thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
Con khỉ có thể dạy ta được điều gì chăng?

 

Bạn hiền,

Hôm qua bạn bảo tôi "năm nay là năm con Khỉ, hèn gì thế giới này suốt năm lắm trò nhố nhăng!" Vì quá bận rộn, nên nghe bạn nói thế, hôm qua tôi chỉ ậm ừ cho qua chuyện. Hôm nay tôi quyết giở lại chuyện con khỉ ấy. Sao? Bạn nói gì? Bạn không thích nói chuyện con khỉ à? Sao bạn lại nói thế? Con khỉ có tội tình gì mà bạn ghét nó đến thế? Nhố nhăng hay không là chuyện con người chứ! Bạn không nhớ có một lần tôi đã kể bạn nghe câu chuyện con khỉ đột sợ thoái hoá thành con người ư? Một lần khác tôi cũng đã kể bạn nghe câu chuyện con người có thói bắt chước còn nhố nhăng hơn cả con khỉ, bạn quên rồi sao?

Khổ quá, loanh quanh rồi bạn lại vẫn cứ chê con khỉ! Chứ bạn không biết có bao nhiêu nhà khoa học đã ngày đêm quần quật cố tìm cho ra cái quan hệ tiến hoá giữa khỉ và người sao? Chứ bạn không nhớ người ta còn cố bịa cho ra cái gạch nối giữa khỉ và người hay sao? Vụ giả mạo bằng chứng khoa học vào năm 1912, ở Piltdown, Anh quốc đấy! Anh chàng Charles Dawson hô hoán lên đã tìm thấy hai mảnh sọ người tiền sử, và đem chúng ra để chứng minh cái gạch nối giữa khỉ và người. Chàng Dawson này kết hợp với mấy người khác, kể cả Martin Hinton, thuộc Viện Bảo Tàng Anh Quốc, và cả Sir Arthur Conan Doyle, một nhà tư tưởng nổi danh. Giới khoa học nhân chủng trên thế giới lúc ấy như lên cơn sốt trước cái khám phá vĩ đại. Bao nhiêu giấy mực và nước bọt được đem ra tiêu phí để phân tích, giảng giải cái khám phá vĩ đại. Rồi bao nhiêu hội nghị khoa học, bao nhiêu cuộc trưng bày được tổ chức. Để rồi đến 1953, nhờ những dụng cụ khảo sát tinh vi hơn, giới khoa học mới té ngửa ra khi phát hiện những khúc xương ấy chỉ mới có chừng hơn 600 năm là cùng, chứ chẳng phải có từ thời tiền sử!

Đấy, bạn thấy không? Con người thiết tha muốn nhận con khỉ làm tổ tiên cho mình biết chừng nào! Nhưng bây giờ chúng ta thử lộn ngược vấn đề, và thử hỏi: liệu con khỉ có thiết tha muốn nhận con người làm hậu duệ của nó chăng?

Bạn nói sao? Con khỉ muốn thế à? Bạn cho rằng con khỉ phải rất hãnh diện nếu nó tìm ra rằng con người là con cháu của nó à? Bạn nói thế nghe rất có lý. Ai lại chẳng tự hào khi thấy con cháu đời sau càng ngày càng tiến bộ? Nhưng, bạn hiền ơi, tôi muốn kể cho bạn nghe câu chuyện sau đây, rồi mình lại tiếp tục bàn bạc nhé. Câu chuyện này tôi tình cờ nghe một người Cam Bốt kể. Chuyện thú vị quá, nên nghe đã mấy chục năm rồi mà tôi còn nhớ y như mới hôm qua. Tôi kể lại nhé.

Ngày xửa ngày xưa, có một con người băng qua một khu rừng già. Anh thấy một con khỉ và muốn làm bạn với nó. Anh thử kêu nó, thì ngạc nhiên, thấy nó vui vẻ chạy đến. Anh nói với con khỉ rằng con khỉ là thủy tổ của anh, và vì thế họ nên kết thân với nhau để giúp nhau giữa chốn rừng già đầy nguy hiểm. Con khỉ tỏ vẻ rất vui mừng, vì chưa bao giờ nó gặp một con vật trông giống nó, lại biết nói năng trôi chảy, mà lại còn tự nhận là cháu chắt lâu đời của nó. Con người cũng vui mừng, vì giữa chốn rừng già mà có một con khỉ làm bạn thì vừa đỡ buồn, vừa đỡ sợ. Thế là họ kết bạn với nhau, nắm tay giung giăng giung giẻ, vừa đi vừa trò chuyện.

"Ôi, biết bao là kỷ niệm đầy ý nghĩa giữa chúng ta!" Con người nói thế với con khỉ, và bắt đầu thêu dệt những câu chuyện về nỗ lực đi cho thẳng lưng, về việc biết làm ra lửa, về chuyện biết mắc cỡ nên phải làm quần áo để mặc, về sự tiến bộ về năng lực trí óc làm cho cái đuôi rụng đi mất... Con khỉ say mê nghe, và rất đỗi tự hào về sự giỏi giang của con cháu mình. Nó hết cười vang vì sung sướng, lại rơi nước mắt vì cảm động. Rồi để tưởng thưởng cho kẻ hậu duệ tài ba tột bậc, nó ra sức hái những trái cây thơm tho để biếu cho con người thưởng thức, và nó đưa anh ta đến những suối nước trong để uống và những hang đá an toàn để nghỉ qua đêm. Cuộc hành trình xuyên qua rừng của con người biến thành một cuộc du ngoạn kỳ thú.

