|
|
Bầu trời của tinh trùng | Phát hiện
|
|
Bản dịch Hoàng Ngọc Biên
HENRI MICHAUX (1899-1984)
Henri Michaux là một con người cô đơn, một nhà thơ có chỗ đứng thật sự riêng lẻ trong văn học Pháp. Khai phá nội tâm mình và nỗi đau của con người qua những giấc mộng, những truyện huyền tưởng và cả những thể nghiệm tác động ma túy, Michaux nghiêng về phía các nhà thơ siêu thực, nhưng không hề gia nhập phong trào này. Có thể nói toàn bộ những cái ông viết đều thể nghiệm sự tương quan giữa thực tại và chính bản thân ông, sự tương quan mang những kích thước gần như ám ảnh — ám ảnh về chính lý lịch của mình. Nhiều sáng tác của ông xuất phát từ những giấc mơ và ác mộng, phác vẽ một thứ địa lý nội tâm, nhận thức về chính mình soi từ thực tại, và từ cả cái tưởng tượng và vô thức... Tác phẩm Michaux, kể cả tác phẩm tạo hình, luôn đứng bên ngoài mọi kiểu phân loại.
Tác phẩm chính: Qui je fus, 1927; Un barbare en Asie, 1932; Voyage en Grande Garabagne, 1936; Plume 1938; L’Espace du dedans, 1944; Par la voie des rythmes, 1974; Idéogrammes en Chine, 1975; Chemins cherchés, chemins perdus, transgressions, 1982.
________________
BẦU TRỜI CỦA TINH TRÙNG
Thể chất của tinh trùng nơi đàn ông giống đàn ông, tôi muốn nói là giống tính cách của đàn ông một cách lạ lùng. Thể chất của tế bào trứng nơi đàn bà thì giống tính chất của người đàn bà một cách kỳ lạ. Cái này cũng như cái kia đều rất nhỏ. Tinh trùng dài, rất dài và thực sự là bị một thứ thành kiến chiếm ngự. Tế bào trứng thì biểu hiện cùng lúc sự buồn bã và sự hoà hợp. Hình dạng của nó gần như hình dạng một quả cầu. Tất cả mọi thứ tinh trùng đều không giống tinh trùng của người, trái lại. Tinh trùng của con cua, và hơn thế tinh trùng của con tôm hùm trông giống như một tràng hoa. Những cái cánh mềm mại, lóng lánh của nó chẳng có vẻ gì đang đi tìm một con cái, mà là tìm một bầu trời. Tuy nhiên, cứ nhìn vào cách sinh sản bình thường của loài cua, chúng ta có thể cho là mọi chuyện không phải đúng như thế. Thật ra, chúng ta chẳng biết chút gì về bầu trời của con cua, mặc dù nhiều người đã có dịp bắt cua bằng mấy cái càng để quan sát chúng. Và về bầu trời của tinh trùng loài cua chúng ta còn biết ít hơn nữa.
PHÁT HIỆN
Viết về con người đã lao mình từ tầng sáu mươi hai toà nhà Kree-Kastel ở Broadway có tên là Benson.
Hắn chết vì bị xúc động đột ngột! Đó là một thằng hèn. Chỉ đến cái lúc hắn rơi rồi, hắn mới sợ, khi nhìn thấy cái khoảng không bao la phía dưới hắn. Chỉ có thân xác hắn rơi. Còn hắn, tên Benson ấy, thì bám lại, vẫn ở nguyên tại chỗ cao lưng chừng tầng năm mươi chín hay giữa tầng năm mươi chín và tầng sáu mươi và nhìn cái thân thể đang xuống, đang xuống, xuống tới nơi và đáp xuống đất nát ra từng mảnh. Thế rồi, từ từ, Benson (linh hồn của Benson) bắt đầu xuống, nhìn sát vào thân thể của mình và là cái thân thể hắn không còn trú ngụ được nữa; hắn bắt đầu nhìn đám người tụ lại với một vẻ bối rối, anh chàng cảnh sát đang viết trên cuốn sổ bỏ túi và những con người đang bỏ đi mang thêm một câu chuyện mới nữa để về nhà kể lại tối hôm đó. Phải, Benson là một thằng hèn. Thế nhưng khi người ta rơi như thế thì cần có một sức mạnh ý chí phi thường mới có thể vẫn ở nguyên trong thân xác mình, cho dù tới đây nguyên cả đống mô trong người sẽ vỡ tan tành. Ôi! một sức mạnh ý chí diệu kỳ. Đôi khi cái rơi chỉ xảy ra từ tầng lầu thứ ba và thân thể ít tổn hại hơn. Vị bác sĩ tiến hành việc thở nhân tạo và tự bảo là ông ta sẽ lôi cái anh chàng bệnh nhân trời đánh này sống trở lại; ông sẽ cứu sống hắn! Nhưng linh hồn đã bỏ đi xa và làm thế này cũng chẳng khác gì cố phục hồi hơi thở cho một cái áo gabácđin. Cũng có khi linh hồn lấy làm tiếc về sự hèn nhát của mình. Thế là nó đi loanh quanh thân thể, cho rằng cái xác vẫn còn trong tình trạng tốt, nó luồn vào trong, khẩn trương thử một vài kiểu tư thế phù hợp, rốt cuộc lọt gọn vào cái xác bấy giờ lập tức thở được ngay. Và vị bác sĩ vừa chấm mồ hôi vừa mỉm một nụ cười.
