Allen Ginsberg là nhà thơ quan trọng nhất của thế hệ Beat. Ông sinh tại Newark, bang New Jersey, Hoa-kỳ ngày 3 tháng Sáu 1926. Học Đại học Columbia tại Nữu-ước trong những năm 40, ông kết thân với những William S. Burroughs, Neal Cassady, và Jack Kerouac, là một sinh viên chuyên cần, làm thơ, hay viết những lá thư dài cho William Carlos Williams, và chịu ảnh hưởng của nhà thơ này. Năm 1954, ông tới San Francisco, lúc ấy là một thủ phủ của các nghệ sĩ. Ở đây ông gặp hai nhà thơ trẻ là Gregory Corso và Peter Orlovsky (sẽ là người bạn đường và bạn đời của ông), và tại đây, Howl and Other Poems (1956), tác phẩm đầu tay của Ginsberg, ra đời, với một nguồn "cảm hứng lãng mạn" khác biệt. Hơi thơ là của Walt Whitman. Ấy là một "tiếng hú" dài, gây chấn động mãnh liệt trong những năm 50, thường được ví von với The Waste Land của T.S. Eliot trong những năm 20. Nhưng, nếu tác phẩm của T.S. Eliot gợi ra nỗi âu lo của một thế hệ đàn anh đứng trước sự "bỏ mất tinh thần", thì tác phẩm của Ginsberg là một tiếng gào thét chống lại một xã hội chỉ biết tới những giá trị vật chất và nổi hiệu cho một cuộc vùng dậy, khởi đầu cuộc "nổi loạn" của thế hệ Beat. Tác phẩm này, với những đoạn dài sử dụng những từ "tục tĩu" đã khiến tác giả phải ra hầu tòa. Trước tòa, Ginsberg được trắng án, danh tiếng ông lan rộng và Howl thu hút một số độc giả kỷ lục về thơ, nhất là trong giới trẻ, để trở thành "một trong những bài thơ được đọc rộng rãi nhất của thế kỷ".

Cuộc chiến tranh Triều-tiên đã mãn, những cuộc đàn hặc của McCarthy cũng đã tàn, và một cuộc chiến khác đang chuẩn bị. Tác phẩm lớn thứ nhì của Ginsberg xuất hiện: Kaddish (1961) được dành cho bà mẹ điên của ông là Naomi Ginsberg nhân ngày giỗ bà, như một lời kinh cầu cho người đã khuất của dân Do-thái. Tựa đề đầy đủ của tác phẩm là Kaddish for Naomi Ginsberg, 1894-1956. Đây là tấn bi kịch của một gia đình Do-thái từ Nga qua. Cuộc đời của bà mẹ này, đè nặng lên tác giả khi còn nhỏ và khi đã trở thành nhà thơ, đè nặng lên những người khác trong gia đình ông, liên quan tới lịch sử. Trọn cuộc đời ấy hướng tới một hình ảnh đầy ảo giác và tượng trưng: "Chiếc chìa khóa ở cửa sổ". Đây có lẽ là tác phẩm quan trọng nhất của Allen Ginsberg, thật sâu sắc và cảm động.

Trong những năm 60, cuộc chiến tranh Việt-nam diễn ra thật ác liệt. Allen Ginsberg hết mình tham dự phong trào chống chiến tranh. Ông có qua Sài-gòn, ngồi thiền ở đường Catinat. Nhưng ông cũng qua Tiệp-khắc. Ông chống tư bản, nhưng không phải là cộng sản. Sự cố ông bị trục xuất khỏi Tiệp-khắc khi ông tới đọc thơ và được những người trẻ ở đây hết sức hoan nghênh (họ gọi ông là ông "Vua tháng Năm") cho thấy rõ điều ấy. Các tác phẩm thường được nhắc tới của ông trong thời kỳ này là Reality Sandwiches (1963) và Planet News (1969).

Tác phẩm The Fall of America của ông được tặng giải National Book Award năm 1974. Trong Collected Poems, 1947-85 (1995) có hầu hết những tác phẩm quan trọng nhất của Allen Ginsberg. Và White Shroud (1987) bao gồm những bài thơ ông viết kể từ những năm 80. Ngoài ra, một số thư từ giữa ông và bạn bè cũng đã được in ra thành sách. Tác phẩm của ông cũng đã được đưa lên sân khấu tại Hoa-kỳ và Ý. Thơ ông đã được dịch ra khoảng 22 thứ tiếng trên thế giới. Các bản dịch thơ Ginsberg sang tiếng Việt đầu tiên đã được đăng trên tạp chí Trình Bầy tại Sài-gòn và sau đó in thành sách cũng do Trình Bầy xuất bản. Dịch giả là nhà thơ Nguyễn Đăng Thường.

Allen Ginsberg mất tại thành phố Nữu-ước năm 1997.

(Diễm Châu biên soạn)

Café ở Warsaw  (thơ) 
... và các người sẽ vẫn đứng trên phố Novy Swiat, / đẹp biết bao khi các người mím chặt môi, miệng thở ra khói, hai bàn tay xoa vào nhau / hoặc dựa vào nhau không ngừng cười to khi nhận ra anh chàng điên tóc tai rối bù ngồi khóc giữa những người lạ... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Thánh thi IV  (thơ) 
Bây giờ ta sẽ ghi lại cái nhin thấy bí ẩn của mình, sự xuất hiện không tin nổi / gương mặt của Thượng Đế: / Đây chẳng phải là mơ ta nằm tênh hênh tỉnh táo trên một cái đi văng to đùng / ở khu Harlem / thủ dâm suốt vì thất tình, gần như trần truồng ta đọc một cuốn sách của / Blake mở ra trên đùi... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Ta là nạn nhân của điện thoại  (thơ) 
Khi ta nằm xuống ngủ và mơ thấy Giếng Ước thì nó reo / “Ông có vở kịch mới nào cho sân khấu bị bỏ phế không?” / Khi ta đang viết bài thơ của ta vào sổ tay thì nó reo / “Buster Keaton đang ở dưới cầu Brooklyn giữa đoạn Frankfurt và Pearl...” / Khi ta cởi bỏ tấm da ta chìa con cu mình ra phía hai bắp vế mập hay ốm / của ai đó, con trai hay con gái / Reng reng... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Đọc thơ Pháp | Những bến bờ của Cézanne  (thơ) 
Những bài thơ trỗi dậy trong đầu óc ta / như nước hoa mua trong Cửa hàng Woolworth 5 & 10¢ / Ôi tình yêu ta dành cho những bộ ngực lép / cậu bé 17 tuổi với cái đít nhẵn nhụi... | Nhìn cận cảnh ta thấy thời gian và cuộc đời / bị quét sạch trong cuộc đua / hướng về phía trái của bức tranh / nơi bến bờ tiếp cận bến bờ... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Thích Ca Mâu Ni xuống núi  (thơ) 
... A-la-hán / đi tìm Trời / dưới một ngọn núi đá, / ngồi trầm tư / cho đến khi người ngộ ra / là trần gian cực lạc có thật / trong trí tưởng – / tia chớp vụt sáng: / gương soi trống không – / đau đớn biết bao khi phải đầu thai / với một chòm râu gọn ghẽ, / bước vào trần gian trở lại / một kẻ hiền nhân xơ xác đắng cay: / trái đất trước mặt là lối mòn duy nhất... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Khi anh nhìn thấy ánh sáng  (thơ) 
Này cu cậu, anh sẽ trần trụồng sẽ lớn lên sẽ cầu nguyện sẽ hiểu / Khi anh nhìn thấy ánh sáng, khi anh nhìn thấy ánh sáng / Anh sẽ ca hát,& yêu thương sẽ ngợi ca bầu trời xanh trên kia / Khi anh nhìn thấy ánh sáng, cu cậu ạ, khi anh nhìn thấy ánh sáng / Anh sẽ rên rỉ & sẽ thổn thức sẽ nhuốm bệnh và thở dài... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Thánh thi III | Chuyện của Gregory Corso  (thơ) 
... Xin ban ân huệ lấy đường đi của hoa làm tín hiệu cho mắt. / Xin để cánh hoa mọc thẳng loan báo mục đích mọc thẳng của mình – là để tìm ánh sáng. / Xin để cánh hoa uốn gập loan báo mục đích uốn gập của mình – là để tìm ánh sáng. / Xin để lối mọc thẳng và uốn gập của hoa loan báo ánh sáng... | Lần đầu tiên tôi đi về miền quê ở New Hampshire / khi tôi khoảng tám tuổi có một cô gái / thời ấy tôi thường lội nước với một thanh gỗ dán. // Chúng tôi mê nhau... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Điệp khúc | Chuyến xe lửa tốc hành Patna-Benares  (thơ) 
... Khi ta đỏ mặt ta khóc vì vui sướng, / Và tiếng cười từ ta bật ra như một tảng đá: / Cái cười già đi của cậu bé / Nhìn thấy cái xác bẽn lẽn trẻ mãi không già. / Cái bóng giờ biến thành xương... | ... đứng dậy từ chiếc ghế dài bằng gỗ / thấy dửng dưng khi nhìn ra cánh đồng và những hàng cọ / chẳng có tiền bạc trong ngân hàng bụi / chẳng có tổ quốc chỉ có những đám mây xám câm lặng / trước buổi bình minh... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Kral Majales  (thơ) 
Và mấy ông Cộng sản chẳng có gì đem cho ngoài những cái má phính và những / cặp kính và những tên công an dối trá / còn mấy ông Tư bản thì đem bom Napalm và tiền bạc trong những cái va li xanh / tặng đám dân Trần truồng, / và mấy ông Cộng sản tạo ra công nghiệp nặng nhưng trái tim cũng nặng / và những viên kỹ sư đẹp đẽ đã chết hết, các tay kỹ thuật thì âm mưu / tạo hào quang cho mình / trong Tương lai, trong Tương lai, nhưng giờ này đây thì họ uống Vodka / và than phiền Lực lượng An ninh... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Theo cách Lalon  (thơ) 
Quả thật là tôi bị kẹt trong thế giới này / Khi tôi còn trẻ Blake từng mách nước cho tôi / Nhiều bậc sư khác đã đi theo: / Tốt hơn nên chuẩn bị cái Chết / Hãy đừng vướng vào sở hữu vật chất / Đấy là khi tôi còn trẻ / Tôi được cảnh báo / Giờ tôi có thẻ chứng minh Dân Già / Và kẹt cứng với một triệu cuốn sách / một triệu ý nghĩ môt triệu / đô la một triệu / mối tình / Làm sao tôi có thể lìa khỏi thân xác mình? / Allen Ginsberg bảo, Ta quả là đang bơi trong vũng cứt... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Phố trên  (thơ) 
... “Nếu ta có cách ta sẽ cạo đầu mi và tống mi qua Việt Nam” — / “Vậy thì xin Chúa phù hộ mi” tôi trả lời cái thằng công dân tong teo đội nón vội vàng bước ra cửa tiệm rượu / trên Đại lộ Amsterdam tối tăm ướt át mấy thập niên sau đó — / “Và nếu ta không làm được vậy thì ta sẽ cắt cổ mi” hắn càu nhàu chia tay... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Gửi Lindsay| Cơ thắt  (thơ) 
Trong một thành phố khác 27 năm trước / tôi nhìn thấy bóng anh in lên vách tường / anh mặc quần có dải đeo ngồi trên giường / bàn tay vô hình đưa lên tới đầu chai thuốc sát trùng / bóng anh đổ xuống trên nền nhà... | Ta hi vọng cái lỗ đít thân yêu của ta sẽ chịu đựng / từ 60 năm nay đại thể nó vẫn OK... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Thông điệp  (thơ) 
Từ khi chúng ta thay đổi / giao cấu lộn vòng lao động / khóc than và cùng vãi đái với nhau / ta thức dậy buổi sáng / mắt còn đọng một giấc mơ... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Tiệm đồ cổ nhà giải trí  (thơ) 
... Tôi cứ dông dài như thế nhưng đám người nhà bàn bạc với nhau, / đầu óc để tận đâu, chỉ có một thằng cháu trong nhà / mặt tròn như trăng rằm băm mấy tuổi ngồi banh chân / trên một cái cầu thang giả & vỗ tay tán thưởng lời khen / & sự thích thú của chúng tôi – & thế là chúng tôi ra đi, cả đám / lên đường hướng về Thủ đô hậu hiện đại... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Carmel Valley  (thơ) 
Không ai sẽ phải loan báo Thời Đại Mới / Không tên gọi đặc biệt, không cách thế Một Chiều, / không người rao tin Phương Pháp cũng chẳng / có Sứ Giả Rắn Độc Vô Danh, / Không vị Cứu Tinh cần thiết mà chỉ là Tổ Quốc chính chúng ta... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Hai bài thơ khác trong NHẬT KÝ ẤN ĐỘ  (thơ) 
Cho một chút sữa keo vàng / ngọt vào miệng ta / Những chiếc quạt quay tít, đèn neon xanh, / Một ông quấn khăn và bộ râu kiểu người Pháp... | Đêm yên tĩnh. Chiếc đồng hồ xưa kêu tích tắc, / Hai giờ rưỡi. Tiếng dế nỉ non / còn thức giấc trên trần nhà... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Hai bài thơ trong NHẬT KÝ ẤN ĐỘ  (thơ) 
Lần cuối cùng tôi đến thăm chú & và đọc chú nghe / những bài thơ về cái chết của Elanor – giống như / một con chim kên lông xù, trước cái bàn trong / phòng bếp, chúng tôi ngồi khóc... | Giờ đây tôi suy nghĩ vơ vẩn trên gối / tay gác lên đầu / hai mắt nhắm mở to nhìn những bờ vịnh đen của Thời Gian... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Chưa chết | Thông điệp  (thơ) 
... Mi hãy uống cái càphê bỏ hết caphêin của mi hỡi Ginsberg tên cựu cộng sản / tên ghiền báo New York Times, hãy vui vì mi không là Trotsky... | Từ khi chúng ta thay đổi / giao cấu lộn vòng lao động / khóc than và cùng vãi đái với nhau / ta thức dậy buổi sáng / mắt còn đọng một giấc mơ... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Chúc may mắn | Trong nhà vệ sinh  (thơ) 
Ta thật may mắn có năm ngón trên bàn tay phải / May mắn đi đái chỉ đau chút xíu / May mắn còn đi ỉa được / May mắn, ngủ đêm trên một chiếc giường cây, ngủ giữa trưa... | Đọc báo No Nature trong nhà vệ sinh / Ngồi xuống, mải mê / lật hết trang này qua trang khác, quên / thời gian, quên cái bàn toạ của ta... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Là về  (thơ) 
Dylan là về Cá nhân chống lại nguyên cả tạo hoá / Beethoven là về nắm đấm của một người trong đám mây nẹt chớp / Ðức Giáo hoàng là về phá thai & linh hồn của người chết... / Truyền hình là về người ta ngồi trong phòng khách nhìn ngó đồ đạc nhà người ta... [Bản dịch của Lê Đình Nhất-Lang]

Thần Chú  (truyện / tuỳ bút) 
Ngày xưa có một cậu bé sống trong một căn nhà gỗ trên con dốc đi xuống những nhà máy xay ngói đỏ chạy dọc Sông Passaic ở Paterson, New Jersey, gần Great Falls. Cậu bé sống một mình và lang thang mãi tận cây cầu đúc trên con kinh có dòng nước hồng tía đổ từ các xưởng nhuộm tơ lụa ra một cái ao nơi những buổi chiều nắng nóng mùa hè đám con trai bơi lội giữa những vách tường nhà máy... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)

Mặt sau của thực tại | Khổ sai | Một bài ballad phương Đông  (thơ) 
... Vàng, hoa vàng, và / hoa công nghiệp, / cánh hoa xấu xí cứng đầy gai, / thế nhưng vẫn là hoa... | ... Kế hoạch ngũ niên có xài được không? Stalin ác độc cỡ nào? / Ta có phải là một tên Stalin-nít? Một tên Tư bản? Một / tên Tư sản Khó ưa? Một tên Đỏ thối nát? / Không ta là một loài tiên có cánh tím hồng và vầng sáng trên đầu... | Tôi nói về tình yêu chợt đến trong đầu: / Trăng chung thủy, mù quáng mặc dầu; / Nó đi vào ý nghĩ, nó không nói được... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Về lễ hỏa táng Chögyam Trungpa, Vidyadhara  (thơ) 
ta nhìn thấy cỏ, ta nhìn thấy núi đồi, ta nhìn thấy những xa lộ, / ta nhìn thấy con đường đất, ta nhìn thấy những dãy xe trong bãi đậu / ta nhìn thấy những người lấy vé vào cổng, ta nhìn thấy tiền mặt và séc & thẻ tín dụng / ta nhìn thấy xe buýt, ta nhìn thấy những người đưa tang, ta nhìn thấy đám con cái họ mặc đồ màu đỏ... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Những ngày tháng Năm 1988  (thơ) 
Trong khi ta đi qua sàn nhà bếp ý nghĩ về cái Chết trở lại, / ngày này sang ngày khác, khi ta thức dậy & và uống nước chanh và nước nóng, / đánh răng & và hỉ mũi, đái vào bồn tiểu một dòng vàng khè... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Chủ đề khách quan | Một trời chữ  (thơ) 
Quả thật là ta viết về chính ta / Có ai khác ta biết rõ hơn? / Có chỗ nào khác gom hoa hồng đỏ máu & rác trong bếp... | Mặt trời lên chói mắt / Còi hụ dội xé trời / Còi taxi dội đường phố / Còi xe hỏng kêu be be be... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Bây giờ và mãi mãi | Đệ ngũ Quốc tế  (thơ) 
Ta sẽ lo ổn định với sự Bất tử - / Không phải qua thân xác / Chẳng phải qua đôi mắt / Những ngọn núi cao lấp lánh sao / trăng tàn trên những đỉnh Aspen / Mà là qua những chữ viết, qua hơi thở... | Vùng lên hỡi những kẻ bị giam cầm trong tâm thức / Vùng lên hỡi những kẻ loạn thần kinh trên Trái đất / Sự Tỉnh thức vang ầm Giải phóng / Một thế giới thiêng liêng ra đời... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]

Có kẻ đánh cắp bài thơ này | John  (thơ) 
Ngày nay người ta ăn cắp mọi thứ / Người ta ăn cắp bóp ví của bạn, đồng hồ của bạn / Đập bể cửa xe bạn ăn cắp hộp đài radio xe... [Bản dịch của nhà thơ Hoàng Ngọc Biên]

Nanao | Ai xơi ai?  (thơ) 
Tẩy não bằng hằng hà những suối hồ trên núi / Đôi chân gột rửa khi đã đi qua bốn lục địa / Mắt không một vẩn mây như bầu trời Kagoshima... | Một con quạ ngồi trên bệ cầu nguyện cột cờ, / con bạn đực cánh đen bước trên bãi cỏ xanh ướt, tìm sâu? ... [Bản dịch của nhà thơ Hoàng Ngọc Biên]

Portland Coliseum | Tiệc đầu ở nhà Ken Kesey với các Thiên thần Địa ngục  (thơ) 
Một chiếc piano màu hạt dẻ trong ánh đèn chiếu trắng kim cương / Phòng nghe nhạc thủy quái... // Đêm đen lạnh giữa những cây tùng bách / xe đậu trong bóng tối bên ngoài / sau cổng chính, những ngôi sao tối mù trên / khe núi, một ngọn lửa cháy cạnh / hàng hiên và dăm ba con người mệt mỏi... [Bản dịch của nhà thơ Hoàng Ngọc Biên]

MỘT BÀI THƠ VIẾT Ở SÀI GÒN  (thơ) 
"Hãy hiểu rằng đây là một giấc mơ" ("Understand That This is a Dream"), bài thơ Allen Ginsberg (1926-1997) viết trong lần duy nhất ông ghé đến Sài Gòn vào đầu tháng 6 năm 1963... [Bản dịch của nhà thơ Hoàng Ngọc Biên]

Sau cuộc diễu hành vĩ đại  (thơ) 
Hàng triệu người tung hô và vẫy cờ vui mừng ở Manhattan / Hôm qua họ đã trở về với công việc và với chứng thấp khớp / của họ bây giờ là thứ Ba – / Điều gì làm họ ham muốn đến thế đó rốt cuộc là đam mê... [Bản dịch của nhà thơ Hoàng Ngọc Biên]

Chùm thơ  (thơ) 
Chín bài thơ của Allen Ginsberg (1926-1997) — một trong những nhà thơ nổi tiếng nhất nước Mỹ nửa sau thế kỷ 20. Nhà thơ Hoàng Ngọc Biên chọn lựa những bài này từ nhiều thi phẩm khác nhau của Allen Ginsberg và dịch sang Việt ngữ.

Vĩnh biệt  (thơ) 
Mẹ ơi / những gì con đã quên không nhắc tới / Mẹ ơi / những gì con đã quên không kể lại / Mẹ ơi / vĩnh biệt / với chiếc giày dài màu đen / vĩnh biệt / với Đảng Cộng Sản và chiếc vớ rách... [Bản dịch của nhà thơ Nguyễn Đăng Thường]

Thơ tình vịnh một chủ đề Whitman  (thơ) 
Tôi sẽ lặng lẽ đi vào phòng ngủ nằm giữa chú rể và cô dâu / những thân người từ trời rơi xuống trần truồng duỗi ra chờ đợi... [Bản dịch của nhà thơ Nguyễn Đăng Thường]