thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
MỘT CÁCH NÓI KHÁC CỦA NIỀM KHAO KHÁT [chương XIX]

 

Đã đăng: [chương I-II] - [III-IV] - [V-VI]

 

mười chín.

MỘT CÁCH CẮT NGHĨA TỒN TẠI

 

Sau khi đã khai thật với anh ta chúng tôi là ai và lên rừng để làm gì, tôi hỏi làm sao anh ta lại biết được chúng tôi là những nhà khoa học giả. Anh ta nói từ nước lên thì áo quần ướt sũng, từ trong lửa ra thì thịt da cháy sém, từ cuộc tìm kiếm chưa gặp được điều tìm kiếm thì vẻ mắt khao khát. Tôi hỏi theo anh ta thì chúng tôi thuộc loại nào trong những loại người vừa nói. Anh ta bảo khi nghe nàng nói đến hai tiếng biến tấu (biến tấu của khoa học về lòng đất) anh ta lập tức nhận ra việc tôi với nàng xưng là nhà điểu học, hay xưng là đi tìm dấu vết người tiền sử, cũng là một thứ biến tấu. Tồn tại là một biến tấu vượt mọi hạn định, vượt mọi ý định, một chiếc lá rơi cũng đủ mang lại một cuộc phù du. Anh ta nói. Và như vậy là sau cuộc phù du ở mảnh đất ngẩng đầu là thấy núi thấy đèo, nhân loại ở đó vẫn tiếp tục hít thở không khí văn minh đương đại? Nàng nói, như thể đám khói cháy mía hôm nào vẫn còn phủ lên cuộc trò chuyện của chúng tôi. Một ngày chuyển mưa. Đơn vị khảo sát nằm nhà. Chúng tôi gòm có ba người, tôi, nàng, và anh ta (đám đệ tử anh ta kẻ đi bẫy gà rừng, kẻ đi tìm măng rừng, thứ măng tre rừng mùa hạ còn đắng hơn thuốc đắng). Nó là văn minh da beo. Anh ta nói. Cứ coi câu đó như là cách mở đầu cho cuộc khảo sát về tồn tại. Cả tôi lẫn nàng đều nói chưa hiểu. Anh ta phải dẫn dụ lịch sử: Mười ngàn năm trước, trên mặt đất này có chỗ người ta biết nuôi heo nuôi gà, nhưng chưa biết trồng trọt, có chỗ vẫn còn tiếp tục săn bắn, hái lượm, có chỗ thì còn ăn thịt nhau, thế kỷ mười chín thế kỷ hai mươi, sử nói là thời văn minh hiện đại, thì trên trái đất này có chỗ người ta đã có đủ tiền đi chơi ở trên trời (còn gọi là du lịch không gian) nhưng có chỗ người ta còn ở hang, và cũng không phải là không còn chuyện ăn thịt nhau, văn minh loài người không phải như điện, như nước, cứ cho vô kênh dẫn là chạy đều khắp, mà luôn loang lổ, tựa một tấm da beo. Trong lúc anh ta đi nhóm bếp nấu cơm, nàng rỉ tai tôi bảo đấy là một kẻ chán đời. Hoặc là loang lổ, hoặc là không gì cả. Anh ta vừa thổi cơm, vừa tiếp tục cuộc khảo sát. Mùi lửa bếp toả khắp lán. Hoặc là có canh măng nấu gà rừng, hoặc là không gì cả. Một tay đồ đệ của anh ta đã về, tiếp lời anh ta (Đi gỡ bẩy gà, và trở về tay không). Việc chủ yếu của nhân loại là chờ. Anh ta nói. Cứ cho câu đó là bổ sung cho định nghĩa về tồn tại của anh ta (tồn tại là chờ) Một đầu óc hơi nghiêng về bóng tối. Nàng lại rỉ tai tôi. Tôi cũng rỉ tai nàng bảo có lúc nàng cũng nghiêng như thế. Lẽ ra tôi phải nói thiếu chút nữa là nàng ập đổ vào bóng tối. Ập đổ, chứ không phải nghiêng. Thì chẳng phải sau trận đòn trí mạng của vị cựu sứ thần, nàng gần như rơi vào cõi tăm tối hay sao? Chờ, và phải luôn giả thiết là sẽ đạt được, nếu không, chẳng ai thèm chờ. Tay kỹ sư đia chất tiếp tục bổ sung cho định nghĩa về tồn tại của anh ta. Tôi nói như thế cuộc sống là một chuyển động luôn hướng về phía trước. Anh ta bảo cuộc sống là một cuộc đánh cược vĩ đại nhất và ngu ngốc nhất, món tiền cược là cả cuộc đời chúng ta, và hết thảy chúng ta đều biết kết cục của cuộc chơi này là cái chết, tất nhiên, trong lúc tham gia cuኙc chơi, mọi người đều quên, hoặc đều giả vờ, là chẳng nhớ cái kết cục ấy. Có thể gọi là thể nghiệm, thay vì đánh cược, có được không? Khi hỏi thế là nàng đã nhìn tay kỹ sư địa chất khác đi, có nghĩa, đã chịu tham gia vào cuộc khảo sát do anh ta đề xướng. Đánh cược hay thể nghiệm là đều cố đạt điều mong muốn, khi hôn nhau ta nghĩ đang