------------
“Bầu trời của tinh trùng” dịch từ nguyên tác “Le ciel du spermatozoïde” trong Henri Michaux, La nuit remue (Paris: Gallimard, 1935). “Phát hiện” dịch từ nguyên tác “Révélations” trong Henri Michaux, Qui je fus (Paris: Gallimard, 1927).
Tác phẩm của Henri Michaux đã đăng trên Tiền Vệ:
Giống Émanglons (truyện / tuỳ bút)
... Người bệnh không có đủ thì giờ để thực sự ngạc nhiên thì đã bị bóp cổ bởi những bàn tay khoẻ mạnh và dứt khoát, những bàn tay của người thi hành phận sự. Rồi họ bình thản bỏ đi... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Plume và đám cụt chân (truyện / tuỳ bút)
[TRUYỆN CỰC NGẮN] ... Có một người đang đứng trước mặt Plume, và khi anh ta thôi không nhìn hắn nữa, thì gương mặt hắn sổ ra, phân huỷ và nhăn nhúm, và cái hàm hắn thì không kéo xuống mà vẫn rớt ra... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Cảnh vật (truyện / tuỳ bút)
[TRUYỆN CỰC NGẮN] ... Cảnh vật để phá bỏ những tiếng thét. Cảnh vật như ta kéo một tấm vải phủ lên đầu mình... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Tuổi anh hùng (truyện / tuỳ bút)
Thằng Barabo Bự con, trong khi chơi, rứt mất cái tai của em trai nó là Poumapi. Poumapi không nói gì, nhưng làm như không chú ý, nó siết cái mũi của Barabo và thế là cái mũi bị lấy đi mất. Đáp lại, Barabo cúi mình, bẻ gãy mấy ngón chân Poumapi và... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
La hét (truyện / tuỳ bút)
[TRUYỆN CỰC NGẮN] ... Bấy giờ, rốt cuộc yên tâm là trong tiếng huyên náo kia sẽ không ai nghe được giọng tôi, tôi mới bắt đầu hét to, hét to suốt cả mấy tiếng đồng hồ và dần dần thấy lòng nhẹ nhõm... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Này cuộc đời ta, mi bỏ đi không đem ta theo. / Mi cuộn tròn. / Còn ta vẫn chờ bước một bước... | Trên đường đi đến cái Chết / Mẹ tôi gặp một tảng băng lớn: / Mẹ muốn cất tiếng nói, / Lúc bấy giờ trời đã tối... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
Lưu thông trong thân thể tôi (truyện / tuỳ bút)
[TRUYỆN CỰC NGẮN] Thời đó, cái sợ là cái mà suốt cả mười năm tôi đã không còn biết đến, cái sợ đó bây giờ trở lại điều khiển tôi. Trước tiên là đau âm ỉ, nhưng khi rốt cuộc nó đến nơi, thì nó đến nhanh như làn chớp, như ngọn gió đánh sập những toà nhà, cái sợ xâm chiếm tôi... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Một bà mẹ chín con! (truyện / tuỳ bút)
Plume vừa đặt chân đến Berlin, anh ta sắp đến Trạm cuối, thì một người đàn bà tiến đến gần anh, và đề nghị anh về ngủ đêm với bà. — Xin cậu đừng đi, tôi van cậu đấy. Tôi là mẹ của chín đứa con... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Can thiệp | Công việc của tôi (truyện / tuỳ bút)
Ngày xưa, tôi quá tôn trọng thiên nhiên. Tôi ngồi nhìn các sự vật và phong cảnh trước mặt và tôi để yên chúng làm gì thì làm. Bây giờ thì hết rồi, tôi sẽ can thiệp... | Tôi ít khi nhìn thấy người nào mà không đánh họ. Có người thích độc thoại nội tâm. Còn tôi thì không. Tôi thích đánh hơn... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Plume trên trần nhà | Plume ở Casablanca (truyện / tuỳ bút)
