thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
TRƯỚC NGÀY CHÚA LẠI ĐẾN [4]
Những kỳ trước: [1] [2] [3]

 

Lý Công Uẩn vào điện Thái Hòa và ngồi lên ngai vàng, nhìn suốt mọi thời đại: Các khanh hãy bình thân.

Trần Quốc Tuấn tâu: Giải phóng miền Nam xong, hoàng thượng nên miễn thuế cho trăm họ ba năm để hồi sức dân.

Lê Lợi bảo: Trường kỳ kháng chiến hai cuộc liền, tuy thắng lợi nhưng tổn hại nguyên khí, nên cho lính cả hai bên giải ngũ về quê làm ruộng lập kế tự lực, thế nào chúng ta cũng phải đánh nhau với Tàu lần nữa.

Nguyễn Huệ nói: Sau khi tôi chết, Nguyễn Ánh còn đào mồ bốc mả lên trả thù một cách kinh tởm, để cho lịch sử không tái diễn với hàng triệu người thì theo tôi nên đốt sạch lý lịch toàn dân để tháo giải oán cừu.

Trần Nhân Tôn thêm vào: Quang Trung nói phải. Chính tôi đã ra chiếu chỉ xóa bỏ hẳn quá khứ với tất cả những kẻ lầm lạc cầm kiếm theo giặc Nguyên, còn những người có công lớn như Trần Hưng Đạo thì cho về hưởng nhàn ở Vạn Kiếp, Trần Quang Khải cũng không giao trọng trách nữa. Bản thân tôi, rũ hoàng bào đi tu. Chính vì thế mà tránh được nạn kiêu binh, hòa hợp được dân tộc.

Nguyễn Trãi tâu: Lính Nam hay lính Bắc khi cầm súng đều nghĩ mình hy sinh vì đất nước. Xin hoàng thượng lấy đức khoan dung và chính trực cho làm hai tượng đài trên hai sông Gianh và Bến Hải ghi công tất cả những người đã chết với dòng chữ: “Chúng ta chỉ có một tổ quốc”.

Trần Thủ Độ lên tiếng: Các ông đều là những người mơ hồ. Không biết phân biệt địch ta thì không thể giữ được cơ nghiệp.

Nghe Trần Thủ Độ nói xong, Lý Công Uẩn không kịp tuyên bố bãi triều lật đật tụt xuống đất, tiếp tục đi nhặt xác người.

Ngày 20.7.1954 tại Thụy Sĩ. Chung quanh cái bàn vuông, mỗi cạnh có một người ngồi gồm Đức Khổng Phu Tử, đồng chí Staline, tướng De Gaulle và người cho bánh. De Gaulle khai mạc hội nghị bằng một tuyên bố rút lui khỏi Đông Dương: Nhiệm vụ khai hóa của chúng tôi đã hoàn tất. Tương lai nền văn minh nhân loại thuộc về quí vị.

Người cho bánh rút súng đặt trên bàn theo cái cách mà tổ tiên họ vẫn hành xử, nói:

Năm 1945, chúng ta đã phân chia thế giới theo lẽ công bằng của những người chiến thắng, nhưng ngài Staline và ngài Khổng đã có những tham vọng vượt quá giới hạn cho phép. Chúng tôi đã nhẫn nhịn ở Triều Tiên. Chúng tôi không muốn tiếp tục nhẫn nhịn ở Việt Nam. Chúng tôi vẫn còn nhiều bom nguyên tử.

Staline quơ cây sắt ra trước mặt, lạnh lùng cắt lời: Xin đừng quên là người của chúng tôi đang làm chủ Việt Nam. Cây gậy sắt này có thể đập nát cả phần thế giới còn lại.

Đức Khổng Tử lên tiếng: Chúng ta nên thực tế và giữ hòa khí với nhau.

Người cho bánh nói: OK. Phía Bắc sông Gianh hai vị chia nhau.

Mặt Staline nở ra, ông ta cười cười: Không nên khơi lại vết thương lòng của dân tộc họ. Vả lại, chúng ta cũng cần có dấu ấn riêng của cuộc dâu bể này. Theo tôi, chia đôi Hương Giang thơ mộng thì đề huề cho cả hai bờ thương nhớ.

Người cho bánh nổi cáu: Ông đừng ấm ớ văn nghệ văn gừng với tôi.

Trong khi đồng chí Staline đắc chí cười hô hố thì Đức Khổng Tử điềm đạm góp ý: Trung dung là cái đạo của người quân tử. Chúng ta nên chia nhau ở phần giữa sông Bến Hải.

Họ nhất trí. Đại diện Liên Hiệp Quốc được mời vào khui sâm banh.

Bố tôi kể ngày ấy làm lính của Đức Cha Lê Hữu Từ một tháng chỉ có mấy ký gạo và một bịch muối. Dù vậy, chú tôi đang đi lính cho Tây cũng bỏ về theo đoàn quân của Đức Cha bởi chiếc roi sắt của Chúa đã giáng xuống thế gian.

Trên bãi đất hoang gần biển, đoàn quân vào Nam sau hiệp định chia cắt đất nước vừa xuống tàu hạ trại. Họ dựng lều cho một cuộc trú đóng tạm. Hầu hết vốn là nông dân và họ cầm súng để vinh danh Thượng đế. Trước bữa cơm chiều của ngày ly biệt, đấng cứu thế đã cầm bánh chia mọi người và nói “Này là mình ta, các con hãy cầm lấy mà ăn”. Họ hát vang cả một góc trời để cảm tạ sự sống. Lúc ấy họ đã nhìn thấy biển trên đầu. Những con sóng tạt ngang bầu trời mang theo mọi loại sinh vật được Thượng đế tuyển chọn. Ông Ngô Đình Diệm cho người đến đón đoàn quân và trao tặng thực phẩm dán dấu hiệu bắt tay nhau của viện trợ Mỹ. Đức Cha nhận quà nhưng không vui. Ngài biết ngày của ngài sắp hết. Kẻ cho bánh đã đến và đàn chiên của ngài sẽ rời bỏ ngài. Cánh đồng cỏ của Thượng đế có gai và cũng đến lúc chính ngài sẽ phải nằm xuống trên những cây gai sắc. Kẻ đi tìm vinh quang trần thế không thể tìm thấy sự êm dịu trên trời. Dưới ánh sáng nhá nhem, đàn chiên của ngài, những chiến sĩ tự vệ đang ngửa mặt lên cùng với Thượng đế. Bản thánh ca của họ làm cho biển lặng sóng và mở ra một lối đi giữa hai bờ nước. Nhưng không một ai trong số họ đủ lòng tin bước xuống.

Năm mươi năm sau một thằng cao bồi Mỹ nói trong phim găng tơ rằng, nếu bạn đến một thế giới khác thì cũng không có gì thay đổi. Và hắn bóp cò.

Bố tôi bây giờ đã tám mươi tuổi. Suốt ngày ông nằm một mình. Ăn một mình. Nhưng ngủ với tất cả giấc mơ của nhân loại. Kẻ cho bánh vẫn ngự trên đầu chúng ta và phân phát lòng tin vào miếng ăn. Các chiến hữu Ba Cụt, Năm Lửa hay Trịnh Minh Thế tất nhiên cũng phải ăn mới sống. Đức Cha nói với đàn chiên của mình: Các con hãy cảm tạ Chúa vì sự sống mà ngài ban cho và bổn phận của chúng ta là gìn giữ sự sống ấy để vinh danh ngài. Đàn chiên hỏi: Thưa Đức Cha, gìn giữ bằng cách nào? Đức Cha bảo hãy đi tìm kẻ cho bánh mà hỏi. Bố tôi chẳng bao giờ kể lại như vậy thì tất nhiên điều ấy chỉ có thể do đám hậu thế như tôi phịa ra. Nhưng tôi tin rằng Đức Cha đã nói với ông Ngô Đình Diệm khi giao đàn chiên của ngài cho ông ta, thế này: Ông là người giữ kho, chia bánh là việc của ông, nhưng tôi hỏi thật ông với vài ổ bánh và mấy con cá, liệu ông có thể cho năm ngàn người no đủ không? Ông Ngô Đình Diệm nói: Thưa Đức Cha, con tin vào quyền năng của Chúa và sự lựa chọn của ngài. Đức Cha bảo: Nếu ông tin thì ông cứ làm. Rồi ngài từ bỏ mọi quyền bính và ẩn mình vào trong bóng tối của thời thế. Bố tôi và các chú của tôi vẫn được nhận bánh và họ đổ máu xuống cánh đồng cỏ nuôi tôi.

