thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
TUYẾT [chương 1-4]

 

Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường

 

MAXENCE FERMINE

(1968~)

 

Lời người dịch:
 
"Ở cuối thế kỷ 19 tại Nhật Bản, một thanh niên tên Yuko ôm mộng trở thành một thi sĩ haiku. Để trau dồi nghệ thuật haiku, một thể thơ rất khó làm, Yuko lên đường về miền Nam tìm gặp một bậc thầy mà anh cảm thấy gắn bó ngay trong lần đầu gặp gỡ, mặc dù rất khó đoán biết trước giữa thầy và trò ai sẽ làm phong phú cho ai. Trong mối liên hệ này, được xây dựng trên sự nể kính, những dấu hiệu và im lặng, hình ảnh đeo đuổi mãi của một phụ nữ đã biến mất trong tuyết sẽ kết hợp họ lại với nhau. Với cách viết súc tích, sáng sủa như màu trắng, Maxence Fermine gọt dũa một câu chuyện trong đó cái đẹp và tình yêu sẽ mang sắc thái của thơ haiku. Độc giả sẽ bắt gặp ở đây bức chân dung của một nước Nhật Bản tế nhị, nơi mà, giữa sự tàn bạo và dịu dàng, truyền thống phải đương đầu với những sức mạnh bức phá của cuộc sống."[*]
 
Maxence Fermine sinh năm 1968 tại Albertville, thuộc miền Savoie, Pháp. Thời niên thiếu, ông sống ở quê nhà và Grenoble, rồi mười ba năm kế tiếp ở Paris. Nghề đầu tiên của ông là kỹ sư và kiến trúc sư, đã giúp ông đi nhiều nơi, nhất là châu Phi để ông "triển khai thiên hướng về nghệ thuật và thẩm mỹ". Ông là tác giả của nhiều cuốn tiểu thuyết và truyện ngắn, đã tự "lăng xê" với Neige (Tuyết), cuốn tiểu thuyết đầu tay này đã gây hứng thú nơi độc giả. Từ đó ông bỏ nghề cũ và dành trọn thì giờ cho văn chương. Năm 2001, ông chiếm Giải Del Duca và Giải Murat cho L'Apiculteur (Người nuôi ong), cuốn tiểu thuyết thứ hai của ông. Từ đó, độc giả đã có thêm Opium (Nha phiến, 2002), Billard blues, Jazz blanc, Poker (2003). Năm 2004 cuốn Amazone đã mang về cho tác giả Giải Europe 1. Tiếp theo là Tango Massai (Điệu tango Massai, 2005), Le labyrinthe du temps (Mê lộ thời gian, 2006). Và cuối cùng, trong năm 2007 là tác phẩm Le tombeau d'étoiles (Mộ sao).
 
Với các tác phẩm của ông, Maxence Fermine đã du hành xuyên qua các thời đại và các nền văn hoá. Nhật Bản ở cuối thế kỷ 19 với Tuyết, châu Phi với Người nuôi ongĐiệu tango Massai, nước Ý với Cây vĩ cầm đen, thành phố Chicago của Mỹ vào những năm 30 với Billard blues, Jazz blanc, Poker, và thời chiếm đóng ở Pháp với Mộ sao. Tác phẩm của Maxence Fermine đã gặt hái được nhiều thành công và đã được chuyển dịch sang nhiều ngoại ngữ. Đề tài chính trong tiểu thuyết của Maxence Fermine là sự đi tìm cái tuyệt hảo : thơ với Tuyết, nhạc với Cây vĩ cầm đenBillard blues, Jazz blanc, Poker, và mật ngọt với Người nuôi ong; dưới biểu trưng của các màu : trắng với Tuyết, đen với Cây vĩ cầm đen, vàng với Người nuôi ong, và xanh với Billard blues, Jazz blanc, Poker.
 
