Tôi định viết nhưng ngôn ngữ đã biến mất. Bực bội, tôi xô ghế đứng dậy định đi ra khỏi nhà nhưng chiếc ghế không nhúc nhích và tôi cũng không hề đổi vị trí, tôi đã bị mất tay và chân. Tôi định hét lên báo động tình trạng kỳ cục này nhưng âm thanh không còn nữa. Chính xác, tôi đã chết. Nhưng ai đã thí mạng tôi ngay giữa lúc này? Không ai biết. Tôi đã chết ngoài biên giới phía bắc, trong biên giới phía tây nam, chết ở trong đất liền, chết ở ngoài biển cả. Tôi bị thí mạng ở mọi lúc mọi nơi, như những hình nhân làm bằng vải bằng cỏ hoặc bằng giẻ rách. Tôi chết vất trên cạn, chết trôi trong nước, chết treo trên cây, chết vùi trong cỏ, chết cong queo trong giấc ngủ ban trưa.

Tôi chết vì ai? Cũng không ai biết. Chỉ biết đó là cái chết không ra gì. Vì thế, mọi người không ai buồn nhắc đến, hoặc khen, hoặc chê, hoặc biểu dương, hoặc phê phán. Trong những ngày hội lớn đông vui, không ai nhắc đến tôi. Trong những màn cầu siêu tập thể hoành tráng, cũng không ai nhắc tên tôi. Chỉ duy nhất một lần, trong một giấc mơ, có một người nào đó đã lẩm bẩm về trường hợp của tôi. “Nó phải thí mạng,” người đó nói nhấm nhẳn trong cái miệng mê ngủ đầy nước dãi của lịch sử.

Buồn bã, tôi lang thang như cô hồn tháng bảy. Tôi không bao giờ kể lại cái chết của tôi cho ai biết, đó là bí mật của riêng tôi. Trên những bước đường phiêu bạt, tôi phát hiện ra rằng không chỉ có một mình tôi rơi vào hoàn cảnh này. Đúng ra, có rất nhiều người bị thí mạng như tôi. Họ chết trên sông, trên biển, trên đảo, trên đất liền, trên biên giới, trên công trường và trên máy bay. Ai thí mạng họ? Không ai biết. Tháng bảy, họ đi lũ lượt trên những tán cây màu sẫm trong vườn. Họ vừa đi vừa chạy, vừa chạy vừa vấp ngã, vừa vấp ngã vừa dìu nhau dậy để đi tiếp, như ma.

Cũng có khi quá mệt, họ dừng lại bên đồi, ngồi đấm lưng, bóp chân và nhai cái gì đó trong những cái miệng đen ngòm thăm thẳm. Thỉnh thoảng, có một ai đó cất lên một câu hát, và sau đó, anh ta nổ tung xác pháo trong buổi chiều mưa phùn chạng vạng. Ví dụ, câu hát: “Bài ca tôi không quên tôi không quên... không thể nào quên...” Thỉnh thoảng, có ai đó cất giọng đọc một câu thơ, sau đó, anh ta cũng nổ tung xác pháo, miệng vỡ vụn ra như cám. Ví dụ, câu thơ: “Lời anh vọng mãi ngàn năm...”

Tôi nói: “Thôi chúng ta đừng hát hoặc đọc thơ nữa, nếu không thì...” Mọi người im lặng, nghe phía dưới chân đồi, tiếng nước réo đất sôi. “Tháng bảy năm nay mưa nhiều quá,” một giọng ai đó nói.

Tôi đã đi qua rất nhiều tháng bảy mưa, nhưng không nhớ năm nào mưa nhiều năm nào mưa ít, chỉ nhớ rằng năm nào cũng có mưa. Mà mưa thì buồn lắm! Mà buồn lại càng buồn hơn nếu ngồi chôn chân một chỗ. Vậy nên tôi đứng dậy cầm tay người bên cạnh và đi vòng quanh. Tay nối tay, chúng tôi thành một vòng tròn màu trắng, ngày càng rộng ra. Chúng tôi đi vòng quanh, lặng lẽ, không thơ không nhạc, không kinh kệ. Những bàn chân lướt trên cỏ, ngập trong nước, lún trong bùn, vẫn đi vòng tròn. Chúng tôi muốn nhìn vào mắt nhau, nhưng chúng tôi không có mắt, chúng tôi muốn ôm lấy nhau nhưng không có tay, chúng tôi muốn hôn nhau nhưng không có môi. Chúng tôi mù loà như cây cỏ, như đất đá, kết thành một số không to tướng trên đồi hoang ướt mưa.

Cũng có khi chúng tôi ngửi thấy mùi rượu nếp hoặc mùi khói bếp, nhưng xa lắm! Cũng có khi chúng tôi nhớ người thân -- nhớ một người mẹ mù loà chẳng hạn, nhưng cũng xa lắm!

“Lúc chưa thí mạng, chúng tôi đã từng nắm tay thành một vòng tròn y như thế này, trên đảo.” Tiếng ai đó nói.

“Lúc chưa thí mạng, chúng tôi đã từng nắm tay nhau thành một vòng tròng y như thế này, trên núi.” Tiếng ai đó tiếp lời.

Chúng tôi mệt nhoài, không đủ sức nắm tay nữa. Ngoài xa, biển động, đỏ ngầu như máu; trên núi cao, rừng động, đỏ quạch như máu. Tôi sợ, nếu cứ mãi lang thang, linh hồn chúng tôi sẽ rữa ra như câu hát, câu thơ, như cám. Chúng tôi cần bám vào đâu đó, một nơi thật vững chãi, chắc chắn. Nhưng biết tìm ở đâu ra? Vì vậy, chúng tôi lại nắm tay nhau đi lang thang như những đám mây len lỏi giữa bức tranh siêu thực nhoè nhoẹt.

Có khi chúng tôi màu trắng, có khi màu đen, có khi màu đỏ.

Nhạc rất nhiều, thơ cũng nhiều vô kể. Nhưng không ai nói rõ cho chúng tôi biết vì sao chúng tôi bị thí mạng.

Vì thế chúng tôi vẫn tiếp tục lang thang...