Trong một lúc đãng trí ngu ngốc, Plume bước đi hai chân trên trần nhà, thay vì đặt chân trên mặt đất. Than ôi, khi hắn nhận ra điều này, thì đã quá trễ. Bấy giờ tê liệt bởi vì máu tức khắC ứ đọng, dồn cả xuống đầu hắn, như sắt dồn lên đầu một cái búa, hắn không còn biết gì nữa... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Bài thơ "Je vous écris d’un pays lointain" của Henri Michaux (1899-1984) — một nhà thơ có chỗ đứng thật sự riêng lẻ trong văn học Pháp. Bài này gồm 12 đoạn, có thể gọi là một bài thơ, nhưng cũng có thể gọi là một truyện ngắn. «Tác phẩm Michaux, kể cả tác phẩm tạo hình, luôn đứng bên ngoài mọi kiểu phân loại.» Nhà thơ Hoàng Ngọc Biên — người dịch tác phẩm này ra Việt văn — đã nhận định như thế...
Ẩn ngữ (thơ)
Hắn đã bước đi, người ta bảo tôi thế, suốt nhiều năm và nhiều thế kỷ, vừa đi vừa xem lịch. Và, giờ đây, hắn kiểm chứng lại xem mọi người có mặt ở đấy hay không... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
Giản dị (thơ)
Cho đến nay, cái mà tôi thiếu nhất, đó là sự giản dị. Tôi đang bắt đầu thay đổi dần dần... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên]
Tử khúc (truyện / tuỳ bút)
Thần tài với đôi cánh rộng, thần tài vì nhầm lẫn đã mang tôi cùng với những kẻ khác tới miền đất thần tiên, nhưng thật bất ngờ, ôi quá bất ngờ, trong lúc tôi tưởng rằng mình rốt cuộc cũng được biết mùi hạnh phúc, thì vô vàn chiếc pháo nhỏ bỗng nổ vang trong không khí, và những mũi dao nhọn từ khắp phía đâm xối xả vào người tôi, khiến tôi rớt tuột xuống cái nền đất cứng của quê hương, từ nay và mãi mãi sẽ là quê hương của tôi... [Bản dịch Nguyễn Đăng Thường] (...)
Plume du lịch (truyện / tuỳ bút)
Plume không thể nói là người ta vẫn tôn trọng mình một cách quá đáng trong những lần du lịch. Có người qua mặt ông không báo trước, có người thản nhiên lau tay vào áo vét của ông. Rốt cuộc ông quen dần. Ông thích du lịch một cách khiêm nhường. Bao lâu còn du lịch được cách đó, ông sẽ cứ du lịch... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Plume ở nhà hàng (truyện / tuỳ bút)
Plume ăn đang trưa ở nhà hàng, thì người đầu bếp tiến lại, nhìn ông một cách nghiêm trọng và nói nhỏ với ông bằng một giọng bí ẩn: “Cái món ông đang xơi trên đĩa không có trong thực đơn”... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Plume bị đau ngón tay (truyện / tuỳ bút)
[...] Đừng có nghĩ rằng một ngón tay bị mất đi ta có thể dễ dàng tìm lại được một ngón khác. Người đàn ông cụt ngón tay, em chẳng thấy có cái gì thích thú cả. Một khi bàn tay anh bị cắt mất một ngón rồi, đừng có mong đợi gì ở em nữa... [Bản dịch Hoàng Ngọc Biên] (...)
Một người bình thản (truyện / tuỳ bút)
Giơ tay ra ngoài giường rờ tấm vách nhưng không thấy, ngạc nhiên... [Bản dịch Nguyễn Đăng Thường] (...)
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021