Tôi đọc Tuyết cuối năm 1999, trong tủ sách Points thuộc loại sách bỏ túi của nhà Editions du Seuil, thấy thú vị nên đã dịch ngay sang tiếng Việt được hơn nửa cuốn, vì Tuyết gồm cả thảy 54 chương ngắn và cực ngắn, với ngôn ngữ giản dị rất dễ dịch. Nhưng tôi đã để bản dịch lỡ dở, có thể vì lu bu nhiều chuyện khác, vì biếng nhác, vì đã bắt đầu thấy chán sau lúc hứng khởi ban đầu. Nhưng chắc chắn là vì đã nghĩ dịch để làm gì, và nhất là vì đã biết rõ một cuốn tiểu thuyết ngắn rất dễ thương về sự gặp gỡ giữa Đông-Tây, tất nhiên sẽ hợp khẩu vị độc giả trong nước, và tất nhiên sớm muộn gì ở trong nước cũng sẽ có người dịch để in sách, nên tôi chờ, để tránh việc dịch trùng, mất thì giờ vô ích. Chờ mãi gần tám năm, không thấy xuất hiện bản dịch ở trong nước, mà cũng chẳng thấy có ai ở quốc nội nhắc nhở đến Tuyết hay tác giả của nó, nên vào đầu tháng mười 11, năm 2007, tôi lấy ra dịch tiếp và gửi cho Tiền Vệ đăng để công hiến độc giả.
 
Maxence Fermine hiện sống — trong tuyết — với vợ và con gái (Léa) tại miền Haute-Savoie.
 
Nguyễn Đăng Thường
Đầu tháng 12, 2007
 
--------------
[*] Lời giới thiệu của nxb ở trang bìa sau.
 
Độc giả có thể xem rất nhiều chương của nguyên tác Pháp văn ở website:

 

_____________

 

 

TUYẾT

 

Tặng Léa

 

Chỉ có trắng để mơ tưởng.
Arthur Rimbaud

— I —

 

 

1

 

Yuko Akita có hai niềm đam mê.

Haiku.

Và tuyết.

 

Haiku là một thể loại văn chương Nhật Bản. Đó là một bài thơ ngắn gồm ba câu thơ mười bảy âm tiết. Không hơn không kém.

 

Tuyết là một bài thơ. Một bài thơ từ những cụm mây rơi xuống thành những bông trắng và nhẹ.

 

Bài thơ ấy đến từ cửa miệng trời, từ bàn tay Thượng Đế.

 

Nó mang một cái tên. Một cái tên trắng ngần.

 

Tuyết.

 
 

 

2

 

Gió đông
Một nhà sư Thần đạo
Cất bước trong rừng
Issa

 

Bố của Yuko là một nhà sư Thần đạo. Ông sống trên đảo Hokkaido, miền Bắc Phù Tang, nơi có mùa đông dài và buốt giá nhất.

Ông dạy cho con biết về sức mạnh của vũ trụ, sự hệ trọng của niềm tin và tình yêu thiên nhiên. Ông cũng dạy con làm thơ haiku.

Vào một ngày của tháng tư năm 1884, Yuko lên mười bảy. Tại Kyushu, ở miền Nam, anh đào bắt đầu trổ những chùm hoa đầu tiên. Ở miền Bắc, biển còn buốt giá.

Sự trau dồi đức hạnh và tôn giáo của người thanh niên đã xong. Đã đến lúc anh phải chọn nghề. Qua nhiều thế hệ, những người trong họ tộc Akita đã chọn lựa giữa tôn giáo và quân đội. Nhưng Yuko không thích trở thành nhà sư hay một chiến sĩ.

"Bẩm cha, con muốn trở thành một nhà thơ," anh thưa với cha trong buổi sáng của ngày sinh nhật, bên nhánh sông bạc.

Nhà sư chau mày, thoáng nhanh nhưng cũng đủ để tỏ bày nỗi thất vọng sâu xa. Ánh dương lấp lánh trên dòng nước long lanh. Một chú cá-trăng uốn lượn giữa những gốc phong rồi biến dạng dưới nhịp cầu gỗ.

"Thi ca không phải là một cái nghề. Nó chỉ khiến thì giờ chóng qua. Bài thơ tựa như dòng nước chảy xuôi. Như nhánh sông này."

Yuko nhìn dòng nước lặïng lờ trôi nhanh. Rồi anh day lại phía cha và thưa:

"Bẩm cha, đó chính là điều con muốn làm. Con muốn học hỏi cách nhìn thời gian trôi đi."

 
 

 

3

 

Tiếng vỡ của chậu nước
(Nước đã đông đặc trong đêm)
Đánh thức tôi
Bashô

 

"Thơ là gì?" nhà sư hỏi.

"Thơ là niềm bí ẩn khôn cùng," Yuko đáp.

Một buổi sáng, tiếng vỡ của chậu nước trong đầu khiến nảy sinh một giọt thơ, lay tỉnh linh hồn và dâng cho thơ vẻ đẹp. Đó chính là lúc để ta nói lên những điều không thể phát biểu. Đó chính là lúc để ta du ngoạn mà không cần cử động. Đó chính là lúc để ta trở thành thi nhân.

Không làm đỏm. Không nhiều lời. Chỉ nhìn và viết. Với rất ít từ. Mười bảy từ. Một bài haiku.

Một buổi sáng, ta tỉnh giấc. Đã đến lúc ta cần phải lánh xa nhân thế để ngẩn ngơ vì nó.

Một buổi sáng, ta thung dung ngắm nhìn ta sống.

 
 

 

4

 

Chú ve sầu đầu tiên
Hắn bảo, rồi hắn
Đái
Issa

 

Ngày tháng trôi qua. Trong mùa hè của năm 1889, Yuko làm được bảy mươi bảy bài thơ haiku, thảy đều tuyệt vời như nhau.

Một buổi sáng mặt trời mờ đục, một con bướm bay tới đậu trên vai Yuko và để lại một vết bẩn hình ngôi sao mỏng mảnh được cơn mưa tháng sáu xoá nhoà.

Đôi khi, trong giờ nghỉ trưa, anh tìm nghe tiếng hát của các cô gái hái chè.

Một hôm khác, anh bắt gặp một con rắn mối nằm chết nơi ngưỡng cửa.

Những lúc khác thì chẳng có gì xảy ra cả.

Khi những ngày đầu tiên của mùa đông trở lại, tương lai của Yuko lại được mang ra bàn tính.

Một buổi sáng tháng chạp, người cha đưa anh đến tận chân dãy trường sơn, ở trung tâm đảo Honshu, người cha chỉ cho anh xem một ngọn núi, nơi có tuyết vạn niên, trao cho anh một túi thức ăn, một tờ giấy lụa rồi bảo:

"Chỉ trở về nhà khi con đã hiểu rõ. Chiến sĩ hay nhà sư. Tuỳ con."

Người thiếu niên đi lên núi, bất kể hiểm nguy và mỏi mệt. Tới đỉnh, anh phát hiện một chỗ ẩn dưới một mũi đá. Anh ngồi xuống và trực diện sự huy hoàng của thế giới.

Anh ngồi nơi cửa nhà trời như vậy suốt bảy hôm say mê ngây ngất uống lấy cái đẹp. Trên tờ giấy lụa anh chỉ viết một từ duy nhất, một chữ trắng xoá.

Khi Yuko trở về nhà cha anh hỏi:

"Thế nào, con đã tìm được hướng đi rồi chứ?"

Người thanh niên quỳ xuống và tuyên bố:

"Bẩm cha, hơn thế nữa ạ. Con đã tìm thấy tuyết."

 

[Còn 50 chương]

 

 

----------------
Nguồn: Maxence Fermine, Neige (Paris: Editions du Seuil, 1999) [tủ sách bỏ túi "Points"].
 

 

 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021