Người Việt, nhất là ở Sài Gòn, hay có tính thích “bao”. Ví dụ khi đi nhậu, thường một hoặc hai người sẽ giành “bao” hết, những người còn lại hiển nhiên được miễn phí. Nhưng nói vậy, chứ không phải vậy. Cái sự “bao” cũng có lắm đường. Nếu bạn “bao” vì nhân dịp gì đó, như thăng chức chẳng hạn, thì hiển nhiên sẽ chẳng ai áy náy. Nhưng nếu là cái “bao” không vì lý do gì điển hình, hẳn những người được “bao” cũng cảm thấy như mắc nợ.

Thời gian gần đây, khi mở cửa với Tây nhiều hơn, cái phong cách ăn nhậu cũng đã thay đổi theo. Nghĩa là “chia đều”, ai cũng phải có trách nhiệm, gần như cổ phần bữa nhậu vậy. Điều này làm nhẹ gánh đi nhiều: gánh tiền, gánh tâm lý...

Tôi cố ý nối dông dài như vậy để chỉ muốn nói một ý: cái sự “share” thường làm nhẹ gánh và rất dễ chịu cho từng cá nhân. Mà đó là mới nói về tiền bạc lặt vặt thôi, còn những thứ “siêu hình” khác, như: danh dự, hèn, đốn mạt,... cũng theo cái nguyên tắc ấy mà thôi.

Tôi còn nhớ có ông nhà văn Trung Âu nào đó nói đại ý rằng cái tôi của người ta tỷ lệ nghịch với dân số. Ngày nay nếu tính trung bình trên toàn thế giới, cái tôi của mỗi người cỡ 1 phần 6 tỷ. Nó nhỏ đến mức bỏ qua được trong mọi phép tính.

Bây giờ thử hình dung trong một dân tộc.

Cái tôi của một dân tộc bằng tổng số các cái tôi cá nhân cộng lại. Và ngược lại, cái tôi của mỗi cá nhân lại bằng 1 chia cho tổng số dân của dân tộc đó.

Ở đây tôi có một cái bí: là không biết cái tôi nào có trước, của dân tộc hay của cá nhân?

Nhưng đó là nói trong trường hợp có sự chia chác công bằng về cái tôi, nghĩa là ai cũng nhận phần như nhau. Nhưng điều này có vẻ ảo tưởng, bởi cũng gíống như tiền bạc, chưa bao giờ có sự chia đều, bởi Đảng (viết hoa) luôn

và phần giành những người khác thì rất ít.

Có quá nhiều bằng chứng lịch sử để chứng minh cái “giành phần” này của Đảng. Tiền (ví dụ 16 tấn vàng của Miền Nam) và những cái tốt đẹp khác, hay tự cho là tốt đẹp, Đảng đều nhân danh giành hết.

Bây giờ nói về cái hèn.

Nếu coi cái hèn bằng 1 thì mỗi người Việt sẽ nhận được 1 phần 80 triệu. Đây cũng là tỷ lệ “hèn” rất thấp. Còn nếu nói riêng về Đảng, thì mỗi đảng viên sẽ mang 1 phần 3 triệu, nghĩa là lớn hơn mỗi công dân bình thường, nhưng vẫn rất “nhẹ”.

Nên ở đây, các quan chức chóp bu của Đảng luôn tận dụng triệt để điều này: quyền lợi thì cá nhân nhưng trách nhiệm lại là tập thể.

Trách nhiệm tập thể là thứ dễ chịu nhất, vì gần như chẳng phải chịu gì. Lấy ví dụ, mấy vị ở trung ương, vị nào cũng quyền hành và tiền tài to bằng trời nhưng khi phát ngôn về trách nhiệm thì họ luôn dùng đại từ “chúng ta”. Đây là cái từ “đểu” nhất hiện nay trong tiếng Việt. Tôi chỉ ước ao trục xuất được nó ra khỏi tiếng Việt, để nó biến mất vĩnh viễn. Bởi nếu không vậy, lúc nào tôi cũng phải chịu đựng ít nhất 1 phần 80 triệu cái hèn mà đất nước này đang gặp phải. Mà những kẻ như tôi thì hoàn toàn “vô tội” trong trường hợp này.

Nhưng, mấy vị chóp bu quên mất một điều: Đảng (viết hoa) chỉ có MỘT. Nên cái hèn giáng xuống nó rất trọn vẹn, chẳng sứt mẻ chút nào vì chẳng chia cho ai được.

--------------

Bài liên hệ: