thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
Định nghĩa Nghệ Thuật
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn

 

EDUARDO GALEANO

(1940~)

 

Eduardo Galeano (1940~) là nhà văn Uruguay nổi danh thế giới và đồng thời là một nhà tranh đấu tả khuynh. Thế nhưng, khác hẳn với đa số trí thức tả khuynh, ông không xem nghệ thuật như một công cụ phục vụ cho chính trị.
 
Là một nhà tranh đấu, ông đã từng bị bỏ tù và trục xuất khỏi Uruguay sau chính biến 1973; sang Argentina, ông lại tham dự vào cuộc đảo chính năm 1976, bị kết án tử hình, phải đào thoát sang Tây-ban-nha và sống lưu vong nhiều năm. Từ khi trở về Uruguay vào đầu năm 1985 cho đến nay, ông vẫn không ngừng tham gia vào những phong trào quốc tế tranh đấu cho hoà bình và quyền làm người.
 
Dấn thân hết mình cho xã hội như thế, Galeano lại cũng dấn thân hết mình cho nghệ thuật. [Xin xem thêm tiểu sử của Galeano].
 
Với tư cách một nhà văn, ông vạch một lằn ranh rất rõ giữa nghệ thuật và chính trị. Trong đoản văn dưới đây, ông mượn một câu nói của nhà danh hoạ Ba-tây Candido Portinari (1903-1962) để định nghĩa cho đường lối văn chương của mình: "Nghệ thuật là nghệ thuật, nếu không, nó là cứt."
 

________________________

 

ĐỊNH NGHĨA NGHỆ THUẬT

 

"Portinari không có ở đây," Portinari nói. Ông thò cái chóp mũi của ông ra trong một khoảnh khắc, rồi đóng sầm cửa lại và biến mất.

Lúc ấy là vào những năm ba mươi, những năm có chiến dịch lùng bắt cộng sản ở Brazil, và Portinari phải sống lưu vong ở Motevideo, Uruguay.

Iván Kmaid không dính dự vào những năm đó hay nơi chốn đó, nhưng sau đó ít lâu, ông xuất hiện từ những lỗ hổng của bức màn thời gian và kể cho tôi nghe những gì ông đã thấy: Candido Portinari vẽ từ sáng đến chiều, và vẽ cả vào ban đêm.

"Portinari không có ở đây," Portinari vẫn cứ nói như thế.

Vào thời đó, giới trí thức cộng sản ở Uruguay đang sắp sửa đem nghệ thuật vào chủ nghĩa hiện thực xã hội, và họ muốn tham khảo ý kiến của người đồng chí lừng lẫy của họ.

"Chúng tôi biết đồng chí không có ở đây," họ nói với Portinari, và họ năn nỉ: "Nhưng lẽ nào đồng chí không cho chúng tôi chỉ một vài phút đồng hồ? Chỉ một vài phút thôi mà."

Rồi họ hỏi ông một câu.

"Tôi không biết," Portinari đáp.

Và ông nói thêm:

"Tôi chỉ biết mỗi một điều: nghệ thuật là nghệ thuật, nếu không, nó là cứt."

 

 

---------------------
Nguyên tác: “Definición del Arte”, trong Eduardo Galeano, El libro de los abrazos (Madrid: Siglo Veintiuno de España Editores, 5. ed edition, 1994) - ấn bản điện tử, trang 12.
 

 

 

Những tác phẩm khác của Eduardo Galeano đã đăng trên Tiền Vệ:

Nhiệm vụ của người đọc / 1 & 2  (truyện / tuỳ bút) 
... Lucía chưa bao giờ đọc lại cuốn sách ấy. Chị không còn nhận ra nó nữa. Nó đã âm thầm mọc lên quá lớn trong chị, đến nỗi giờ đây nó không còn là cuốn sách, mà trở thành một điều gì khác: giờ đây nó là sức sống của chị... | ... Đại uý Castañón, anh hùng của đạo quân chiến thắng, ngồi chong mắt suốt đêm, chìm đắm vào cuốn sách, đọc đi đọc lại tác phẩm của César Vallejo, nhà thơ của phe bại trận... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
 
... Ngay đêm đầu tiên, con thằn lằn nhảy chồm lên, đè vợ nó xuống và ăn thịt nàng. Khi mặt trời lên, trên chiếc giường hợp cẩn chỉ có một kẻ goá vợ nằm ngủ, chung quanh đầy những mảnh xương vụn. Thế rồi con thằn lằn đòi một cô vợ khác, và một đám cưới khác và một cuộc ăn thịt khác lại xảy ra... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)

 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021