thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
Những bóng ma [kỳ 4/10]
(Hải Ngọc dịch / Tiền Vệ hiệu đính)

 

Lời toà soạn:
Cách đây vài tuần lễ, Hải Ngọc có gửi cho chúng tôi bản dịch Việt ngữ cuốn tiểu thuyết Những bóng ma của Paul Auster dưới đây và cho biết bản dịch này chưa phải là bản chính thức. Người dịch sẵn sàng đón nhận những góp ý của văn hữu và sẽ tiếp tục sửa chữa cho đến khi bản dịch được hoàn chỉnh để có thể chính thức xuất bản sau này. Tiền Vệ tạm thời giới thiệu bản dịch này đến những văn hữu muốn tìm hiểu về Paul Auster.
 
Tiền Vệ
03.11.2004

 

Thật không may, người phụ nữ ngồi xây lưng lại với Blue vì thế anh không thể quan sát được gương mặt của cô ta trong bữa ăn. Anh ngồi ở bàn mình, ăn món thịt bò Salisbury, lòng thầm nghĩ, linh cảm đầu tiên của mình hoá ra lại đúng, đây là một vụ dính dáng đến tình ái. Blue đã hình dung xong những gì sẽ phải viết trong bản báo cáo tới đây của mình, trong anh có một nỗi khoái cảm khi ngẫm nghĩ những cụm từ mà anh sẽ sử dụng để miêu

tả những gì anh đang nhìn thấy hiện giờ. Với sự xuất hiện thêm của một nhân vật nữa, anh biết mình phải đưa ra một số quyết định nào đó. Ví dụ: anh chỉ nên bám theo Black hay chuyển sang để tâm đến người phụ nữ này? Điều này có khả năng khiến vụ việc tiến triển hơn nhưng đồng thời điều đó cũng có nghiã Black có thể chớp lấy cơ hội để chuồn mất, có thể y sẽ trốn thoát mãi mãi. Nói cách khác, cuộc hẹn hò với người phụ nữ là một cách đánh lạc hướng hay là một cuộc hẹn hò thật sự ? Nó có phải là một phần của vụ việc này hay không, nó là một sự kiện tất yếu hay chỉ là ngẫu nhiên? Blue cân nhắc những câu hỏi này một lát và kết luận: bây giờ hãy còn qua sớm để có thể khẳng định điều gì. Đúng vậy, anh tự nhủ, nó có thể là thế này. Nhưng cũng có thể là thế kia.

Đến chừng giữa bữa ăn thì hình như có chuyện gì không hay xảy ra. Blue nhận ra trên khuôn mặt của Black có một nỗi buồn sâu sắc, và trước khi phát hiện điều này, anh cũng có cảm giác dường như người phụ nữ đang bật khóc. Ít nhất, đó là những gì anh phán đoán được từ sự biến đổi bất ngờ trong tư thế của người phụ nữ: bờ vai của cô ta hạ thấp, đầu cúi xuống, hai tay có lẽ đang ôm mặt, lưng cô như khẽ run run. Cũng có thể cô ta bật cười thì sao, Blue tự vặn lại mình, nhưng nếu vậy sao Black lại trông khổ não đến như thế ? Cứ như thể đất đang sụp dưới chân y vậy. Một lát sau, người phụ nữ ngoảnh mặt đi khỏi Black, Blue bắt gặp khuôn mặt nhìn nghiêng của cô ta: rõ ràng cô ấy đã khóc, anh nghĩ thầm khi nhìn cô lấy khăn lau mắt, một vệt sáp tô lông mày quệt xuống gò má lấp lánh. Cô ta đột ngột đứng dậy và đi vào nhà vệ sinh nữ. Một lần nữa, Blue có thể quan sát Black mà không có gì chắn tầm mắt, anh nhận thấy nỗi buồn trên khuôn mặt y, khuôn mặt thể hiện một nỗi thất vọng tột cùng và dường như anh bắt đầu cảm thấy thương y. Ánh mắt của Black đang hướng về phía về Blue nhưng rõ ràng y chẳng để ý đến điều gì cả, và sau đó chỉ giây lát, y úp mặt trong tay. Blue cố đoán xem đã có chuyện gì xảy ra nhưng không đoán được. Có vẻ như chuyện của họ đã kết thúc rồi, anh nghĩ, tất cả những điều này gợi cảm giác về một điều gì đó đã chấm dứt. Nhưng cũng có thể đó chỉ là một xích mích nhỏ mà thôi.

