thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
Nhiệm vụ của người đọc / 1 & 2
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn

 

EDUARDO GALEANO

(1940~)

 

Eduardo Galeano (1940~) là một trong vài nhà văn Uruguay nổi tiếng nhất hiện nay. Ông còn là nhà phê bình, sử gia và ký giả. Những tác phẩm đặc sắc của ông, như Memoria del fuego [1982-1986, Ký ức của lửa] Las venas abiertas de América Latina [1971, Những mạch máu mở của Mỹ La-tinh], đã được dịch ra hơn 20 ngoại ngữ. Nhiều tác phẩm của Galeano hầu như vượt khỏi lối phân định thể loại văn học thông thường, vì đó là một kết hợp của ký sự, hư cấu, bình luận chính trị, tài liệu báo chí và lịch sử.
 
14 tuổi, Galeano bán bức biếm hoạ chính trị đầu tay cho tuần báo El Sol. 16 tuổi, ông xuất bản bài tiểu luận đầu tay, rồi bỏ học, và bắt đầu làm nhiều việc khác nhau để mưu sinh. 20 tuổi, ông trở thành ký giả, rồi làm tổng biên tập cho tờ Marcha , một tuần báo gây ảnh hưởng lớn về văn hoá và chính trị, với sự cộng tác của những tên tuổi quan trọng như Mario Vargas Llosa, Mario Benedetti, Manuel Maldonado Denis và Roberto Fernández Retamar. Rồi ông biên tập cho nhật báo Épocha và làm tổng biên tập của University Press (1965-1973). Cuốn Las venas abiertas de América Latina [1971, Những mạch máu mở của Mỹ La-tinh] làm Galeano trở thành một trong những tác giả được đọc nhiều nhất ở Mỹ La-tinh. Sau vụ đảo chính năm 1973, ông bị bỏ tù và trục xuất khỏi Uruguay. Sang Argentina, ông thành lập và làm tổng biên tập tạp chí văn hoá Crisis.
 
Năm 1975, Galeano đoạt giải Casa de las Américas cho cuốn tiểu thuyết La cancion de nosotros [1975, Bài hát của chúng ta]. Sau vụ đảo chính ở Argentina năm 1976, tên tuổi ông nằm trong danh sách những người bị tử hình, nên ông chạy sang Tây-ban-nha, sống ẩn dật trên vùng bờ biển Catalan và khởi sự viết Memoria del fuego [1982-1986, Ký ức của lửa], một kiệt tác gồm ba tập (1. Los nacimientos [Khai sinh]; 2. Las caras y las máscaras [Những chân dung và mặt nạ]; 3. El siglo del viento [Thế kỷ của gió]) được giới phê bình so sánh với những kiệt tác của John Dos Passos và Gabriel García Márquez. Năm 1978, ông lại một lần nữa đoạt giải Casa de las Américas cho cuốn tự truyện Días y noches de amor y de guerra [1978, Ngày và đêm của tình yêu và chiến tranh].
 
Galeano trở về quê hương Montevideo vào đầu năm 1985, và tiếp tục sáng tác và xuất bản liên tục rất nhiều cho đến hôm nay. Ngoài hai giải thưởng Casa de las Américas (1975, 1978), ông còn được trao các giải thưởng quan trọng khác như: American Book Award (1989), và Cultural Freedom Award (1999, Lannan Foundation).
 
Hai tuỳ bút dưới đây nằm trong cuốn El libro de los abrazos [1989, Sách của những vòng tay ôm]. Cuốn sách này là một kết hợp hết sức độc đáo của những ngụ ngôn, ký sự, nghịch thuyết, giai thoại, chiêm bao, và tự truyện.
 

________________________

 

NHIỆM VỤ CỦA NGƯỜI ĐỌC / 1

 

Hồi Lucía Peláez còn rất trẻ, chị đã núp dưới chăn để đọc một cuốn tiểu thuyết. Chị giấu nó dưới gối và đọc nó từng mảnh nhỏ, hết đêm này đến đêm khác. Chị đã ăn cắp nó từ cái kệ sách bằng gỗ tuyết tùng nơi ông bác của chị cất giữ những cuốn sách hay.

Lớn lên, Lucía du hành đến những chốn xa xôi.

Để tìm những con ma, chị đã bước đi trên những tảng đá trong dòng sông Antioquía, và để tìm những con người, chị đã bước đi trên những đường phố trong những đô thị cuồng loạn.

Lucía đã đi rất xa, và những cuộc du hành của chị luôn luôn mang theo những vọng âm của những vọng âm của những tiếng nói xa xôi mà chị đã nghe bằng đôi mắt mình hồi còn rất trẻ.

Lucía chưa bao giờ đọc lại cuốn sách ấy. Chị không còn nhận ra nó nữa. Nó đã âm thầm mọc lên quá lớn trong chị, đến nỗi giờ đây nó không còn là cuốn sách, mà trở thành một điều gì khác: giờ đây nó là sức sống của chị.

 

 

NHIỆM VỤ CỦA NGƯỜI ĐỌC / 2

 

Đã nửa thế kỷ từ ngày César Vallejo qua đời, và người ta tổ chức nhiều buổi lễ vinh danh ông. Ở Tây-ban-nha, Julio Vélez tổ chức hàng loạt các cuộc thuyết trình, hội thảo, xuất bản những ấn phẩm tưởng niệm và mở một cuộc triển lãm các hình ảnh về nhà thơ César Vallejo, cũng như về đất nước, thời đại và nhân dân của ông.

Nhưng rồi Julio Vélez gặp José Manuel Castañón, và tất cả những cuộc vinh danh dường như đều trở thành nhỏ bé.

José Manuel Castañón trước kia là đại uý trong cuộc Nội Chiến Tây-ban-nha. Chiến đấu cho phe Franco, ông đã bị mất một bàn tay và đã nhận được rất nhiều huy chương.

Một đêm, ngay sau khi cuộc chiến vừa kết thúc, ông đại uý tình cờ nhặt được một cuốn sách bị cấm. Ông nhìn lướt qua, đọc một dòng, đọc thêm một dòng, và ông không thể xếp cuốn sách ấy lại được nữa. Đại uý Castañón, anh hùng của đạo quân chiến thắng, ngồi chong mắt suốt đêm, chìm đắm vào cuốn sách, đọc đi đọc lại tác phẩm của César Vallejo, nhà thơ của phe bại trận. Sáng hôm sau, ông từ chức, rời bỏ quân ngũ, và từ chối nhận thêm bất cứ một đồng peseta nào từ chính quyền Franco.

Sau đó, họ bắt giam ông vào ngục, rồi ông bỏ nước trốn đi, sống đời lưu vong.

 

 

---------------------
Nguyên tác: “La función del lector /1” và “La función del lector /2”, trong Eduardo Galeano, El libro de los abrazos (Madrid: Siglo Veintiuno de España Editores, 5. ed edition, 1994) - ấn bản điện tử, trang 9-10.
 

Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021