thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
Lời khuyên của một mụ phù thủy | Không cái này chẳng cái kia | Hóa thân | Theo thể điều kiện
Bản dịch Hoàng Ngọc Biên
 
Jean Tardieu là nhà thơ, nhà văn, kịch tác gia và là một trong những người viết về nghệ thuật độc đáo nhất của nước Pháp. Ông sinh ở Saint-Germain-de-Joux năm 1903, trong một ngôi làng nhỏ ở Jura, xuất thân từ một gia đình nghệ sĩ: cha là họa sĩ Victor Tardieu (sau này là người sáng lập trường Mỹ thuật Đông dương ở Hà Nội), mẹ là một nhạc sĩ đàn harpe, môn đệ của Saint-Saëns. Là một trong những gương mặt quen thuộc của sinh họat văn nghệ Paris, những bài thơ đầu tiên của ông xuất hiện trên tạp chí La nouvelle revue française năm 1927 đã được nhiều người chú ý và ngưỡng mộ. Sau thời gian quân dịch ở Việt Nam trở về Paris (1932), ông từng tham gia in ấn và xuất bản sách báo Kháng chiến, bắt đầu kết thân với Aragon, Éluard, Queneau, Seghers và Frénaud, tiếp tục làm thơ, viết kịch, làm việc cho Viện Bảo tàng quốc gia, rồi nhà xuất bàn Hachette, và hoạt động lâu năm trong ngành phát thanh. Jean Tardieu mất ngày 27 tháng Giêng năm 1995 ở Créteil, để lại cho hậu thế một gia tài thơ ca và sân khấu đồ sộ, không những trên quê hương ông mà còn khắp thế giới.
 
 
JEAN TARDIEU
(1903-1995)
 
 

Lời khuyên của một mụ phù thủy

 
              (Giọng thấp, với vẻ kinh hãi, nói vào tai bạn đọc.)
 
Bạn hãy nín cười
trong buổi sáng sớm!
 
Hãy đừng nghe cây cối
đang canh giữ đường sá!
 
Hãy chỉ nói tên bạn
cho mặt đất ngủ say
sau giờ nửa đêm!
 
Với tuyết, với mưa
hãy chớ có đưa tay ra!
 
Hãy chỉ mở cửa sổ
cho những hành tinh
mà bạn biết rõ!
 
Tin cậy qua tin cậy lại:
bạn là người đến hỏi ý tôi,
thận trọng, thận trọng!
Ta không biết được cái gì có thể xảy ra!
 
(Trong Monsieur Monsieur, Colloques et Interpellations)
 
 

Không cái này chẳng cái kia

 
Nói gì, nghĩ gì? Ngày thì
do cứ nài nỉ để được xuất hiện,
ta hãy thú nhận đi, ta hãy thú nhận đi,
nó quấy rầy bạn thân thiết nhất của mình.
 
Đêm thì ngược lại, xảo trá,
lúc nào nó cũng xáo tung,
nó cứ đập vào mí mắt ta
nó bò quanh các đồ vật:
đáng lo! đáng lo!
 
Còn cái vật không tên kia
không phải ngày chẳng phải đêm,
anh hãy nói nhỏ lại ta khuyên anh đấy
tốt hơn là đừng nên nói gì cả ở đây!
 
(Trong Monsieur Monsieur - Metaphysical Poetry)
 
 

Hóa thân

 
Trong cái đêm đen
mà Lịch sử tạo cho ta
tôi mò mẫm bước tới
lúc nào cũng kinh ngạc
lúc nào cũng sững sờ:
 
tôi lấy nón đội
nón là một trái actisô
 
tôi ôm vợ tôi
vợ là một cái gối
 
tôi vuốt ve một con mèo
mèo lại là một bình tưới
 
tôi mở cửa sổ
để hít không khí trong lành
cửa là một cái tủ hốc tường đã cũ
đầy những thứ mốc meo
tôi cứ tưởng con cóc
là một lọ mực
miệng cống thì tưởng
là một thùng đựng thư
tiếng còi xe lửa thì tưởng
là một con chim én
tiếng máy xe nổ tưởng
là trái tim của chính mình
tiếng thét tưởng là tiếng cười
đêm tưởng là ngày
chết tưởng là sống
người khác tưởng là mình.
 
(Trong Monsieur Monsieur - Metaphysical Poetry)
 
 

Theo thể điều kiện

 
Nếu tôi biết viết tôi sẽ vẽ
Nếu tôi có một ly nước tôi sẽ làm nó đông lại và tôi sẽ cất giữ dưới kính*
Nếu người ta cho tôi một thỏi bơ tôi sẽ đổ khuôn thành đồng
Nếu tôi có ba bàn tay tôi sẽ không biết xoay trở thế nào
Nếu lông vũ bay nếu tuyết tan nếu những cái nhìn lạc hướng, tôi sẽ nhét chì trong cánh bay
Nếu tôi cứ đi thẳng tới trước, thay vì đánh một vòng trái đất tôi sẽ đi đến tận sao Sirius và xa hơn nữa
Nếu tôi ăn quá nhiều khoai tôi sẽ làm cho khoai nẩy mầm trên xác chết của tôi
Nếu tôi đi ra qua cửa lớn tôi sẽ đi vào qua cửa sổ
Nếu tôi nuốt một thanh gươm tôi sẽ xin một chén lớn rượu vang đỏ
Nếu tôi có một nắm đinh tôi sẽ dùng tay phải đóng đinh vào bàn tay trái và ngược lại
 
Nếu tôi đi không ngoái cổ nhìn lại, tôi sẽ mất hút ngay.
 
---------------
* verre/kính – verre/ly
 
(Trong Comme ceci comme cela)
 
 
--------------------
“Lời khuyên của một mụ phù thủy”, “Không cái này chẳng cái kia” và “Hóa thân” dịch từ “Conseils donnés par une sorcière”, “Ni l’un ni l’autre” và “Métamorphoses”, trong Jean Tardieu, Le fleuve caché - Poésies 1938-1961 (Poésie/ Gallimard, 1998). “Theo thể điều kiện” dịch từ nguyên tác “Au conditionnel” trong Jean Tardieu, Comme ceci comme cela, poèmes (Gallimard, 1979).
 

Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021