Ðiều tôi thích nhất ở Trần Tiến Dũng là thái độ làm thơ của anh, một thái độ đầy nhiệt tình, nghiêm túc và rất quyết liệt. Quyết liệt ở ngay cái chỗ khó quyết liệt nhất: với chính bản thân anh. Anh không ngừng thử nghiệm, và để thử nghiệm, anh không ngừng tự phủ định mình. Tôi có cảm tưởng, với anh, làm thơ là dấn thân vào một cuộc phiêu lưu vô tận. Theo dõi cuộc phiêu lưu ấy, từ mấy năm nay, tôi gặp nhiều sự bất ngờ và luôn luôn cảm thấy thú vị. Thú vị nhất là thấy anh càng ngày càng sâu sắc, càng phức tạp, và nhất là càng tinh nghịch hơn. Sâu sắc và phức tạp? Chúng ta cũng có thể nói như vậy với nhiều người làm thơ khác, thậm chí có người còn hơn anh nữa. Nhưng tinh nghịch? Ở ngoài nước, chúng ta có thể kể đến Ðỗ Kh., Nguyễn Hoàng Nam và Ðinh Linh. Nhưng còn ở trong nước, dường như hiếm hơn nhiều, nhất là tinh nghịch mà không cợt nhả; tinh nghịch mà lại sâu sắc và phức tạp thì lại càng hiếm.

Tính chất tinh nghịch ấy trở thành một điều lạ khi nó xuất hiện trong một không gian dường như lúc nào cũng sẵn sàng huỷ diệt mọi tiếng cười: không gian của “cái hang”, của “cái vũng hụt hơi”, của những cánh “cổng đóng gió”, của những “bầu trời có nắp đậy”, như một số tựa đề thơ của Trần Tiến Dũng. Từ cái cõi chật chội ấy, tiếng cười cất lên, mang âm vang của những rạn vỡ. Trước hết, là rạn vỡ của những luật lệ, kể cả những luật lệ trong thơ; rạn vỡ của các quy ước, kể cả các quy ước về thẩm mỹ; rạn vỡ của những thứ luận lý thông thường, kể cả thứ luận lý vẫn tồn tại từ ngàn đời trong ngữ pháp; cuối cùng, có lẽ quan trọng nhất, rạn vỡ của những niềm tin, kể cả niềm-tin-phản-niềm-tin của những người được mệnh danh là phản kháng.

Hình như Trần Tiến Dũng không có niềm tin nào khác, ngoài thơ. Dẫu sao, cũng may cho anh. Là, còn thơ.

Nhưng cái gọi là thơ, ở Trần Tiến Dũng, dường như là một cái gì khá bất định. Hôm nay nó thế này; mai, nó có thể khác đi. Ðối diện với một kẻ làm thơ như một phiêu lưu như thế, thú thực, tôi không biết cuối cùng Trần Tiến Dũng sẽ đi về đâu. Tuy nhiên, bất kể anh đi về đâu, tôi vẫn tin sự lựa chọn của anh là đúng đắn: ngay cả khi anh rơi xuống vực thì con đường phiêu lưu anh đã đi qua cũng là một con đường đẹp. Nó hơi vắng vẻ. Nhưng đẹp. Ðẹp, không chừng, một phần cũng chính vì sự vắng vẻ ấy.

Nói cho cùng, trong văn học, không có gì đáng chán bằng những chỗ đông người: ở đó, người ta thường chỉ thấy rác.

Nguyễn Hưng Quốc

Melbourne 28.2.2003

Xem tập thơ mới của Trần Tiến Dũng: Bầu trời lông gà lông vịt (2003)