|
|
Trước Pháp Luật
|
|
Bản dịch của Phan Quỳnh Trâm
Lời giới thiệu:
“Trước Pháp Luật” là truyện ngắn, có thể gọi là truyện cực ngắn (trong nguyên tác tiếng Đức chỉ có vỏn vẹn 584 từ), nhưng là một tác phẩm quan trọng của Kafka (1883-1924). Nó là một trong những tác phẩm hiếm hoi được Kafka cho đăng tải hai lần lúc ông còn sống (trên Vom Jungsten Tag và Selbstwehr). Hơn nữa, trong nhật ký, ông còn cho đó là tác phẩm khiến ông có “cảm giác thoả mãn và hạnh phúc” (Dẫn theo Erwin R. Steinberg, “Kafka’s ‘Before the Law’, a reflection of fear of marriage; and corroborating language patterns in the diaries”, Journal of Modern Literature, Mar 86, Vol. 13 Issue 1, tr.129). Cũng có thể xem đó như một sơ thảo của cuốn tiểu thuyết Vụ án, một tác phẩm dở dang nhưng rất nổi tiếng được Kafka sáng tác về sau. Trên thực tế, Kafka sau đó đã sử dụng “Trước Pháp Luật” như một phần nhỏ (nằm trong chương 9) của cuốn Vụ án, nhưng đó là phần quan trọng. Theo Harold Bloom, nếu Vụ án có một trung tâm thì trung tâm ấy chính là truyện cực ngắn này. (Harold Bloom, Franz Kafka, Infobase Publishing, New York, 2010, tr. 20)
Đi xa hơn nữa, chúng ta cũng có thể xem đó là tác phẩm tiêu biểu cho cả phong cách lẫn tư tưởng của Kafka. Về phong cách, “Trước Pháp Luật” là một ngụ ngôn mang đầy tính ẩn dụ, điều khiến nhiều nhà phê bình thường đặt nó bên cạnh vở kịch Trong khi chờ Godot của Samuel Beckett, như những tác phẩm có sức gợi mở lớn lao, cơ hồ không bao giờ cạn kiệt, luôn luôn thách thức khả năng diễn dịch của hết thế hệ này đến thế hệ khác. Về tư tưởng, “Trước Pháp Luật” kết tinh những ám ảnh và trăn trở không dứt của Kafka về quan hệ giữa con người và chân lý, công lý, quyền lực cũng như số phận.
Chính vì tầm quan trọng đặc biệt của nó, “Trước Pháp Luật” đã thu hút sự chú ý và phân tích của rất nhiều nhà phê bình và học giả. Trong cuốn The Complete Stories of Franz Kafka do Nahum N. Glatzer biên tập (1971), truyện “Trước Pháp Luật” được đặt trên cùng, dù đó không phải là tác phẩm đầu tiên của Kafka.
Cũng xin thưa là, trong bản dịch này, tôi dịch nhan đề “Before the Law” là “Trước Pháp Luật” (cũng như một số dịch giả Việt Nam khác). Tuy nhiên nên lưu ý là “Law” có ý nghĩa rộng là Luật, chứ không chỉ là pháp luật. Pháp luật (do Quốc Hội một nước ban hành) chỉ là một phần của khái niệm Luật. Ngoài pháp luật, còn có các luật lệ tôn giáo, xã hội, và cả luật tự nhiên. Theo nhiều nhà phân tích ở Tây phương, các luật lệ tôn giáo và các taboo trong xã hội là những ám ảnh lớn đối với Kafka. Dù vậy, đối với độc giả Việt Nam, việc giới hạn trong ý niệm pháp luật cũng có một ý nghĩa quan trọng, nhất là trong hoàn cảnh hiện nay, khi pháp luật không ngừng bị chà đạp, tiếng kêu cứu của vô số người dân thấp cổ bé miệng gào lên và tắt ngấm giữa hư không. Trong bối cảnh ấy, hình ảnh người đàn ông đến từ miền quê cả đời mòn mỏi và tuyệt vọng trước cổng Pháp Luật cũng có ý nghĩa và sức hấp dẫn rất đặc biệt. Nó gợi nhớ đến các cuộc biểu tình đòi đất của nông dân trong cả nước những năm vừa qua.
