thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
TUYẾT [chương 33-36]

 

Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường

 

MAXENCE FERMINE

(1968~)

 

Lời người dịch:
 
"Ở cuối thế kỷ 19 tại Nhật Bản, một thanh niên tên Yuko ôm mộng trở thành một thi sĩ haiku. Để trau dồi nghệ thuật haiku, một thể thơ rất khó làm, Yuko lên đường về miền Nam tìm gặp một bậc thầy mà anh cảm thấy gắn bó ngay trong lần đầu gặp gỡ, mặc dù rất khó đoán biết trước giữa thầy và trò ai sẽ làm phong phú cho ai. Trong mối liên hệ này, được xây dựng trên sự nể kính, những dấu hiệu và im lặng, hình ảnh đeo đuổi mãi của một phụ nữ đã biến mất trong tuyết sẽ kết hợp họ lại với nhau. Với cách viết súc tích, sáng sủa như màu trắng, Maxence Fermine gọt dũa một câu chuyện trong đó cái đẹp và tình yêu sẽ mang sắc thái của thơ haiku. Độc giả sẽ bắt gặp ở đây bức chân dung của một nước Nhật Bản tế nhị, nơi mà, giữa sự tàn bạo và dịu dàng, truyền thống phải đương đầu với những sức mạnh bức phá của cuộc sống."[*]
 
Maxence Fermine sinh năm 1968 tại Albertville, thuộc miền Savoie, Pháp. Thời niên thiếu, ông sống ở quê nhà và Grenoble, rồi mười ba năm kế tiếp ở Paris. Nghề đầu tiên của ông là kỹ sư và kiến trúc sư, đã giúp ông đi nhiều nơi, nhất là châu Phi để ông "triển khai thiên hướng về nghệ thuật và thẩm mỹ". Ông là tác giả của nhiều cuốn tiểu thuyết và truyện ngắn, đã tự "lăng xê" với Neige (Tuyết), cuốn tiểu thuyết đầu tay này đã gây hứng thú nơi độc giả. Từ đó ông bỏ nghề cũ và dành trọn thì giờ cho văn chương. Năm 2001, ông chiếm Giải Del Duca và Giải Murat cho L'Apiculteur (Người nuôi ong), cuốn tiểu thuyết thứ hai của ông. Từ đó, độc giả đã có thêm Opium (Nha phiến, 2002), Billard blues, Jazz blanc, Poker (2003). Năm 2004 cuốn Amazone đã mang về cho tác giả Giải Europe 1. Tiếp theo là Tango Massai (Điệu tango Massai, 2005), Le labyrinthe du temps (Mê lộ thời gian, 2006). Và cuối cùng, trong năm 2007 là tác phẩm Le tombeau d'étoiles (Mộ sao).
 
Với các tác phẩm của ông, Maxence Fermine đã du hành xuyên qua các thời đại và các nền văn hoá. Nhật Bản ở cuối thế kỷ 19 với Tuyết, châu Phi với Người nuôi ongĐiệu tango Massai, nước Ý với Cây vĩ cầm đen, thành phố Chicago của Mỹ vào những năm 30 với Billard blues, Jazz blanc, Poker, và thời chiếm đóng ở Pháp với Mộ sao. Tác phẩm của Maxence Fermine đã gặt hái được nhiều thành công và đã được chuyển dịch sang nhiều ngoại ngữ. Đề tài chính trong tiểu thuyết của Maxence Fermine là sự đi tìm cái tuyệt hảo : thơ với Tuyết, nhạc với Cây vĩ cầm đenBillard blues, Jazz blanc, Poker, và mật ngọt với Người nuôi ong; dưới biểu trưng của các màu : trắng với Tuyết, đen với Cây vĩ cầm đen, vàng với Người nuôi ong, và xanh với Billard blues, Jazz blanc, Poker.
 