Người phụ nữ quay trở lại bàn, khuôn mặt trông có vẻ đã khá hơn một chút và hai người ngồi im lặng liền mấy phút, không ai nói năng gì, không đụng đến thức ăn. Thỉnh thoảng, Black lại thở dài, nhìn xa xăm đâu đó, và cuối cùng y gọi thanh toán bữa ăn. Blue cũng làm tương tự và đi theo hai người ra khỏi nhà hàng. Anh để ý thấy Black khoác tay người phụ nữ nhưng đó có thể chỉ là phản xạ tự nhiên, anh tự nhủ, và không có ý nghĩa gì cả. Họ đi trong im lặng, và đến cuối phố, Black vẫy một chiếc tắc xi. Y mở cửa xe cho người phụ nữ bước, và trước khi cô ta bước vào, y khẽ vuốt nhẹ má cô. Cô nở một nụ cười lịch thiệp đáp lại nhưng họ vẫn không nói một lời nào. Rồi cô ngồi xuống ghế sau, Black đóng cửa xe lại và chiếc xe rời bánh.

Black đi lòng vòng thêm một lát nữa rồi y dừng lại một lúc trước văn phòng đại lý của một hãng du lịch, ngắm nghía tấm ảnh quảng cáo chụp hình dãy núi White, sau đó y bắt một chiếc tắc xi. Blue lại gặp may, vài giây sau, anh đã kiếm được một chiếc tắc xi khác. Anh bảo người lái xe bám theo xe của Black, rồi anh ngồi ở ghế sau quan sát trong khi hai chiếc xe màu vàng chầm chậm chạy xuyên qua dòng lưu thông, băng qua cầu Brooklyn và cuối cùng đến phố Orange. Blue ngỡ ngàng vì lộ trình của chuyến xe, anh thấy mình thật ngu ngốc khi không bám theo người phụ nữ. Đáng ra, anh phải biết rằng Black chỉ đi về nhà mà thôi.

Tâm trạng của anh khá phấn chấn khi anh bước vào khu nhà của mình và nhận được một lá thư trong hộp thư. Chỉ có thể là một thứ, anh tự nhủ và đinh ninh như vậy, lúc anh bước lên cầu thang và mở phong bì, quả là thế: tấm ngân phiếu đầu tiên, một phiếu giấy chuyển tiền qua bưu điện đúng với mức đã thoả thuận với White. Tuy nhiên, anh thấy hơi khó hiểu một chút, vì cách trả tiền này không tiết lộ danh tính người gửi. Tại sao White không trả bằng chi phiếu cá nhân? Câu hỏi này khiến Blue nhen lên ý nghĩ: White thực chất là một tay phản gián, y muốn che giấu những dấu vết của mình và do đó, y không muốn chuyện chi trả số tiền này bị lộ ra. Rồi bỏ mũ, cởi áo và nằm dài trên giường, Blue bỗng cảm thấy hơi thất vọng vì không nhận được một lời nhận xét nào về bản báo cáo. Nghĩ đến mình đã phải vất vả như thế nào với nó, anh thấy mình đáng được nhận một lời động viên. Việc White chỉ gửi tiền đến mà thôi không có nghĩa là White không hài lòng. Nhưng im lặng cũng không phải là một sự hồi âm làm anh thoả mãn, bất kể nó mang ngụ ý gì đi nữa. Nếu cung cách của vụ việc này phải là như thế, Blue nói với chính mình, thì mình cũng đành phải tập làm quen với điều đó vậy, biết làm sao.