Thằng cao bồi Mỹ bảo nếu bạn không bước đến một thế giới khác thì sẽ không có gì thay đổi. Hắn lại bóp cò.

Âm vọng lời cầu kinh của đoàn quân tự vệ năm xưa vẫn vang trên bầu trời, nhưng ý định của Chúa thì không một ai thấu hiểu. Cây roi sắt của Chúa đã quất vào lưng chúng tôi. Chúng tôi rời bỏ căn nhà của ngài. Căn nhà ấy biến thành nhà kho của hợp tác xã. Ngọn roi đầu tiên lột hết áo quần của chúng tôi. Đấng cứu thế phán: Từ nguyên thủy các ngươi đã là bầy đàn, giờ ta đến để nối kết các ngươi trở lại trong bầy đàn. Dưới sự chăn dắt của ta, các ngươi được bình đẳng trong sự sống cũng như sự chết, nhưng kẻ nào trong các ngươi khôn ngoan hơn đồng loại kẻ đó phải bị đấu tố bởi sự đố kỵ và thù oán. Bố tôi bảo cần phải trốn khỏi cái lũy tre của các đấng tổ phụ Đinh, Lê, Lý, Trần… Giữa lúc ấy, kẻ cho bánh đến và nói: Bên ngoài lũy tre còn có bức tường sắt, không ai có thể đến với tự do mà không phải đổ máu. Nhưng máu của các ngươi là máu của chim, loại máu ấy không đổi được tự do nếu các ngươi không biết bò sát xuống mặt đất và chui qua háng của các vị thần. Bố tôi bảo chúng tôi chỉ có một thượng đế và ngài sẽ dẫn đường cho chúng tôi. Kẻ cho bánh độ lượng nói: Này, ta hỏi thật, các ngươi sống bằng bánh hay bằng lời? Chúng tôi nhao lên trả lời thay cho bố: Bằng bánh.

Đồng chí Staline cầm cây can bằng ngà voi gõ vào vòng xích chiếc xe tăng nói: Bọn duy tâm chỉ được cái hoa hòe hoa sói. Lịch sử sẽ chứng minh, khi ngồi trên xe tăng, con người là thần thánh.

Tôi thích ăn bánh hơn ngồi trên xe tăng, nhưng người cho bánh đã bỏ đi. Bố tôi bảo đói cho sạch rách cho thơm. Tôi nói: Đức Khổng Tử đã bị đồng chí Mao Trạch Đông treo cổ rồi. Bọn người nửa điên nửa dại vì trót đọc sách thánh hiền cũng đã bị đưa đi lao động cải tạo. Bụng đói thì đầu gối phải bò, các đấng tổ phụ cũng đã nói như vậy. Bố tôi dọa: Đứa nào bò tao đánh cho gẫy cẳng.

Chúng tôi nhìn thấy bụi bốc lên từ phía Đông. Đám bụi mỗi lúc một lớn dần và di chuyển về phía chúng tôi. Nhìn qua hướng Tây, chúng tôi cũng nhìn thấy một đám bụi tương tự. Bố tôi bảo đấy là huyễn tượng của thế giới, chúng mày đừng nhìn kẻo mù mắt. Nhưng chúng tôi đã nhìn thấy từng đoàn người đủ mọi sắc tộc, màu da đang bò lết trên mặt đất. Sự cọ xát của da thịt với đất tạo nên những âm thanh ầm ì như tiếng sấm và bụi che phủ khuôn mặt họ. Tôi nhắm mắt lại khi họ bò sát tới chỗ chúng tôi. Ép chúng tôi vào giữa. Tôi nghe thấy tiếng rú của những linh hồn thanh bạch. Mở mắt ra, tôi chỉ thấy bụi và bóng những con người đang bò xuyên qua nhau.

Trên đỉnh đồi mà người La Mã đã đóng đinh bọn trộm cướp và các đấng tiên tri, đồng chí Staline cầm cây can vung lên trời nói: Tao sẽ giải phóng nhân loại khỏi bọn trộm cướp và bọn nói phét, thiết lập một trời mới đất mới trong ba ngày. Một nửa thế giới đã nghe thấy tuyên ngôn ấy và họ đi theo người.

Bố tôi bảo: Ta không muốn giao các con cho ông ta. Tôi nói: Các anh con đã đi rồi. Lần đầu tiên tôi thấy bố khóc. Các anh tôi sẽ không bao giờ quay lại cho đến khi bố tôi chết.

Ông Ngô Đình Diệm bảo con người là một nhân vị. Cần phải tôn xưng con người giữa ma quỉ và thần thánh. Nhưng giữa thần thánh và ma quỉ không có chỗ cho con người, bố tôi bảo hãy tự tìm đường mà đi. Sau đó bố tôi tịnh khẩu. Khi người Mỹ trầm lặng đến Sài Gòn đã tìm gặp bố tôi hỏi làm thế nào có thể bẻ được chiếc roi sắt mà không phải dùng sức. Bố tôi không nói gì chỉ cầm viên đá ném xuống nước. Báo chí nước Mỹ bình luận cuộc chiến ở phương Đông không thể có người chiến thắng cuối cùng. Ông Ngô Đình Diệm cũng đến hỏi bố tôi làm thế nào để không cho quân Mỹ vào Việt Nam. Bố tôi không nói gì chỉ dùng cây đóm hút thuốc lào vẽ lên trời chữ “Thiên cơ”.

Ngày ấy, chim tôi bắt đầu mọc lông. Tôi nhìn thế giới qua nhân dáng và số phận của đàn bà. Ông Trần Thủ Độ cưỡng bức vua Lý Huệ Tông phải thắt cổ tự tận và bắt bà hoàng hậu vốn là chị mình về làm vợ. Tôi nhìn thấy gái cũng chỉ muốn hiếp. Ông Trần Thủ Độ bảo: Hiếp được đàn bà đấy là đại nhân. Tôi hỏi: Còn đàn bà bị hiếp là gì? Đấy là dâm tính hiển lộ. Thuận Thiên công chúa, vợ của Trần Liễu, có thai ba tháng bị đại nhân bắt gán cho Trần Thái Tông mà không tuẫn tiết làm một mệnh phụ tiết hạnh khả phong triều nghi chính trực phải chăng cũng là dâm tính đăng đàn? Đại nhân bảo: Đấy là chính sự thượng thừa của đàn bà, không phải của mỗ.

Ông Ngô Đình Diệm cho người đi tìm những người anh tôi để thương nghị, nhưng các anh tôi đã ngồi trên xe tăng của đồng chí Staline. Thế giới được nhìn qua ống ngắm của lòng súng. Trần Thủ Độ lại bảo: Lịch sử chỉ là cơ may với vận rủi. Ông Hồ Quí Ly vuốt râu cười. Tôi được khai hóa bởi một con đĩ. Ông Trần Thủ Độ bảo cơ nghiệp nhà Trần được và mất cũng chỉ là việc của các công cụ sinh tồn.

Bố tôi bị u xơ tuyến tiền liệt phải cắt bỏ hai tinh hoàn. Các anh tôi nhắn tin về bảo phải làm tang lễ cho cái chết của linh vật. Tôi đóng hộp hai tinh hoàn của bố gửi cho các anh tôi theo đường bưu điện qua Paris. Ủy ban giám sát đình chiến của Liên Hiệp Quốc đòi kiểm tra nhưng ông Ngô Đình Diệm đã lên tiếng phản đối vì cho đó chuyện nội bộ của người Việt. Tuy nhiên, cái hộp của quí ấy cuối cùng đã bị CIA đánh tráo bằng hai tinh hoàn của một người khác. Cho đến nay tôi cũng thật sự không biết hai tinh hoàn của bố tôi nằm ở đâu.

Thằng cao bồi Mỹ bảo gìn giữ bản sắc dân tộc là một kiểu phòng thủ của kẻ yếu. Và hắn lên ngựa.

Người dạy dỗ tôi nên người là một thiếu phụ có hai con, chồng chết trong chiến tranh. Đạn của Nga hay của Mỹ cũng đều là đạn và có công dụng như nhau. Người đàn ông ấy chết lần thứ nhất vì đạn, chết lần thứ hai vì bọn đào mồ bán đất. Người đàn bà mang tôi về làm công cụ chính chuyên cho tiền đồ của hậu thế trong vai một gia sư. Tôi được trả công bằng tiền bằng tình và cả sự khát khao lãng mạn. Bà Hồ Xuân Hương bảo: Mày cơm no bò cưỡi là phúc ấm của bà đấy. Tôi nói: Thì bà cũng có hẩm hiu đâu.