có được tình yêu, còn bắn giết nhau là cho rằng mình sẽ thắng, và tất nhiên là chẳng có gì là chắc chắn cả. Anh ta nói. Tôi thấy nàng có vẻ lo lắng, bởi cách diễn đạt của tay kỹ sư đã đụng đến cuộc thể nghiệm về tình yêu của chúng tôi. Và cái triết lý về sự chờ đợi của nhân loại đã được lập tức thể nghiệm. Cả tay kỹ sư, cả tôi lẫn nàng, đều nghĩ bữa cơm trưa sẽ có gà rừng nấu với măng rừng. Và đã chờ. Nhưng gần trưa thì đám đồ đệ anh ta ùn kéo vô lán, tất cả đều trở về tay không. Bữa trưa hôm ấy cũng chỉ có cơm với ruốc khô, thứ thức ăn chủ yếu của những người phải ở dài ngày trên rừng. Công việc hệ trọng của loài người là phải tạo ra những giả thiết tốt đẹp cho cuộc sống của mình. Tay kỹ sư địa chất vừa ăn, vừa tiếp tục cuộc khảo sát còn bỏ dở. Ngày mai thì bọn ta sẽ có thịt heo rừng nấu với nấm linh chi. Sau một hồi im lặng, một tay đồ đệ của anh ta nói. Và cả hai thứ ấy là đều nằm trong danh mục “nghe nói”. Một tay đồ đệ khác liền bổ sung (nghe nói vùng rừng đầu nguồn ấy xưa có hàng đàn hằng lũ heo rừng, nghe nói trên ngọn núi nơi phát sinh con suối ấy có nấm linh chi). Đấy là một thứ tương lai vĩnh hằng. Tay kỹ sư nói. Nàng hỏi có phải anh ta đang nói đến ảo ảnh cuộc đời hay không? Anh ta bảo con người là sinh vật duy nhất biết có ngày mai, trong cái gọi là ngày mai thì có cái chết, biết là chết mà vẫn cố tạo ra bao nhiêu chuyện để hướng tới gọi là tương lai, nếu như cái ảo ảnh ấy không phải là vĩnh hằng, tức chết trước cái chết, thì loài người đã treo cổ chết cả từ lâu. Một kẻ cố mô tả cho bằng được gương mặt của tồn tại. Tôi rỉ tai nàng. Nhưng các vị có chắc là sẽ nhìn thấy con nước đầu nguồn của sông ấy hay không? Đến lúc sắp kết thúc cuộc khảo sát, tay kỹ sư bỗng quay lại cuộc tìm kiếm của chúng tôi. Tôi nói đấy là việc lớn nhất của cuộc đời chúng tôi, nên bất cứ giá nào cũng phải đạt cho bằng được. Đi tìm con nước đầu nguồn con sông ấy là chuyện bí mật của các vị, chẳng dám bàn, chỉ muốn hỏi là các vị định đi tìm nó ở đâu? Tôi nói là ở nơi phát xuất bất cứ sông suối nào đổ về con sông quê nàng. Sông có phụ lưu sông, phụ lưu thì có chi lưu, như vậy là phải đến tất cả các đầu nguồn sông suối? Anh ta hỏi. Tôi nói chỉ cần nhìn thấy nơi phát xuất của mỗi một con nước đầu nguồn là đạt được điều chúng tôi mong muốn. Chuyện khởi đầu của sự vật là chuyện vô cùng rắc rối trong sự hiểu biết của con người, nó, cái chỗ bắt đầu của muôn vật ấy, cái nguyên do của tồn tại ấy, cũng là thứ nguyên do xua đẩy con người vào chỗ thù hằn nhau. Anh ta nói. Và bắt đầu miêu tả, theo cái cách của anh ta, đường đi của con sông chảy qua quê nàng... Ta nói nước con sông ấy phát nguồn từ ngọn núi ấy là chỉ mới nói theo cách qui chiếu theo mặt đất, nhưng nước ao hồ sông suối là ết quả của cuộc luân hồi định mệnh vòng vo lên trời xuống đất của nước nơi biển cả, nhưng biển cả lại là kết quả của một cuộc bể dâu hằng tỉ năm về trước, cuộc bể dâu bắt đầu bằng công cuộc nung nấu đất trời, phải đến vài trăm triệu năm sau cuộc nung nấu đó mới chịu nguội đi, để cho nước từ đất mới thoát được lên trời, và còn phải tốn thêm bảy tám trăm triệu năm nữa để cho mưa tạo ra biển cả, người ta đã đo đếm được trận mưa kéo dài bảy tám trăm triệu năm ấy là xảy ra gần bốn tỉ năm về trước, có nghĩa, con nước đầu nguồn của con sông bắt đầu đổ vào sông ấy là đúng vào hôm cách nay gần bốn tỉ năm. Tôi hỏi có phải như thế là phải quay về quá khứ mới nhìn thấy được con nước đầu nguồn? Còn nàng thì hỏi làm cách nào để quay về quá khứ? Tay kỹ sư bảo những tra vấn kiểu ấy thì chỉ chính tồn tại mới giải đáp nổi. Cuộc khảo sát về tồn tại do anh ta đề xướng lại giáng vào tôi với nàng một đòn trí mạng.