Thế nhưng, cuộc du ngoạn kỳ thú ấy chưa trọn thì có tai biến xảy đến. Khi họ gần qua hết khu rừng già, đột nhiên có một con cọp xuất hiện từ đàng xa. Con cọp gầm vang lên và phóng về phía họ. Con khỉ níu lấy tay con người, chạy vội về phía một cổ thụ, và hụt hơi ra sức giúp anh ta trèo lên. Con cọp chạy đến gốc cây, thì họ đã kịp ngồi an toàn trên một nhánh cây cao. Con cọp gào thét và cố phóng lên chụp, nhưng nhánh cây cao hơn tầm vuốt của nó. Vừa đói, vừa giận dữ, con cọp gầm rống và cào cấu gốc cây một hồi lâu, rồi quyết định ngồi chờ. Sau khi chờ quá lâu mà không thấy cơ hội nào bắt được "mồi", con cọp đề nghị rằng nếu một trong hai kẻ ở trên cây chịu nạp mạng, thì kẻ kia sẽ được tha để ra đi. Nghe đề nghị ấy, con khỉ bật cười, và bảo: "Ông cháu nhà tôi thà chết chung, chứ chẳng bao giờ phải chịu phục tùng ngài."

Đêm xuống, con khỉ và con người đều buồn ngủ, nhưng không thể xuống đất được, vì con cọp vẫn ngồi dưới gốc cây, lom lom nhìn lên. Khỉ và người cùng trèo lên cao hơn để tìm chỗ ngủ. Ở trên cây cao thì an toàn, nhưng nếu cả hai cùng ngủ say, lỡ có chuyện gì xảy ra thì không trở tay kịp. Con khỉ đề nghị chia phiên nhau gác và ngủ như thế này: con người ngủ trước đến nửa đêm, con khỉ ngồi gác; rồi đến phiên con khỉ ngủ đến sáng, con người ngồi gác. Con người đồng ý, nằm trên nhánh cây đánh một giấc ngon lành. Đến nửa đêm, con khỉ đánh thức anh ta để đổi phiên. Con người ngồi dậy, ngó xuống đất thấy con cọp đang liếm mép, bèn nghĩ ngợi lao lung lắm. Đến khi con khỉ ngủ say, con người nhớ lại lời hứa hẹn của con cọp, thấy mừng thầm, và quyết định đạp con khỉ rơi xuống đất. Và anh ta làm thật. Anh ta tống cho con khỉ một đạp. Nhưng loài khỉ vốn phản ứng nhanh trong không gian, nên khi rơi lưng chừng, nó dùng đuôi quơ được một nhánh cây, rồi thoăn thoắt trèo lên trở lại, im lặng ngủ tiếp, không nói một lời. Chờ mãi đến gần sáng, con cọp đói, mệt và chán quá, bèn bỏ đi.

Sáng hôm sau, khỉ và người tụt xuống đất, tiếp tục cuộc hành trình. Chẳng mấy chốc, họ đã ra đến bìa khu rừng già. Lúc ấy, con khỉ dừng lại, nói: "Đấy, anh đã được an toàn. Hãy đi về với con người nhé. Tôi phải ở trong rừng." Con người ấp úng định nói cảm ơn, thì con khỉ đã nói: "Gặp nhau như thế đã vui lắm rồi. Anh cứ về đi. Chỉ xin anh đừng bao giờ nghĩ rằng tôi là tổ tiên anh đấy nhé."

Bạn hiền ơi,

Câu chuyện như thế đấy. Bạn thấy thế nào? Bạn có còn khinh ghét con khỉ không? Bạn có còn tưởng con khỉ sẽ hãnh diện nếu khám phá rằng nó có họ hàng với con người? Mà này, tôi kể chuyện chơi, sao bạn đăm chiêu thế? Uống đi ông ơi, gần hết năm con Khỉ rồi. Mặc kệ thế giới nhiễu nhương, ta hãy nốc cho cạn chai này cái đã. Biết đâu một ngày nào gần đây, khi các khoa học gia đã chứng thực được mối quan hệ khắng khít giữa khỉ và người, bạn lại chẳng có cơ hội nhìn lại kỹ hơn, bớt khinh ghét con khỉ hơn, để rồi học được một điều gì đó nơi con khỉ.

 

[còn nhiều kỳ]

Đã đăng:

Chưa "cởi mở", mà đã sướng!

Đã được tự do, sao còn thích đánh trổng?

Làm nhà thơ, ôi sao buồn thế!

Làm lính thì trẻ mãi sao?

Nếu mọi người đều là kẻ trộm, bạn sẽ làm gì?

Khi chết, tôi muốn bị đày xuống địa ngục của ruồi

Khi loài khỉ sợ thoái hoá thành người

Một kiểu bắt chước rất "người"

"Tự do": một ẩn ngữ ly kỳ

Than ôi, nhạc thính phòng!

 


Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021