81. Một điều đẹp là hai điều: điều và đẹp; hai điều ấy không bao giờ đi với nhau.

82. Thượng đế đã cho con người nhiều. Nhưng con người vẫn muốn một điều gì đó của con người.

83. Kẻ tàn hại các tâm hồn không tàn hại một ngàn tâm hồn: hắn chỉ tàn hại một tâm hồn, một ngàn lần.

84. Những xiềng xích mà tôi không muốn bẻ gãy không phải là những xiềng xích. Nhưng chúng sẽ trở thành xiềng xích, nếu như tôi bẻ gãy chúng.

85. Đi thẳng rút ngắn những khoảng cách, và cũng rút ngắn cuộc đời nữa.

86. Ở giữa ánh sáng, chúng ta cũng chẳng phải là đến một chiếc bóng.

87. Nhìn người khóc là lệ nhiều hơn khóc.

(Câu này dịch sát: «Plus larme que pleurer est voir pleurer». Đại ý có thể là: Buồn hơn cả chính mình buồn là thấy người khác buồn.) [người dịch]

88. Tôi thắp ngọn đèn nhỏ của tôi và trời lên ở bên kia mặt trời.

89. Mỗi người đều tin rằng những sự việc của mình không phải là như mọi sự việc của thế giới này. Ấy chính là lý do vì thế mà mỗi người đều có những sự việc của riêng mình.

90. Với một số sinh vật nào đó, sự im lặng của tôi là trọn vẹn: cả bên trong lẫn bên ngoài.

91. Từ cả ngàn năm nay, tôi vẫn tự hỏi: ta làm gì bây giờ? Và tôi vẫn chưa cần phải trả lời tôi.

92. Tôi chôn vùi cuộc đời tôi ở bất kỳ đâu và tôi sẽ chết... ai biết được là ở đâu.

93. Chúng ta cảm thấy cái trống rỗng khi lấp đầy nó.

94. Kẻ nhìn tôi để biết tôi, kẻ ấy sẽ biết tôi một cách thiếu sót biết bao.

95. Ngoài đường phố, chỉ có đường phố. Trong nhà, chẳng có gì hết, cả đến nhà cũng không.

96. Con người, nếu lớn lao, cái lớn lao ấy bị giảm bớt vì tất cả những gì y đạt được nhờ sự lớn lao ấy.

97. Sự quá vãng của một linh hồn: chuyện nhẹ nhàng, gần như là im lặng.

98. Một trăm năm chết trong một khoảnh khắc, hệt như một khoảnh khắc trong một khoảnh khắc.

99. Khi tôi không tự gây thương tổn cho mình, tôi sợ gây thương tổn cho người.

100. Điều làm tàn bại chúng ta, chúng ta không thuận tình làm tàn bại nó.

Đã đăng:

Những tiếng nói (1943) [kỳ 1]

Những tiếng nói (1943) [kỳ 2]

Những tiếng nói (1943) [kỳ 3]

Những tiếng nói (1943) [kỳ 4]

-----------------------------------------

Ghi chú của dịch giả:

ANTONIO PORCHIA (1885-1968) là tác giả của một tác phẩm duy nhất: Voces (‘Những tiếng nói’). Viết bằng Tây-ban-ngữ và sống gần trọn đời ở Buenos Aires, Á-căn-đình, Antonio Porchia sinh tại Calabre, về cực nam nước Ý, và là con của một vị... linh mục. Sau khi rời Ý qua Á-căn-đình, ông trở thành «kiểm điểm viên» ở cảng Buenos Aires và kế đó, làm việc trong một nhà in ở thành phố này.

Voces của Antonio Porchia được môt nhóm nhỏ bằng hữu của ông xuất bản lần đầu tiên vào năm 1943 (nhà xuất bản. Impulso, Buenos Aires). Từ đấy đã được tái bản nhiều lần, mỗi lần đều được tác giả sửa chữa, thêm bớt cho đến khi ông mất. Đây là một tập sách dầy hơn một trăm trang, gồm những câu mà ta quen gọi là cách ngôn hay ngạn ngữ. Theo Jorge Luis Borges thì đây lại không phải là «những phương trình ngôn từ thuần túy» là vì «người đọc cảm thấy sự hiện diện trực tiếp của một người và định mệnh của người ấy». Borges gọi Porchia là «người bạn thân thiết của tôi mặc dù có lẽ ông không hay biết điều đó». Một nhà văn có tiếng Âu châu đã tuyên bố sẵn sàng trao toàn bộ tác phẩm của mình để đổi lấy một vài mẩu, đoạn câu ấy của Porchia...

Antonio Porchia rất say mê ngôn ngữ. Ông thường tìm cách thay đổi văn bản đầu tiên, có khi chỉ một dấu chấm hoặc một dấu phẩy hoặc một vài chữ, có khi còn «bỏ lại» không dùng một số câu trong những ấn bản kế tiếp. Những câu này, Porchia không hẳn loại bỏ mà tiếp tục sửa đổi và đọc cho bạn bè. Sau khi ông mất, Laura Cerrato (bà Roberto Juarroz) đã sưu tập các câu «bỏ lại» từ các ấn bản 1943, 1948 và in thành tập Những tiếng nói bỏ lại. Sinh thời, Porchia cũng đã tặng Roberto và Laura Juarroz một số câu. Món quà tặng này gồm 18 câu, được công bố lần đầu vào năm 1986 và mang tên là Những tiếng nói chưa in.

Theo Roberto Juarroz, một nhà thơ lớn của Á-căn-đình và cũng là người bạn thiết của Antonio Porchia, trong đời tư Porchia có yêu tha thiết một người đàn bà và sẵn sàng cưới, nhưng «để bảo toàn tính mệnh của người yêu» (bị bọn người «khai thác» nàng hăm dọa), ông đã phải hy sinh và xa rời... Người ta không được biết gì thêm về mối tình này của Porchia...

Vì tầm quan trọng của Antonio Porchia đối với thi ca Á-căn-đình, Mỹ la-tinh và thế giới, tôi đã giới thiệu với bạn đọc Việt-nam những câu trong Voces (1943) theo bản Pháp văn của Roger Caillois (nhà xuất bản. GLM, 1949) và 18 câu Porchia đã tặng Roberto và Laura Juarroz, dựa theo bản Pháp văn của Roger Munier (nhà xuất bản. Unes, 1986). Tập sách này đã được tái bản năm 1999. Tôi cũng đã dịch Voces (ấn bản 1972, với lời tựa của Jorge Luis Borges và lời bạt của Roberto Juarroz) và Những tiếng nói bỏ lại do Laura Cerrato thu thập, và ao ước sẽ có dịp công bố...

Những con số ghi ở đầu mỗi câu trong bản đăng lần này là do người dịch thêm vào cho dễ nhận.