Tôi đọc Tuyết cuối năm 1999, trong tủ sách Points thuộc loại sách bỏ túi của nhà Editions du Seuil, thấy thú vị nên đã dịch ngay sang tiếng Việt được hơn nửa cuốn, vì Tuyết gồm cả thảy 54 chương ngắn và cực ngắn, với ngôn ngữ giản dị rất dễ dịch. Nhưng tôi đã để bản dịch lỡ dở, có thể vì lu bu nhiều chuyện khác, vì biếng nhác, vì đã bắt đầu thấy chán sau lúc hứng khởi ban đầu. Nhưng chắc chắn là vì đã nghĩ dịch để làm gì, và nhất là vì đã biết rõ một cuốn tiểu thuyết ngắn rất dễ thương về sự gặp gỡ giữa Đông-Tây, tất nhiên sẽ hợp khẩu vị độc giả trong nước, và tất nhiên sớm muộn gì ở trong nước cũng sẽ có người dịch để in sách, nên tôi chờ, để tránh việc dịch trùng, mất thì giờ vô ích. Chờ mãi gần tám năm, không thấy xuất hiện bản dịch ở trong nước, mà cũng chẳng thấy có ai ở quốc nội nhắc nhở đến Tuyết hay tác giả của nó, nên vào đầu tháng mười 11, năm 2007, tôi lấy ra dịch tiếp và gửi cho Tiền Vệ đăng để công hiến độc giả.
 
Maxence Fermine hiện sống — trong tuyết — với vợ và con gái (Léa) tại miền Haute-Savoie.
 
Nguyễn Đăng Thường
Đầu tháng 12, 2007
 
--------------
[*] Lời giới thiệu của nxb ở trang bìa sau.
 
Độc giả có thể xem rất nhiều chương của nguyên tác Pháp văn ở website:

 

_____________

 

 

TUYẾT

 

Phần I:

 

Phần II:

 

33

 

Tuy nhiên, một hôm, vì sự thăng bằng đó quá mỏng manh, chiếc gậy đã bị gãy.

Một hôm, tình thương đến từ hai kẻ thân yêu nhất cũng chưa đủ cho nàng được hạnh phúc. Nàng nhớ cuộc đời trên không trung. Nàng lại thèm những giây phút choáng váng, rợn người, chinh phục. Nàng chỉ muốn trở lại với cuộc đời nghệ sĩ đi dây.

Nàng xin phép Soseki cho nàng được tổ chức một buổi diễn cuối cùng. Nàng muốn căng dây qua hai đỉnh của dãy trường sơn.

Có thể chồng nàng đã cho việc ấy là điên rồ, coi việc đó là quá nguy hiểm đối với tính mệnh của nàng, thế nhưng, vì muốn hành sự theo đúng tinh thần hiệp sĩ nên chàng chiều ý nàng và tuân lệnh.

Chàng gởi mua từ châu Âu hai sợi dây cáp thép, một ngắn một dài. Sợi cáp ngắn có bề dày nhỏ, sợi kia thì có đường kính lớn hơn, dài năm trăm mét. Rồi chàng sai hai người giúp việc đem sợi cáp dài cột vào sườn một ngọn núi cao ở giữa dãy trường sơn của vùng núi Honshu.

Tuyết lấy chiếc gậy giữ thăng bằng ra khỏi túi đựng, mang vào chân đôi hài vũ ba-lê và tập dượt đi qua đi lại nhiều giờ trong căn vườn trên sợi cáp ngắn, những đỉnh núi hoa nhỏ và một đại dương nhỏ lênh đênh những hoa súng.

Soseki cứ mải mê nhìn nàng chẳng hề thấy mệt. Vợ chàng là một vũ công ngoại hạng trên dây. Trên sợi dây dó, Tuyết quá hạnh phúc, quá đẹp, quá thướt tha khiến mỗi ngày Soseki tri ân trời phật đã ban tặng nàng cho chàng.

Tóc nàng vàng hoe. Mắt nàng trong sáng.

Và nàng bước trong không gian.

 
 

 

34

 

Buổi trình diễn được ấn định vào những ngày hè đầu tiên. Khán giả từ khắp nơi trong nước kéo tới xem các trò khéo léo của cô gái Pháp. Người ta kể lại rằng hoàng đế đã đích thân tới xem cảnh thần tiên, ngồi bên cạnh một chàng hiệp sĩ.