Rồi những ngày tiếp theo lại trôi qua, mọi thứ một lần nữa lại chỉ là những công việc thường lệ tẻ nhạt nhất. Black đọc, viết, đi mua sắm ở gần nhà, đến bưu điện, thỉnh thoảng lại đi dạo chơi. Người phụ nữ nọ không thấy xuất hiện trở lại, và Black cũng không lần nào đi quá khu Mahattan nữa. Blue bắt đầu nghĩ rằng bất một ngày nào trong lúc này, anh sẽ nhận được một bức thư thông báo vụ việc đã kết thúc. Người phụ nữ đã đi rồi, anh suy luận, và đó có thể là dấu chấm hết cho vụ này. Nhưng chẳng có chuyện gì đại loại như thế xảy ra cả. Bản báo cáo miêu tả tường tận cảnh tượng trong nhà hàng hôm vừa rồi không nhận được một phản ứng nào từ White, và hàng tuần những tấm ngân phiếu vẫn được đều đặn chuyển đến đúng hẹn. Quá đủ cho chuyện tình, Blue tự nhủ. Người phụ nữ đó chẳng bao giờ có một ý nghĩa gì. Cô ta chỉ là một trò nghi binh được bày ra mà thôi.

Trạng thái tinh thần của Blue, ở thời kỳ đầu này, có thể nói là đầy mâu thuẫn, nhập nhằng. Có những lúc anh cảm thấy hoàn toàn hoà đồng với Black, ăn ý hết sức tự nhiên với người đàn ông này đến mức để có thể đoán trước những gì Black định làm, biết được khi nào y sẽ ngồi trong phòng, khi nào y đi ra ngoài, Blue chỉ cần nhìn vào chính mình mà thôi. Thậm chí, có khi, cả ngày trôi qua, anh chẳng buồn bận tâm nhìn ra cửa sổ hay bám theo Black ngoài đường nữa. Thỉnh thoảng, anh còn tự cho phép mình được đi chơi một mình bởi biết rõ rằng cả khoảng thời gian ấy, Black sẽ chẳng hề nhích chân ra khỏi phòng của y. Làm sao anh có thể biết được điều ấy, đó vẫn là một thứ gì đấy còn bí ẩn đối với chính anh, nhưng rõ ràng trên thực tế phán đoán của anh chưa bao giờ nhầm và khi cảm giác này đến trong anh, anh cảm thấy không có chút hồ nghi, lưỡng lự nào hết. Nhưng mặt khác, không phải lúc nào cũng như vậy. Có những lúc, anh cảm thấy hoàn toàn xa cách với Black, như thể bị cắt lìa khỏi y một cách thẳng thừng, tuyệt đối đến nỗi anh bắt đầu đánh mất cảm giác mình là ai. Sự cô độc phong kín anh, giam anh lại và cùng với điều đó là một nỗi sợ hãi còn tồi tệ hơn bất cứ điều gì anh từng biết. Điều làm anh bối rối là anh phải thay đổi quá nhanh chóng từ trạng thái này sang trạng thái kia, và một thời gian dài, anh cứ luân chuyển từ thái cực này đến thái cực khác, không biết cái gì là đúng, cái gì là sai.

