CRISTINA PERI ROSSI

(1941~)

___________________

NHỮNG NGƯỜI MẤT RỄ

Bước dọc theo những con đường của các đô thị lớn, ta thường thấy họ, những người đàn ông và những người đàn bà trôi trong khí trời, lơ lửng trong thời gian và không gian. Họ không có rễ dưới bàn chân, và đôi khi họ không có cả bàn chân. Họ không mọc rễ từ mái tóc, cũng không có những dây leo mềm mại để buộc thân thể vào bất kỳ một mặt đất nào. Họ như loài rong trôi theo những dòng hải lưu, tình cờ dính vào một mặt phẳng nào đó trong chốc lát. Rồi họ lại trôi đi, mang theo một chút hoài cảm.

Không rễ, trông họ có một vẻ khác thường, lệch lạc, cho nên ở đâu họ cũng lúng túng, vụng về, và họ không được mời đến những buổi tiệc hay tư gia, vì họ khiến người ta nghi ngờ về họ. Thật ra, ở bề ngoài, họ cũng làm những việc giống như mọi người: họ ăn, ngủ, di chuyển, và thậm chí họ cũng chết như bất cứ ai khác, nhưng nếu quan sát kỹ lưỡng thì ta có thể phát hiện một sự khác biệt hết sức tinh vi trong cách ăn, ngủ, đi đứng và chết của họ. Họ ăn món hamburger tại các tiệm McDonald's hay món emparedado[1] tại các tiệm Pokins, dù họ ở Berlin, Barcelona hay Montevideo. Và còn tệ hơn nữa: họ gọi những món ăn kỳ cục, gồm có gazpacho, [2] puchero [3] và kem Anh quốc. Họ ngủ vào ban đêm, giống như mọi người trên thế giới, nhưng khi họ thức giấc trong bóng tối của một căn buồng khách sạn thảm hại, họ trải qua một khoảnh khắc bất xác: họ không biết nơi này là nơi nào, hôm nay là ngày nào, hay thành phố họ đang trú ngụ là thành phố nào.

Không rễ, họ có một ánh mắt đặc thù: một sắc độ của bầu trời và mặt nước lung linh, khôn dò, giống như ánh mắt của những con người không được hấp thụ dưỡng chất từ những cái rễ bám chắc với quá khứ và mặt đất, mà phải trôi bồng bềnh trong một không gian chập chờn và bất định.

Mặc dù một số người đã được sinh ra với những búi sợi, và những búi sợi ấy trở thành những cái rễ cứng cáp theo thời gian, thế nhưng vì một lý do nào đó, họ đã đánh mất chúng, chúng đã bị cướp đoạt hay bị chặt đứt, và trạng huống bất hạnh này đã khiến họ trở thành một thứ nạn nhân của một bệnh dịch. Nhưng thay vì gây nên mối thương cảm nơi những người khác, họ lại gây nên sự thù ghét — người ta nghi ngờ họ đã phạm một thứ tội lỗi bí ẩn nào đó, vì sự bị tịch biên tài sản (nếu quả thật họ đã bị tịch biên tài sản, bởi vì sự mất mát đó cũng có thể chỉ là một vấn đề khuyết tật bẩm sinh) ngụ ý rằng họ đã phạm tội.

Một khi đã mất, những cái rễ không thể phục hồi. Kẻ lưu vong đứng vô vọng tại một góc đường, gần một cái cây, liếc nhìn những chùm rễ dài nối liền thân cây với mặt đất — những sợi rễ không lây nhiễm, cũng không gắn với những cơ thể xa lạ. Có những người khác nghĩ rằng nếu họ ở đủ lâu tại một thành phố hay quốc gia, một ngày nào đó họ sẽ được ban cho những cái rễ giả, chẳng hạn vài cái rễ bằng nhựa, nhưng chẳng có thành phố nào rộng lượng như thế cả.

Tuy nhiên, cũng có những người lưu vong lạc quan. Họ là những người cố gắng nhìn vào mặt tích cực của mọi việc và họ tuyên bố rằng không có rễ thì họ có sự tự do to lớn trong việc di chuyển, tránh khỏi những ràng buộc khó chịu, và được thoải mái du hành. Đang nói giữa chừng, một cơn gió mạnh thổi qua, và họ biến mất vào bầu trời bao la.

_________________________

Chú thích của người dịch:

[1] emparedado: món bánh mì kẹp thịt, rau và nước xốt (tiếng Anh gọi là “sandwich”).

[2] gazpacho: một món xúp cà chua với rau đậu, ăn lạnh, phổ biến ở Tây-ban-nha, Bồ-đào-nha (nơi nó được gọi là “gaspacho”) và ở một vài quốc gia Mỹ La-tinh.

[3] puchero: một món đậu hầm với thịt, phổ biến ở Tây-ban-nha, Argentina, Colombia, Uruguay, và Phi-luật-tân.

Đã đăng:

Để tìm hiểu thêm về cuộc sống và bút pháp của Cristina Peri Rossi, xin đọc: