tài ở tư tưởng anh, mà chính là ở sức hút kinh hoàng của hơi thở ngôn ngữ Phạm Công Thiện. Dù hiểu hay không hiểu, ngôn ngữ kia vẫn ẩn chứa sức lôi cuốn ma quái khó cưỡng. Như chớp lửa thiêng sẵn sàng thiêu trụi mọi lưỡng lự, e dè, triển hạn ngáng đường những tâm hồn đồng thanh đồng khí ý hướng tìm đến nhau trong chân trời hủy phá và sáng tạo... (...)
Buổi sáng Jakarta (truyện / tuỳ bút) - Phan Nhiên Hạo
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Thiên tài của Phạm Công Thiện là điên được trong văn chương, một cách chân thành, rực rỡ. Ngoài đời ông có điên hay không tôi không biết, không chắc, không quan trọng. Phạm Công Thiện điên được cũng vì ông sống ở miền Nam, nơi có tự do. Những con chim trong lồng không hiểu được điều này, chúng sẽ nói tự do không làm nên tác phẩm lớn. Chúng không biết rằng điều quan trọng đối với phần lớn thi sĩ không phải tác phẩm lớn hay bé, mà là quyền được điên. Điên mà không sợ bị kiểm điểm, bị phê bình, bị trừng phạt bởi lợn... (...)
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Giờ thì tôi nhận ra khu phố mình ở khá nhiều quạ / Nhiều đến nỗi trời mới hừng sáng tiếng chúng kêu dậy trời / Cái tiếng quạ / Thật không lẫn vào đâu được / Hễ nghe thấy nó là liền nghĩ tới những giấc chiêm bao mà chả hiểu vì lí do gì (!) bao lâu nay mình đã không còn nhớ nữa? // Hiện thời lại nghĩ tới bầy quạ đen / cây cam sai trái của phạm công thiện trong “đi cho hết một đêm hoang vu trên mặt đất”...
hơi thở Rắn (thơ) - Trần Tuấn
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... hơi thở Rắn / trườn đại dương / qua xác thối mặt trời / những đám đông mù loà hò hét / bủa lưới vây lòng hồ thối ngạt / qua rừng đạn, dùi cui / chết chết chết // vành tang cạn...
tưởng niệm thơ (thơ) - Thường Quán
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... tờ giấy hẹn nhiều năm quay trớ / những con ong bay trong phòng / nắng mật lên sớm ngày gối xếp bằng đảnh lễ / sự nhớ cổ tóc con người giữa trang bát nhã / bối rối tiếng kim thanh / bậc đá cuối nhảy lên mười hai ngày chữ xếp cất / cuộc đi ngang trâu xanh gà tía gọi mời / xao xác trưa nhà chân đèo bỏ phế...
Phạm Công Thiện và đỉnh lặng (tiểu luận / nhận định) - Trịnh Thanh Thủy
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... . Ông đã đi trong thế giới hàng ngàn tiếng động, để tâm chao theo từng sát na nhiễu nhương cuộc đời. Ông đã ngồi thiền nghe chim hót quanh mình, nghe thân động, tâm động, tình yêu động. Nhưng phút cuối trên tất cả đỉnh cao là lặng yên, ông đã yên lặng đời đời... (...)
Cái rực rỡ của tuyệt vọng (tiểu luận / nhận định) - Nguyễn Quốc Chánh
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Tôi đọc ông là đọc cái ngữ điệu của thơ mộng trong phẫn nộ và tuyệt vọng. Ông rất giàu những loại ngữ điệu đó, dù ông viết về bất cứ cái gì. Đối với tôi những ngữ điệu đó là cơ sở của nhân tính và thi tính. Cái nhân tính và thi tính nếu không giáp mặt với tuyệt vọng, nó không có khả năng thu hút. Và nếu cái tuyệt vọng bị cái phẫn nộ nung chảy thì nhân tính và thi tính sẽ rực rỡ. Chữ của Phạm Công Thiện là chữ của cái tuyệt vọng rực rỡ... (...)
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Phổ từ bài thơ “Buồn” trong thi tập Trên tất cả đỉnh cao là lặng im của Phạm Công Thiện (California: Viên Thông, 2000), Jazzy Dạ Lam viết xong ca khúc “Thôi hết còn gặp nhau” vào năm 2001, cách đây đúng 10 năm, nhưng chưa bao giờ công bố. Phạm Công Thiện vừa ra đi, và hôm nay Jazzy Dạ Lam thu âm ca khúc này lần đầu để tưởng niệm nhà thơ đã khuất...