Phan Quỳnh Trâm
TRƯỚC PHÁP LUẬT Trước Pháp Luật có một tên gác cổng. Một người đàn ông đến từ miền quê xin tên gác cổng cho vào bên trong Pháp Luật. Nhưng tên gác cổng nói hắn không thể cho ông vào lúc này được. Người đàn ông nghĩ ngợi rồi hỏi liệu ông có thể vào một lúc nào khác chăng. Tên gác cổng nói: “Có thể, nhưng không phải lúc này”. Cái cổng Trước Pháp Luật để ngỏ, như thường nó vẫn vậy; tên gác cổng bước qua một bên, người đàn ông nghiêng mình ngó vào bên trong. Khi tên gác cổng nhận ra điều đó, hắn cười phá lên và bảo: “Nếu nó hấp dẫn đến vậy, ông cứ vào đại đi, mặc kệ tôi cấm, nhưng nhớ là tuy tôi có quyền, tôi chỉ là kẻ ít quyền lực nhất trong số những người gác cổng ở đây. Từ phòng này sang phòng khác, ở đâu cũng có những người gác cổng, càng vào sâu thì càng quyền thế. Người gác cổng thứ ba là đã dễ sợ tới độ chính tôi cũng không dám nhìn nữa.” Có những khó khăn mà người đàn ông đến từ miền quê không thể ngờ tới; Pháp Luật, theo ông nghĩ, phải nên rộng mở cho mọi người và mọi lúc, nhưng bây giờ khi đã nhìn kỹ tên gác cổng trong chiếc áo choàng lông thú, với cái mũi to nhọn và hàm râu kiểu Tartar đen, dài và mảnh, ông quyết định tốt nhất là chờ cho đến khi được phép. Tên gác cổng đưa cho ông một chiếc ghế đẩu và để ông ngồi chờ ở bên cánh cổng. Ông đã ngồi ở đó ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác. Ông tìm mọi cách để được vào, và năn nỉ tên gác cổng đến độ làm cho hắn mệt nhừ. Tên gác cổng thường làm những cuộc phỏng vấn nho nhỏ, hỏi ông về quê quán và nhiều chuyện linh tinh khác, nhưng những câu hỏi ấy thường được cất lên một cách hờ hững, theo kiểu cách các lãnh chúa thường làm, và luôn kết thúc với lời phán là ông chưa thể vào được. Người đàn ông hy sinh tất cả mọi thứ mà ông có, những thứ mà ông mang theo cho chuyến đi, dù quý giá đến mấy, để mua chuộc tên gác cổng. Tên gác cổng nhận tất, nhưng bao giờ cũng lưu ý ông rằng: “Tôi chỉ nhận để cho ông khỏi nghĩ rằng ông đã làm điều chi sơ suất.” Trong suốt nhiều năm trời, người đàn ông chỉ mải mê chú ý vào tên gác cổng. Ông quên bẵng những tên gác cổng khác, và với ông dường như tên gác cổng đầu tiên này mới là trở ngại duy nhất chặn ngang con đường vào Pháp Luật của ông. Ông nguyền rủa sự bất hạnh của mình, thoạt đầu một cách ồn ào và bừa bãi, những năm về sau, càng già, ông chỉ còn lẩm bẩm một mình. Ông trở nên ngây ngô, và nhờ ngắm nghía tên gác cổng trong nhiều năm trời, ông biết đến cả những con bọ chét trong chiếc áo choàng lông thú của hắn, cũng như đã năn nỉ những con bọ chét ấy giúp ông làm sao cho tên gác cổng xiêu lòng. Sau một thời gian dài, thị lực của ông bắt đầu yếu dần, và ông không còn biết được trời tối thực hay cặp mắt đã đánh lừa ông. Tuy vậy, trong bóng tối mờ mịt đó ông vẫn có thể nhận biết được một luồng hào quang không thể dập tắt được cứ tràn ra từ cánh cổng của Pháp Luật. Giờ đây thì ông không còn sống được bao lâu nữa. Trước khi ông chết, tất cả những kinh nghiệm thu thập được trong nhiều năm dài đằng đẵng tụ về một điểm trong đầu ông, một câu hỏi ông chưa từng hỏi tên gác cổng bao giờ. Ông ngoắc hắn lại gần, bởi ông không còn sức để nhấc tấm thân đã cứng đờ của mình. Tên gác cổng phải cúi xuống, bởi chênh lệch về chiều cao đã thay đổi theo chiều hướng bất lợi cho người đàn ông (cùng với tuổi tác). “Bây giờ ông muốn biết gì nào?” tên gác cổng hỏi, “ông thật là tham.” “Ai cũng muốn đến với Pháp Luật,” người đàn ông nói, “nhưng tại sao trong bao nhiêu năm, ngoài tôi ra, chẳng có ai khác xin vào đây vậy?” Tên gác cổng nhận thấy người đàn ông đã đến những ngày cuối cùng của cuộc đời, rồi để cho những giác quan đang yếu lả của ông có thể nắm bắt được những lời nói của hắn, hắn gào vào tai ông: “Không có ai khác được vào đây cả, bởi vì chiếc cổng này được dựng lên chỉ để dành riêng cho ông mà thôi. Bây giờ thì tôi sẽ đóng nó lại.”