Sau một chuỗi ngày tồi tệ, anh bắt đầu nghĩ đến việc tìm sự giúp đỡ từ bạn bè. Anh ngồi xuống viết một lá thư thật chi tiết gửi cho Brown, tóm tắt lại vụ việc và xin lời khuyên từ ông ấy. Brown đã về nghỉ hưu tại Florida, nơi đó ông dành hầu hết thời giờ của mình để câu cá, và Blue cũng biết rằng phải chờ một thời gian mới nhận được hồi âm. Thế nhưng, sau ngày gửi bức thư đi, anh đã bắt đầu mong ngóng nhận thư hồi âm với một niềm háo hức để rồi sự háo hức đó lại sớm biến thành nỗi ám ảnh. Mỗi sáng, khoảng độ một tiếng trước giờ thư được chuyển đến, anh trồng mình bên cửa sổ, đợi người bưu tá vòng qua góc phố và xuất hiện trước mặt, anh trông chờ tất cả vào những gì mà Brown sẽ nói với anh. Không rõ anh chờ đợi gì ở lá thư. Blue thậm chí không đặt câu hỏi, nhưng chắc chắn đó phải là một cái gì rất đặc biệt, những lời lẽ có tính chất khai thị và khác thường, có thể mang anh trở lại với thế giới của sự sống.

Mỗi ngày trôi qua, vẫn không có lá thư nào của Brown, nỗi thất vọng của Blue biến thành một sự tuyệt vọng đau đớn vô lý. Nhưng không gì có thể sánh được với cảm giác của anh khi lá thư cuối cùng cũng đến. Vì thậm chí Brown còn chẳng thèm đếm xỉa gì đến những gì mà Blue viết. Thật vui khi nhận được thư của anh, lá thư mở đầu như vậy, và thật vui khi biết anh làm việc tích cực đến thế. Vụ này nghe có vẻ lý thú đấy. Tuy nhiên, không thể nói là ta còn chút nào nhớ nhung đến công việc ấy nữa. Giờ ta đang sống một cuộc sống rất thoải mái - sáng dậy sớm, câu cá, thỉnh thoảng để thì giờ chuyện trò với vợ, đọc một chút, ngủ dưới nắng mặt trời, không có gì để phàn nàn cả. Điều duy nhất mà ta không hiểu là tại sao bao năm trước đây ta lại không chuyển về sống ở nơi này.

Lá thư cứ kể lể với giọng điệu như vậy đến vài trang giấy, không một lần nào đụng đến vấn đề khiến Blue phải khổ sở, lo lắng lúc này. Blue có cảm tưởng như bị phản bội bởi con người mình từng có lần coi như cha, và khi đọc xong bức thư anh cảm thấy trống rỗng, mọi thứ ấy chẳng có chút ý nghĩa nào đối với anh cả. Mình phải tự thân vận động thôi, anh nói với mình, không có ai để dựa dẫm cả. Điều này khiến Blue ngã lòng và tủi thân suốt mấy tiếng đồng hồ, và một đôi lần, Blue nghĩ, tốt hơn là anh nên chết quách đi cho xong. Nhưng cuối cùng thì anh cũng thoát khỏi trạng thái u ám đó. Vì Blue vốn là người có tính cách cứng cỏi, ít khi để cho những ý nghĩ tối tăm đánh quỵ và nếu có lúc nào anh nghĩ rằng thế giới này là một nơi điên rồ, ai có thể có quyền trách cứ anh chứ? Đến khoảng giờ ăn tối, tâm trạng của anh đã bắt đầu sáng sủa hơn rồi. Có lẽ, đây là biệt tài lớn nhất của anh: không phải là anh không biết tuyệt vọng, nhưng chưa bao giờ anh tuyệt vọng quá lâu cả. Xét cho cùng, đó có thể là một điều hay, anh tự nhủ. Tự thân vận động có thể sẽ tốt hơn là phụ thuộc vào một ai đó. Blue nghĩ lại về mình một lát và quyết định phải khẳng định rõ điều này. Anh không còn là thợ học việc nữa. Trên anh không có ông thầy nào cả. Mình không phụ thuộc vào ai hết, anh tự nhủ. Mình không phụ thuộc vào ai hết, mình chẳng phải chịu trách nhiệm với ai khác ngoài mình.

Được thúc đẩy bởi ý nghĩ mới này, anh nhận thấy cuối cùng mình cũng tìm được can đảm để liên lạc với cô vợ tương lai của mình. Nhưng khi anh nhấc điện thoại và quay số máy của cô thì không có tín hiệu trả lời. Đó là một điều đáng thất vọng nhưng anh không buồn nản. Để khi khác mình sẽ gọi lại, anh nói. Sẽ sớm thôi.

Từng ngày vẫn tiếp tục qua đi. Cuộc sống của Blue lại ăn nhịp với Black, thậm chí còn có vẻ hoà điệu hơn cả trước đó. Ở trạng thái đó, anh bỗng phát hiện ra sự nghịch lý cố hữu của tình huống mà mình rơi vào. Càng cảm thấy gần với Black bao nhiêu, anh lại càng cảm thấy ít cần thiết phải nghĩ ngợi về y bấy nhiêu. Nói khác đi, càng dấn sâu vào vụ này, anh lại càng cảm thấy tự do hơn. Trở ngại đối với anh không phải là việc thâm nhập vào đời sống của y mà là những khi y cách biệt với anh. Vì chỉ những khi Black dường như rời xa anh, anh mới phải đi ra ngoài theo dõi y, việc này vừa mất thời gian vừa mất sức, nói đó là sự chiến đấu cũng không hẳn đã quá lời. Thế nhưng, những lúc thấy gần gũi với Black nhất, anh lại có cảm giác mình đang sống một cuộc sống độc lập. Thoạt đầu, anh chưa cho phép mình làm việc gì quá táo bạo, song ngay cả khi ấy, anh vẫn xem đây như một thắng lợi, thậm chí một hành động dũng cảm. Chẳng hạn, anh có thể cho phép mình đi dạo lòng vòng trong khu phố. Hành động đó có thể rất nhỏ nhặt nhưng nó đem đến cho anh niềm vui, khi lang thang trên phố Orange giữa tiết trời mùa xuân dễ chịu, anh thấy mình như được sống lại với một cảm giác mà bao năm rồi anh không cảm thấy. Ở đầu bên này khu phố là dòng sông, là bến cảng, là khu nhà chọc trời Mahattan, là những cây cầu. Trong mắt Blue, tất cả cảnh tượng này thật tuyệt vời, thậm chí có những ngày Blue còn tự cho phép mình ngồi lại nhiều phút trên những chiếc ghế băng, ngắm những con thuyền. Đầu bên kia là nhà thờ, thỉnh thoảng Blue lại đến vuông cỏ nhỏ ở đó ngồi lặng một lúc, chiêm ngưỡng bức tượng Henry Ward Beecher bằng đồng. Hai người nô lệ níu lấy chân ông như thể cầu xin ông giúp đỡ họ, giải phóng cho họ, và phía sau bức tường gạch có một bức phù điêu Abraham Lincoln bằng sứ. Trước những hình ảnh này, Blue bao giờ cũng thấy như được truyền thêm cảm hứng. Mỗi lần đến sân nhà thờ, đầu óc anh đầy ắp những ý nghĩ cao cả về giá trị của con người.

Dần dần, anh càng mạnh dạn tách mình khỏi Black hơn. Đó là năm 1947, năm mà Jackie Robinson bắt đầu thi đấu cùng với đội Dodgers và Blue rất quan tâm theo dõi phong độ thi đấu của anh ta, anh nhớ đến khoảng sân nhà thờ và biết rằng đối với nơi này, còn có nhiều điều có ý nghĩa hơn là môn bóng chày. Vào một buổi chiều thứ ba trong tháng năm, tiết trời sáng sủa, Blue quyết định đến sân Ebbetts và khi bỏ lại Black trong căn phòng của y ở phố Orange, mặc kệ cho y cứ ngồi hý hoáy bên bàn với cây bút và đống giấy tờ như thường ngày, Blue thấy không có lý do gì để lo lắng cả, anh chắc chắn mọi thứ sẽ vẫn như cũ khi anh trở về. Anh bắt xe điện ngầm, chen vai với đám đông, cảm thấy mình như đang lao theo một cảm giác nhất thời. Lúc ngồi ở sân bóng, anh thấy choáng ngợp trước vẻ trong trẻo sắc nét của những màu sắc xung quanh mình: thảm cỏ xanh, màu đất nâu, trái cầu trắng, bầu trời xanh trên cao. Mỗi sự vật đều khác hẳn với tất cả những sự vật còn lại, hoàn toàn riêng biệt và được định vị, và vẻ đơn giản về mặt địa hình của lối bài trí gây ấn tượng đối với Blue qua sức mạnh của nó.