Khi Tuyết đặt chân lên sợi dây, quần chúng rì rào. Vì ở nơi quá cao, quá chóng mặt, nàng chỉ là một điểm trắng trong không gian, một bông tuyết trong bao la của đất trời.

Tay cầm chiếc gậy để giữ thăng bằng, Tuyết bước đi trên không trung hơn một giờ rưỡi, dần dần tiến về phía sườn núi bên kia. ở dưới, khán giả nín thở trố mắt nhìn. Sẩy một bước là lãnh lấy cái chết ngay tức thì.

Nhưng cô gái, làm chủ nghệ thuật của mình, cứ bước đi. Từng bước một. Từng hơi thở một. Từng im lặng một. Từ giây phút choáng váng này sang giây phút choáng váng kia.

Nàng chưa một lần sẩy chân.

 
 

 

35

 

Nhưng chính sợi dây đã đứt. Có thể vì gắn không chặt, sợi dây cáp tách rời tảng đá, cuốn theo người thiếu phụ và cây sào trong một sự đổ nhào từ một chỗ cao hơn mười ngàn bàn chân. Từ xa, người ta thấy nàng khuất dạng, giữa dãy trường sơn Nhật Bản, người ta tưởng chừng như thấy một con chim từ trên trời sa xuống đất.

Người ta không tìm thấy xác nàng, có thể đã rơi vào một khe núi. Tuyết đã trở thành tuyết và an giấc trên chiếc giường của sự trắng xoá.

 
 

 

36

 

Soseki không bao giờ nguôi ngoai về cái chết của người vợ. Hai người giúp việc phạm tội bị sa thải nhưng được miễn truy tố. Vài hôm sau người ta hay tin họ đã tự tử bằng cách lao mình xuống núi. Nhà hiệp sĩ không bày tỏ một cảm xúc nào vì chuyện đó. Chàng chỉ thấy mỗi một điều: nỗi buồn của chính mình. Chàng chỉ biết mỗi một điều: chàng sẽ không bao giờ tìm lại được người mình yêu. Chàng sẽ không bao giờ được thấy lại Tuyết. Chàng sẽ không bao giờ được nhìn thấy lại nhan sắc của nàng.

Trở về tư thất nay đã vắng mọi niềm vui, chàng trút bỏ chiến bào. Chàng sẽ thôi là hiệp sĩ. Chàng sẽ không là viên võ tướng của hoàng đế.

Chàng dành trọn thời giờ vào việc dạy con và cho nghệ thuật. Nghệ thuật tuyệt đối. Trên gương mặt đứa con là bóng dáng của cuộc tình đã mất, chàng lấy nguồn cảm hứng ở đó, và trong nghệ thuật chàng sẽ tìm thấy lại sự thăng bằng đã mất vì sự khuất bóng của nàng nghệ sĩ đi dây.

Và như vậy, nhờ tình yêu dành cho một người phụ nữ, chàng đã trở thành nhà thơ, nhạc sĩ, nhà thư pháp, vũ công. Và hoạ sĩ.

Vì hội hoạ tất nhiên là mối liên hệ chung thủy nhất giữa khuôn mặt đã mất và nghệ thuật tuyệt đối, nó là phương tiện chắc chắn nhất để tìm lại Tuyết. Và chính là ở trong nghệ thuật đó mà bậc thầy trở nên xuất chúng.

Soseki mua sắm nhiều thứ trong một tiệm buôn bán dụng cụ — một giá vẽ, nhiều bút lông, một bản màu, vô số bột màu —, xây cất cho mình một túp lều trong mảnh vườn nhà và tự giam mình trong ấy. Chàng sống nhiều năm như vậy để hoạ hình một phụ nữ đã qua đời một cách lạ lùng mà mãi mãi chàng chỉ có thể thấy lại trong giấc mơ.

Tuy thế, Soseki không bao giờ thoả mãn với công việc của chàng. Các bức hoạ của chàng dù tuyệt sắc vẫn có vẻ quá loè loẹt, chưa thật giống người mẫu. Nếu muốn hoạ hình Tuyết thật chính xác thì phải là một bức hoạ toàn trắng, trinh bạch, lọc gạn.

Làm thế nào để hoạ màu trắng? Mỗi bức tranh vẽ người phụ nữ đều đẹp nhưng chẳng giống tuyết chút nào cả.