 

[còn tiếp]

 

_________
MỘT CÁCH NÓI KHÁC CỦA NIỀM KHAO KHÁT là cuốn tiểu thuyết thứ sáu của Nguyễn Thanh Hiện [1. Những Tháng Năm Nghiệt Ngã - 2. Trở Lại Xương Quơn (NXB Văn Học, Việt Nam, in năm 2007) - 3. Vật Gia Bảo Của Một Dòng Họ - 4. Bên Này Trần Gian - 5. Người Đánh Cắp Sự Thật (NXB Văn Học, Việt Nam, in năm 2008) - 6. Một Cách Nói Khác Của Niềm Khao Khát - 7. Rốt Cuộc Thì Bọn Họ Là Ai?], sách gồm 38 chương, chưa nhà xuất bản nào in.

 

 

Đã đăng:

... Mặt đất này thì rộng lớn, và con sông nào cũng có chỗ bắt đầu của nó, mà các người đi tìm nguồn con sông nào? Ông hỏi. Tôi nói là con sông chảy qua quê nàng. Con sông quê của người mình yêu. Ông quảng diễn thêm câu nói của tôi. Rồi bảo hai chúng tôi có vẻ khăng khít nhau thế còn đi tìm nguồn con sông đó chi nữa. Tôi nói đó là bí mật của tình yêu. Hoá ra không phải chỉ tôi với nàng mới có bí mật của tình yêu. Đêm đó, nơi căn nhà lá ở giữa rừng, người coi rừng đã nói cho chúng tôi biết ông cũng có một bí mật của tình yêu... (...)
 
... Rằng từ khi loài người biết truyền những ý nghĩ cho nhau bằng máy móc thì thần không còn trực tiếp cai quản núi rừng, nhưng không phải là không để mắt đến chuyện con người, rằng trong cuộc chuyển lưu lớn lao của vạn hữu thì không phải hễ là thần thì nhìn thấy được sự thật của mọi sự, rằng ngày xưa, ngay chính bản thân vũ trụ cũng chưa biết mình do đâu mà có, thì lớp cha ông của thần quả đã cho rằng hễ là thần thì biết hết mọi sự, từ đó mới có chuyện toàn trị của các vị thần... (...)
 
... Xin chào bác homo sapiens! Đám đồng bào của ta nơi mặt đất đã bớt lạnh lẽo gọi ta là bác homo sapiens. Là homo sapiens, hay không là homo sapiens, thì có hệ trọng gì đâu. Bởi điều đáng nói là ta đã vượt qua cuộc thử thách lớn nhất trong trời đất, cuộc thử thách diễn ra hằng triệu triệu năm, để được thiên hạ trong trời đất gọi ta là con người... (...)
 
... Có cái gì là chẳng ngoi lên từ cõi hỗn mang? Một vùng trời đất âm thầm, từ đấy ngân vang những giai điệu nguyên sơ. Sáng tỏ và u uẩn. Ôm ấp và cô đơn. Mở và khép. Gặp lại và chia xa... Buổi ban đầu ấy là một cuộc lưu luyến kỳ cục giữa ngẫu nhiên và tất yếu. Ai đã ngang qua đất trời lãm thuý?... (...)
 
... Lại hỏi về cây thong dong. Thưa, có bao giờ thấy mặt trời mặt trăng vội vã đâu, nếu là biển, thì sáng tinh mơ, mặt trời trườn đi trên nước, nếu là bầu trời đêm có nhiều mây, thì mặt trăng ẩn hiện ở trong mây, cái cách như thế của mặt trời mặt trăng thì gọi là thong dong... (...)
 
Mùa thu năm ấy chúng tôi ngược về thượng nguồn một nhánh sông của con sông quê nàng. Và bị cầm chân ở ngôi làng ấy. Khoa học hiện đại dù đã phát hiện được bao nhiêu là luật lệ của trời đất, nhưng những con người ở ngôi làng ấy vẫn khăng khăng vị thần làng của mình là thần của tất cả các thần, là tổ thần, không có vị này thì không có người làng và cũng không có cả loài người... (...)
 