Khi trong nhà ngoài ngõ đều có tiếng súng thì thế hệ hậu duệ của những người đi lính đánh thuê cho Tây dành phần lên tiếng phản đối chiến tranh bằng triết lý của Krishnamurti và những người khác. Họ suy tôn một nhà tiên tri lên làm minh chủ. Người Mỹ vỗ tay. Vấn đề của tôi không phải là người Mỹ muốn gì mà giời ạ, cô em của minh chủ mới là giấc mộng của tôi. Tôi nói với minh chủ rằng: Một nội các chuyển tiếp sẽ được thành lập và bố tôi đã dàn xếp để minh chủ nắm chức quốc vụ khanh phụ trách văn hóa, phần tôi sẽ là phó thủ tướng. Ngày huy hoàng tráng lệ ấy, tôi muốn có cô em minh chủ đứng bên cạnh với tư cách là một phu nhân. Thế là chỉ trong ba ngày tôi đã cắt tiết cô ta ngay trong nhà minh chủ. Trần Thủ Độ bình việc này như sau: ú ớ u ơ ù ờ ú ớ. Tôi nói với người đàn bà nuôi tôi rằng: Dâm tính thì bất khả tư nghị. Nhưng người đàn bà bảo: Nó là chuyện bình thường.

Giấc mộng không như tôi tưởng. Cô gái có máu điên. Khóc cười ngằn ngặt. Cao cả và hèn hạ. Cô ta bảo: Hãy nuôi em bằng sự cuồng bạo của anh. Ôi, nào có phải thế, tôi con rồng cháu tiên bốn ngàn năm văn hiến ứng xử nho nhã và làm tình thơ mộng. Cô gái nói: Tất cả các tổ phụ đều có tốc độ đêm bảy ngày ba, vào ra không kể. Theo lý thuyết của Darwin thì cái ấy càng ngày phải càng kỳ vĩ, vì thế anh phải phục vụ em với tinh thần thi đua quyết thắng.

Tôi không cần biết truyền thống hay hiện đại, bỏ của chạy lấy người. Nhưng cô gái nói: Em quen hơi anh rồi. Anh không thể chạy thoát khỏi em đâu. Bà Hồ Xuân Hương thở dài. Thời đại không còn liêm sỉ. Ông Ngô Đình Diệm bị thuộc hạ giết trong xe tăng. Bố tôi chôn ông trong nghĩa trang giữa thành phố. Chúa Jésu bảo muốn nhìn thấy mặt Thượng đế thì lòng phải trong sáng. Krishnamurti cũng bảo phải giải trừ kiến thức. Nhưng các anh tôi bảo muốn tiến thân thì phải học thuộc lòng Lê Nin toàn tập. Cô gái đứng chặn cửa: Anh không làm cho em sướng thì không được về.

Danh sách chính phủ chuyển tiếp được người cho bánh duyệt không có anh của cô gái. Tất nhiên cũng không có tôi. Gia đình cô gái cấm cửa không cho tôi đến nhà. Cô gái bỏ nhà tìm tôi. Tôi bỏ nhà tìm sự yên ổn. Cuộc rượt đuổi ấy biến cô ta thành một họa sĩ trong hành trình của không và sắc. Hoang tưởng và nhạt nhòa. Tôi nhìn thấy tôi trong các họa phẩm của cô ta. Sự điêu đứng của ý thức trong những khuôn mặt người méo mó. Nó tra tấn người xem ở cảm trạng của kẻ bị dồn vào chân tường. Vì thế mỗi một bức tranh của cô ấy là một bố cáo thất tung về tình yêu.

Tôi thay đổi hình dạng.

Nhà cảm xạ học ngồi trước tấm bản đồ. Ông ta đưa quả lắc vào vị trí ngang vĩ tuyến 17. Quả lắc quay vòng rất mạnh. Ông ta cố kìm nén hơi thở rồi ghìm quả lắc lại. Thiên đỉnh của ông ta mở ra. Trên con đường ngang của vĩ tuyến 17 là sông Bến Hải, đoàn người từ hai miền Nam Bắc đang tiến dần về phía con sông. Tôi nhìn thấy nhiều người từ những thế kỷ trước, cả đàn ông, đàn bà, trẻ con và các cụ già. Tất cả họ đều mang theo khí giới. Bố tôi bảo đừng nhìn kẻo điên loạn. Nhưng tôi đã nhìn thấy trong số họ bên này là các chú và các em họ của tôi, bên kia là các anh ruột tôi. Đôi mắt họ tóe lửa. Và khi họ đứng trước mặt nhau, họng súng bốc khói. Nhà cảm xạ học bảo xương cốt không phân biệt được chính tà.

Các anh tôi hỏi: Tại sao người ta lại bỏ chạy khi các anh đến? Tôi nói: Vì trên tay các anh cầm chiếc roi sắt.

Tất cả những kẻ phục vụ cho chế độ cũ đều phải học tập cải tạo, bất kể nghề ngỗng gì. Họ buộc phải nhận tội trước người chiến thắng. Và không một ai trong số họ không nhận tội. Ngày ấy, tôi là một người phu quét đường. Tôi đã nhận tội thế này: “Tôi có tội với nhân dân vì ngày nào tôi cũng quét đường sạch sẽ, vệ sinh để cho bọn ngụy khỏe khoắn chống phá cách mạng”. Nguyễn Huệ bảo: Con người lăng nhục lẫn nhau vì sự khốn cùng của tâm thức.

Tôi bước ra khỏi từ đường. Chiếc xe lửa chạy đường Bắc Nam rầm rập đi qua. Ở một đường ngang trên địa phận tỉnh Quảng Trị, xe lửa đã đâm vào chiếc ôtô chở các thương binh đi thăm lại chiến trường cũ. Mười bốn người chết tại chỗ. Chiếc ôtô bị dập đầu. Khi tôi đến nơi thì không còn một vết tích nào. Chiếc xe lửa vẫn chạy.

Các xác chết bảo: Đừng quật mồ chúng tôi.

Trong một thời gian rất lâu, tôi không biết mình đi đâu. Bố tôi bảo hãy khép con mắt lại. Nhưng cô gái bảo hãy mở con ngươi ra mà đón nhận. Trước mặt tôi, cô gái đứng chắn trên bệ cửa, giạng chân, giang tay thành hình chữ X. Anh không thể đi đâu mà không bước qua xác em.

Khi ấy, nhà tiên tri đứng trên chiếc bục tròn giữa ngã tư của người cảnh sát hướng dẫn giao thông, to tiếng nói:

Các ngươi đừng bận tâm về việc phải đi bên trái hay bên phải, bởi vì trái hay phải không thuộc về các ngươi. Các ngươi cứ đi như các ngươi muốn, bởi vì sự muốn của các ngươi là sự muốn của người làm ra luật lệ. Các ngươi đừng sợ mắc nghẽn giữa đường, bởi đường đi ở trong lòng các ngươi.

Các anh tôi bảo thế giới toàn những thằng điên, cần phải cho chúng đi lao động cải tạo.

 

[còn tiếp]

 

Đã đăng:

Chiếc chiếu hoa cạp điều bay lờ lững từ tây sang đông, ở giữa in hoa văn chữ “song hỷ”, hai bên có dòng chữ tiếng Việt “gia đình – hạnh phúc” viết theo kiểu chữ triện. Trên những ngọn cây tràm, lũ chim ngóc mỏ tò mò nhìn theo chiếc chiếu bay, không có một hạt thóc hay con sâu nào trên chiếc chiếu đẹp đẽ ấy... (...)
 
... Ngày rồng hạ sinh, có mây ngũ sắc phủ trên mái nhà. Để cho cuộc đản sinh của rồng mãi mãi là huyền thoại, người mẹ đã phải chết trong sự sợ hãi bởi những bóng ma tật nguyền của tương lai đứng trước cửa đòi báo oán. Rồng không khóc. Bà mụ đỡ đẻ cho rồng bảo: Đứa bé có năm tràng hoa quấn cổ này về sau gan lì lắm... (...)
 
Năm 1963. Bà Trần Lệ Xuân bảo món thịt nướng của mấy ông sư ăn không được. Mì lên chùa Ấn Quang đốt hương cầu nguyện cho bố. Người đưa tin cho biết, miền Nam sẽ có nhiều biến cố khó lường, nếu Mì muốn, sẽ đưa Mì ra nước ngoài. Mì nói: Tôi đã một lần xa bố. Tôi không muốn đi xa hơn nữa... (...)

 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021