Vì thế, Soseki tiếp tục trau dồi nghệ thuật của mình, ngày này qua ngày kia, đêm này qua đêm nọ, không bao giờ biết mỏi mệt.

Rồi chàng trở thành già yếu. Đứa con gái, đã lớn và đẹp, được đưa lên Đông Kinh để hoàn tất việc học hành. Người đàn ông già một mình đối diện với khung lụa, mỏi mắt ngắm nhìn hình ảnh người vợ quá cố. Rồi một hôm, dưới áp lực của công việc không ngừng nghỉ, ông đã bị mù mắt.

Và chính vào hôm ấy mà Soseki, trong tận cùng của sự mù loà, đã hoạ được bức chân dung trắng nhất và đẹp nhất.

 

[Hết phần II, còn 18 chương]

 

 

----------------
Nguồn: Maxence Fermine, Neige (Paris: Editions du Seuil, 1999) [tủ sách bỏ túi "Points"].
 

 

Đã đăng:

TUYẾT [chương 1-4]  (tiểu thuyết) - Fermine, Maxence
... Tuyết là một bài thơ. Một bài thơ từ những cụm mây rơi xuống thành những bông trắng và nhẹ. Bài thơ ấy đến từ cửa miệng trời, từ bàn tay Thượng Đế. Nó mang một cái tên. Một cái tên trắng ngần. Tuyết... [Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường] (...)
 
TUYẾT [chương 5-8]  (tiểu thuyết) - Fermine, Maxence
... Mỗi ngày là một bài thơ khác, một hứng cảm lạ, một tấm lụa mới. Mỗi ngày là một cảnh trí khác, một ánh sáng khác. Nhưng vẫn luôn luôn haiku và tuyết. Cho tới khi đêm xuống... [Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường] (...)
 
TUYẾT [chương 9-12]  (tiểu thuyết) - Fermine, Maxence
... Nó không gợi lên một điều gì lớn lao cho người phàm tục. Nhưng đối với một tâm hồn thơ, nó tựa như một nhịp cầu dẫn đến ánh sáng thiêng liêng. Một nhịp cầu đưa đến ánh sáng trắng của những thiên thần... [Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường] (...)
 
Tối hôm đó anh làm tình với cô gái đã gặp ở bể nước. Anh giao hợp với cô trên tuyết, dưới cành pha lê của một cây anh đào. Họ ân ái tất thảy bảy lần. Rất mãnh liệt. Cho tới khi dương vật anh tựa như một bông ác-ti-sô già và cái giống của cô gái tựa một lằn rạch tím... [Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường] (...)
 
... Nhưng anh biết được một điều, một điều thôi, buồn bã và đẹp đẽ: rằng tất nhiên anh rồi cũng sẽ già nua, và cũng phải chết trong một ngày nào đó, thế nhưng tình yêu của anh đối với người thiếu phụ kia sẽ không bao giờ héo úa, và cũng như thế cái khuôn mặt ngủ mê dưới lớp băng sẽ chẳng bao giờ già nua... [Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường] (...)
 
... Đúng, một phụ nữ. Bởi vì tình yêu chính là bộ môn nghệ thuật khó nhất. Và viết văn, biên vũ, soạn nhạc, vẽ tranh, cũng là một việc tương đồng với âu yếm. Đó là nghệ thuật biểu diễn trò đi dây. Cái khó nhất là bước tới trước mà không vấp ngã... [Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường] (...)
 
... Nàng đã từ Paris tới đây, từ nước Pháp. Tên nàng là Tuyết. Người ta đã gọi nàng như thế vì nàng có làn da trắng muốt, cặp mắt trong như nước đá và mái tóc vàng óng ả. Mà cũng vì khi di chuyển trên tầng cao, nàng có dáng vẻ nhẹ nhàng của một bông tuyết... [Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường] (...)
 
... Trong mắt Soseki, nàng là một bài thơ, một bức hoạ, một hoa tự, một vũ điệu và một khúc nhạc gộp chung lại. Nàng là Tuyết và nàng là biểu trưng của nghệ thuật... [Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường] (...)

 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021