Quả tình mùa thu ở đây vàng một nỗi ám ảnh. Ám ảnh bởi một thứ quá khứ đã được tinh kết thành thứ từ vựng tinh tế, kiêu sa, và không phải cứ nghe thấy là hiểu. Ám ảnh bởi một thứ hiện tại được biểu lộ trong một diện mạo có vẻ minh bạch, nhưng không dễ gì cứ trông thấy là hiểu. Đúng là tôi với nàng không dễ gì rời khỏi một nơi chốn như thế... (...)
 
... Một người đàn ông nằm trên mặt đất, chắc là đã chết, trước mặt có con bò rừng đứng trong tư thế kỳ lạ, như đang sắp ngã xuống, ruột gan tràn ra bên ngoài, bên sườn có cắm một ngọn lao. Đó là nội dung một phiên bản tranh hang động thời tiền sử treo ở nhà vị trưởng tế... (...)
 
... Hãy nói cho tôi nghe là ngài căn cứ vào đâu để bảo đó là sự thật? Một văn bản bằng giấy ư? Hay một văn bản bằng đá? Mà chép trên giấy, hay trên đá, thì đều là ngôn ngữ của con người, ai dám bảo với ngài rằng ngôn ngữ ấy thuật lại đúng sự kiện đó, xin ngài hãy nhớ cho, khi ngài tham gia vào việc nói về sự kiện đó thì nó không còn là nó, mà sẽ hiện ra theo cái cách của ngài nói về nó... (...)
 
... Khi kể ra những sự tích đó, người làng muốn nói với chúng tôi, mà họ vẫn đinh ninh là những nhà báo của chính phủ, rằng cái gò hoang là bản gia phả chung của các dòng họ trong làng, rằng những thế kỷ đã trôi qua, các dòng họ đó vẫn giữ gìn bản gia phả đó như giữ gìn dòng máu tộc họ của mình... (...)
 
... Các vị đại diện nhà nước bắt đầu thay nhau nói, rằng cái gò hoang không phải là nghĩa địa, nghĩa địa sao lại không có mồ mả, mà chỉ là nghe kể lại rằng tổ tiên của dân làng đã chôn ở đó, nên việc yên nghỉ đó cũng chỉ là khái niệm, cũng như nói cái gò đó là gia phả chung của các dòng họ thì cũng là khái niệm, nói gọn lại, dẫu cái gò hoang đó không còn thì những khái niệm kia vẫn còn. Nhưng về chỗ này thì đám dân làng không dễ gì mủi lòng để các vị đại diện nhà nước biến mồ mả tổ tiên thành những khái niệm... (...)
 
... Ta phải nói thế nào với các người đây? Sự cư trú của con người trên mặt đất này thì có vẻ ngẫu nhiên. Chẳng ai muốn chọn những nơi nghèo nàn như ngôi làng ấy để sống. Mà chuyện ngẫu nhiên như thế xảy ra khắp nơi trên mặt đất này. Và bằng trí tuệ của mình, con người đã vượt qua được biết bao cái ngẫu nhiên để làm nên những cuộc đổi thay có tên là những nền văn minh nhân loại... (...)
 
... Nhưng nàng bảo để có nền văn minh đương đại, các nhà khoa học đã phải cống hiến cho nhân loại cả tinh thần lẫn thể xác của họ. Việc làm cái nhà máy thuỷ điện là thừa hưởng thành quả của văn minh đương đại, nhưng người chỉ huy công việc làm này lại nói về nền văn minh này theo ngôn ngữ của loài chim là điều chẳng thể chấp nhận. Bởi trong mối quan hệ giữa các loài trong hiện tại thì chỉ có loài người nói về loài chim, chứ không thể có chuyện loài chim nói về loài người... (...)
 
... Chúng tôi lại lặng đi trong giây lát. Trí tuệ con người lớn lao biết bao mà cũng nhỏ nhoi biết bao trước vẻ kỳ bí của tự nhiên. Nàng nói. Và khẽ rùng mình. Tôi cũng khẽ rùng mình... (...)
 
... Đây là thời hết thảy các chính phủ trên mặt đất này mở miệng là nói phải làm giàu đất nước, là thời mà sự giàu có được coi như niềm đam mê mới mẻ nhất trong việc trị nước của các vị nguyên thủ của hầu hết các quốc gia hiện đang có mặt trên bản đồ thế giới, là thời mà việc xuất nhập khẩu hàng hoá của một quốc gia được coi như chìa khoá mở cửa vào cõi giàu có, bởi từ cân đường cân thịt cho đến tri thức của con người đều được xem là hàng hoá... (...)

 

 

----------------

 

 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021