------------
Dịch từ bản Anh ngữ “Before the Law”, trong cuốn The Complete Stories of Franz Kafka, ed. Nahum Norbert Glatzer (New York: Schocken Books, 1983) 3-4.
------------ Đã đăng:
Đôi bàn tay (truyện / tuỳ bút)
Đôi bàn tay của tôi bắt đầu đánh lộn. Chúng giằng lấy cuốn sách tôi đang đọc, vứt phịch sang một bên để nó không cản đường. Nhìn tôi, chúng chào và chỉ định tôi làm trọng tài. Ngay tức thì, chúng bắt đầu khoá chặt các ngón tay vào với nhau... [Bản dịch của Hải Ngọc] (...)
Poseidon (truyện / tuỳ bút)
Poseidon ngồi ở bàn làm việc của mình, kiểm tra lại đống sổ sách. Công việc cai quản tất cả các nguồn nước khiến ông không bao giờ hết việc... [Bản dịch của Hải Ngọc] (...)
Một nhầm lẫn thường tình (truyện / tuỳ bút)
Một kinh nghiệm thường tình dẫn đến một nhầm lẫn thường tình. A. phải giải quyết một công việc quan trọng với B. ở H. Anh đi đến H. để trao đổi sơ khởi, vòng đi chỉ mất mười phút, và vòng về cũng mất chừng ấy thì giờ, và khi đến nhà, anh khoe cùng gia đình về chuyến khứ hồi nhanh chóng. Hôm sau, anh lại đi đến H., lần này... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Một con thú lai chủng [Một biến dị sinh học] (truyện / tuỳ bút)
Tôi có một con thú kỳ quặc, nửa mèo, nửa cừu. Đó là di sản của cha tôi. Nhưng đến thời của tôi nó mới phát triển theo hình thù như vậy; trước kia nó giống cừu hơn mèo. Giờ đây nó mang những đặc tính của cả hai gần như đồng đều. Nó mượn đầu và móng của con mèo, nhưng mượn kích thước và hình thù của con cừu; còn cặp mắt nó, man dại và nhấp nháy... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Thôi đi! (truyện / tuỳ bút)
Trời vừa tảng sáng, đường phố sạch sẽ và hoang vắng. Tôi đang trên đường đến bến xe. So sánh giờ trên tháp đồng hồ với đồng hồ đeo tay, tôi nhận ra tôi đã bị trễ nhiều hơn tôi tưởng và rằng tôi phải nhanh lên. Cú sốc vì khám phá này khiến tôi không cảm thấy chắc chắn đường đi... [Bản dịch của Nguyễn Phan Thịnh] (...)
Về nhà (truyện / tuỳ bút)
Tôi đã trở về, tôi đã bước vào dưới vòm cổng và đang nhìn quanh. Đây là mảnh sân ngày xưa của cha tôi. Vũng nước ở chính giữa. Những đồ vật cũ kỹ vô dụng chất đống lên nhau làm choáng hết những bậc cầu thang lên tầng gác. Con mèo lấp ló sau dãy lan can... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Tình thân (truyện / tuỳ bút)
Chúng tôi gồm có năm người, một ngày nọ chúng tôi đi ra từ một ngôi nhà, người nọ theo sau người kia, đứa đầu tiên bước ra, tự đặt mình đứng trước cổng nhà, rồi lại đến đứa thứ hai bước ra, đúng hơn là nó lọt qua cổng như một giọt thuỷ ngân, đứng kề ngay đứa thứ nhất, và cứ thế, đến lượt đứa thứ ba, thứ tư, thứ năm... [Bản dịch của Hải Ngọc] (...)
Luật sư mới (truyện / tuỳ bút)
Chúng ta có một luật sư mới, tiến sĩ Bucephalus. Bề ngoài của ông hầu như không còn nét nào khiến bạn có thể nhận ra đã có thời ông là chiến mã của hoàng đế Alexander, vương quốc Macedonia. Tất nhiên, nếu bạn biết chuyện của ông, có thể bạn sẽ nhận ra một điều gì đó... [Bản dịch của Hải Ngọc] (...)
