“Cuộc sống của một con người là lịch sử của tiếng nói của chính người ấy.”[*] Vì thế có những khi lịch sử của bạn bị chìm khuất trong bóng tối bởi suốt cuộc đời bạn chỉ nói trong bóng tối. Bạn thường ngồi trên những chiếc ghế bằng gỗ lim, ăn than trong bóng tối và nói với chính mình. Khi suốt đời bạn chỉ nói trong bóng tối thì lịch sử của bạn có màu đen.

Nhưng lịch sử của bạn sẽ có màu bạc nếu khi nói bạn luôn cố trườn ra khỏi bóng tối. Trước lúc chết, bạn dừng lại ở điểm giao nhau giữa sáng và tối để nói lên những vướng mắc của mình, vì thế lịch sử của bạn có màu bạc. Tất nhiên, nếu bây giờ cho đến cuối đời bạn chỉ ca thán chứ không hề có một hành động nào khác để thay đổi thân phận thì lịch sử của bạn có màu sắc của bùn và đất. Thỉnh thoảng, nếu để ý quan sát thì bạn sẽ thấy, trong đêm, lịch sử của bạn có màu đỏ. Bởi khi bạn nói trong đêm có thể bạn đang nghĩ về những ngọn lửa. Cũng có khi lịch sử của bạn chỉ có màu tro. Bởi sự đớn hèn đã dập tắt ngọn lửa khi bạn nói. Và tất nhiên, nếu trong suốt cuộc đời, mỗi khi nói bạn thường chui đầu qua những ô cửa thì lịch sử của bạn có màu xanh da trời. Thậm chí lịch sử của bạn sẽ được tô điểm bằng màu trắng của chim câu trên nền trời xanh bất tận ấy.

Nếu suốt đời bạn nói dối thì lịch sử của bạn là một con tắc kè hoa.

Lịch sử của bạn sẽ là một bảng pha màu của một thợ vẽ tồi nếu suốt đời bạn không dám nói lên sự thật.

Nếu không nói thì bạn sẽ không có lịch sử. Bạn có thể nói bằng cách im lặng. Im lặng, chứ không phải câm nín.

Bạn đừng hoang tưởng rằng trong suốt cuộc đời bạn câm nín thì lịch sử của bạn sẽ trong suốt như pha lê. Sự trong suốt của lịch sử chỉ dành cho những ai đã bước lên đỉnh núi và cất vang tiếng hát cuồng nộ sau khi đã mang vác trên mình những vết thương sâu.

_________________________

[*]Trích trong “Nghệ thuật đích thực là bản ký âm của những tiếng nói khác thường” của Hoàng Ngọc-Tuấn.