thứ đều có nét đặc trưng so với những sự vật khác, tất cả đều riêng biệt và xác định, sự đơn giản của biểu trưng được tạo nên bởi những hình kỷ hà học có một lực hấp dẫn đặc biệt với Blue. Theo dõi trận đấu, Blue hầu như không thể rời mắt khỏi Robinson, anh liên tục bị cuốn hút bởi gương mặt đen nhẫy của anh ta, lòng thầm nghĩ, phải can đảm lắm mới có thể hành động được như anh ta, một mình đương đầu với bao nhiêu kẻ xa lạ như thế, mà một nửa trong số bọn họ, chắc chắn, chỉ mong anh ta chết đi mà thôi. Trong khi trận đấu diễn ra, Blue thấy mình vỗ tay reo mừng trước bất cứ điều gì Robinson làm được, và ở lượt đánh thứ ba, khi chàng da đen ghi điểm, anh đã nhảy dựng lên, và sau đó, sang hiệp bảy, khi Robinson đánh trái cầu bay qua khỏi tường chắn bên trái, Blue đã đấm thùm thụp vào lưng người ngồi bên cạnh anh vì sung sướng. Hiệp chín, đội Dodgers giành phần thắng chung cuộc với cú liều mình bắt trái cầu, và khi Blue rẽ đám đông ra về, anh thấy chưa một lần nào ý nghĩ về Black gợn lên trong đầu anh cả.

Nhưng những trận đấu bóng mới chỉ là màn mở đầu. Có những đêm, khi Blue chắc chắn rằng Black sẽ chẳng đi đâu hết, anh chuồn ra ngoài, đến một quán bar không cách xa nhà lắm để uống một vài cốc bia, chuyện trò vui vẻ một đôi lần với người phục vụ quầy bar có tên là Red, ông này giống hệt Green, người phục vụ quầy rượu trong vụ Gray xảy ra cách đây đã lâu. Một ả gái làng chơi tóc tai xoã xượi có tên Violet cũng thường xuyên đến quán rượu này, và một vài lần, Blue ngà ngà say và được ả đưa về nơi ả đang ở cũng gần gần đó. Anh biết cô ả thích anh vì chưa bao giờ cô đòi anh phải trả tiền cho những "chuyện ấy", nhưng anh cũng biết điều đó chẳng có dính dự gì đến tình yêu. Cô ả gọi anh là "cưng", thân thể ả cũng mềm mại và đầy đặn nhưng cứ hễ khi nào quá chén một chút là cô ả lại khóc và Blue lại phải dỗ dành, an ủi, và anh thầm tự hỏi có đáng phải làm như vậy không. Anh ít cảm thấy hối hận với cô vợ tương lai của mình về chuyện này, bởi anh biện minh cho việc quan hệ với Violet bằng cách so sánh mình với một người lính phải chiến đấu ở một đất nước khác. Thằng đàn ông nào chẳng cần thoải mái một chút, nhất là khi chỉ ngay ngày mai thôi có thể mình đã tới số rồi. Hơn nữa, mình cũng đâu phải là gỗ đá, anh tự biện hộ cho mình như vậy.

 

[còn tiếp]

-----------

Đã đăng:

Những bóng ma [kỳ 1/10]

Những bóng ma [kỳ 2/10]

Những bóng ma [kỳ 3/10]


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021