Những kẻ qua đường (truyện / tuỳ bút)
Ban đêm, khi bạn đi bộ ngược lên một con đường và, bởi con đường trải dài đến đỉnh đồi và có ánh trăng rằm, bạn có thể nhìn thấy từ rất xa một người đàn ông đang chạy về phía bạn, thế nhưng, bạn lại không túm cổ gã, ngay cả nếu gã là một sinh vật yếu đuối và rách rưới, ngay cả nếu có ai đó đang vừa la vừa đuổi theo gã, bạn cứ để gã chạy tuốt... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Về những ẩn ngữ (truyện / tuỳ bút)
Nhiều người đã phàn nàn rằng ngôn từ của bậc hiền triết luôn luôn chỉ là những ẩn ngữ và vô dụng trong cuộc sống hàng ngày, mà cuộc sống hàng ngày lại chính là cuộc sống duy nhất chúng ta có. Khi nhà hiền triết nói: “Hãy vưọt qua”, ngài không muốn bảo rằng chúng ta nên băng qua một cái gì đó để đến một nơi nào đó... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Cây cầu (truyện / tuỳ bút)
Tôi cứng và lạnh, tôi là một cây cầu, tôi nằm ngang trên một lũng nước sâu. Những ngón chân tôi gác lên một bên bờ, những ngón tay tôi bấu lấy bờ bên kia, tôi móc tôi chặt chẽ vào lớp đất dễ tróc lở. Cặp đuôi áo choàng của tôi bay phất phơ hai bên hông tôi. Chảy ầm ĩ bên dưới xa tắp kia là dòng nước lạnh giá nhung nhúc cá hồi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Con kên kên (truyện / tuỳ bút)
Một con kên kên đang bửa vào đôi chân của tôi. Nó đã xé nát đôi ủng và đôi vớ của tôi, và bây giờ nó đang bửa thẳng vào đôi chân của tôi. Nó bửa liên tục, rồi chạy vòng vòng không biết mệt quanh tôi, rồi lại tiếp tục bửa... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Người canh gác (truyện / tuỳ bút)
Tôi chạy qua người canh gác thứ nhất. Thế rồi sợ hãi, tôi chạy ngược trở lại và nói với người canh gác: “Tôi đã chạy qua đây lúc ông đang nhìn đi chỗ khác”. Người canh gác nhìn chằm chằm về phía trước chẳng nói năng gì... [Bản dịch của Hải Ngọc] (...)
Một ngụ ngôn nho nhỏ (truyện / tuỳ bút)
“Chao ôi!” Con chuột than, “mỗi ngày cái thế giới này lại trở nên bé nhỏ hơn. Ban đầu nó rộng lớn đến nỗi tôi cảm thấy e sợ, tôi cứ chạy mãi, chạy mãi và mừng làm sao khi cuối cùng tôi cũng đã thấy những bức tường hiện ra xa xa... [Bản dịch của Hải Ngọc] (...)
Prometheus (truyện / tuỳ bút)
Có bốn truyền thuyết về Prometheus: Theo truyền thuyết thứ nhất, ông bị xiềng vào một tảng đá ở vùng Caucasus vì tội đã để lộ những bí mật của thần linh cho loài người, và các thần linh đã cử những con đại bàng đến ăn gan ông mà bộ gan ấy lúc nào cũng được phục nguyên như cũ... [Bản dịch của Hải Ngọc] (...)
Những thân cây (truyện / tuỳ bút)
Chúng ta giống như những thân cây vùi trong tuyết. Bề ngoài, chúng nằm trơ ra đó và một cú đẩy nhẹ cũng đủ làm chúng lăn tròn. Không, không làm vậy được đâu, bởi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Con vụ (truyện / tuỳ bút)
Có một triết gia thường lảng vảng ở bất cứ nơi nào trẻ con chơi đùa. Và bất cứ lúc nào hắn thấy một thằng bé với một con vụ, hắn cũng rình rập chờ đợi. Ngay khi con vụ bắt đầu xoay tít, triết gia đuổi theo và cố chộp cho được... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Làng bên (truyện / tuỳ bút)
Ông nội tôi thường nói: “Đời người ngắn đến sửng sốt. Nhìn lại, tôi thấy đời người dường như bị rút ngắn đến mức khó hiểu nổi, thử lấy ví dụ...” [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Cuộc ra đi (truyện / tuỳ bút)
Tôi ra lệnh đem ngựa từ chuồng đến cho tôi. Người hầu không hiểu lệnh. Vì thế chính tôi đến tận chuồng, thắng yên cương, và thượng mã. Tôi nghe tiếng kèn đồng từ xa vọng lại, và tôi hỏi người hầu tiếng kèn ấy có nghĩa là gì. Y không biết gì cả và không nghe gì cả... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021