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Một cụm mây lang thang vô sở trú / Đã tìm về Nguyên Tánh / Đai bi đại bi cõi ta bà / Bay về đâu bay về đâu Những cơn mưa phùn...
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Khi Nguyễn Xuân Hoàng từ San José / điện thoại báo tin Phạm Công Thiện đã chết / tôi đang ăn múi cam mà nghẹn / buổi chiều mưa mù trởi, lại tiếng còi tàu ứa nước mắt...
Chuông ngọ (thơ) - Trúc-Ty
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Từng khắc thời gian nhỏ giọt, bên dòng sông trôi / dòng cát chảy ùn lên / thành bờ cát trắng, tích luỹ sau / hàng thập niên ánh sáng, sau khi lọc bỏ tất / cả những mảnh vụn bám vào đó, là mỗi chúng ta? / Có phải chúng ta là những bóng ma lếch thếch / rụng lả tả dưới hồi chuông chói loà...
Trên tất cả các đỉnh cao... (tiểu luận / nhận định) - Nguyễn T. Long
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Viết đôi dòng tưởng niệm ông, như một triết gia, một nhà văn, một nhà thơ, như thể một thế giới ở ngoài tôi? – Có lẽ là không. Chỉ còn lại những gì mà Phạm Công Thiện đã hé mở, đã kêu gọi, đã khơi dậy, đã thách thức... trong lòng một thế hệ, một thời đại mà ông cùng chia sẻ. Phạm Công Thiện đã qua đi, không chỉ là một con người, mà là của một thời đại đã qua... (...)
Người đã chết, những hơi thở tan loãng (truyện / tuỳ bút) - Nhã Thuyên
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Mình vẫn ước mình gặp Thiện sớm hơn, ở tuổi 16 chẳng hạn, khi còn quên ăn quên ngủ chỉ để thao thức trò chuyện cùng các nhân vật trong tiểu thuyết về tuổi trẻ, tình yêu, ý nghĩ cuộc đời, về văn chương, về tội ác, về sự cao cả, về lòng thương, về lý tưởng, về tất cả... Mình thèm cái cô đơn cái rồ dại cái say sưa của những tình bạn tình yêu ở cái thời thèm sống lẫn thèm chết ấy... (...)
Ta sẽ hiện hồn (thơ) - Thận Nhiên
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Ta sẽ hiện hồn về ngay trong đêm nay để vặn cổ hết những đứa phạm công cúc hoa gọi ta là thần đồng / Không, ta sẽ hiện hồn về ngay trong đêm nay để kéo cẳng những đứa phạm công cúc hoa gọi ta là thiên tài / Ừ, ta sẽ hiện hồn về ngay trong đêm nay để thọt lét những đứa phạm công cúc hoa gọi ta là bồ tát...
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Đi qua buổi chiều / những phân tử mùa thu tan, rã / mặc dầu giấc mơ chín, non / gió ngất từng chùm, cụt đầu / con nai chạy tìm bóng mình / truông cũ // đi qua tiếng hát / thôi hết còn gặp nhau...
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... và thi sĩ của lòng tôi / cũng đã bay rồi phải không / nỗi ám ảnh thơ mộng dị kỳ của những tiếng nổ mặt trời / cũng đã thành địa chấn của bao thế hệ / tôi đang sống / mà cũng đang dở chết / ông cũng đã chết lên chết xuống / trong những lưu đày của một hành giả / đi qua đời / và dùng hết tàn hơi / thổi lên vầng mặt trời thứ ánh sáng nguy nga...
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... Tôi đang sống tại Đà lạt, và tôi cũng yêu thành phố này. Càng yêu hơn, khi nhớ rằng, đã có một quãng đời Anh sống tại đây. Một ngày nào đó, tôi sẽ men theo những dòng chữ của Anh, để “hành hương” về những nơi đã từng in dấu gót chân Anh... (...)
Thiên tài đã bỏ ta (thơ) - Nguyễn Đăng Thường
[TƯỞNG NIỆM PHẠM CÔNG THIỆN (1941-2011)] ... thiên tài đã bay cao / tít lên thiên đường mù / sao tớ còn lảo đảo / đứng chờ ai bám trụ / trước cửa một nhà kho...
------------------
Bấm vào link này để đọc những tác phẩm của Phạm Công Thiện đã đăng trên Tiền Vệ.
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021