Đêm hăm ba tháng Sáu năm 1891, ở bệnh viện Marseille, Arthur Rimbaud, thi sĩ và kẻ phiêu lãng, nằm mộng. Ông mộng thấy mình đang đi ngang qua vùng rừng núi Ardennes. Ông cắp ống chân đã bị cắt của mình và chống nạng. Ống chân bị cắt gói trong một tờ giấy nhật trình trên đó có in một trong những bài thơ của ông, bằng chữ to.

Lúc đó gần nửa đêm, và ấy là một đêm trăng tròn. Các đồng cỏ ánh bạc, Arthur ca hát. Ông đã tới vùng lân cận một khu nhà của các nông dân mà một khung cửa sổ còn đèn sáng. Ông nằm dài trên đồng cỏ, dưới một cây hạnh đào thật lớn, và tiếp tục hát. Ông hát một bài hát cách mạng và phiêu lãng nói tới một người đàn bà và một khẩu súng. Được một lúc cánh cửa mở, một người đàn bà bước ra và tiến tới. Ấy là một thiếu phụ, nàng để tóc xõa. Nếu anh muốn một khẩu súng như bài hát của anh đòi hỏi, tôi có thể cho anh khẩu súng ấy, người đàn bà nói, tôi có một khẩu ở vựa thóc.

Rimbaud kẹp chặt ống chân đã bị cắt vào mình và cất tiếng cười. Ta sắp đi gia nhập công xã Paris, ông nói, và ta cần một khẩu súng.

Người đàn bà dẫn ông tới mãi vựa thóc. Ấy là một kiến trúc có hai tầng. Tầng dưới đất có đám chiên con, và tầng trên, có thể leo lên được bằng một chiếc thang, là vựa thóc. Ta không thể leo lên trên ấy, Rimbaud nói, ta sẽ đợi nàng ở đây, giữa đám chiên. Ông nằm trên lớp rơm và cởi quần ra. Khi người đàn bà trở xuống, nàng thấy ông đã sẵn sàng làm tình. Nếu anh muốn một người đàn bà như bài hát của anh đòi hỏi, người đàn bà nói, tôi có thể cho anh người đàn bà ấy. Rimbaud ôm hôn nàng và hỏi: người đàn bà ấy, nàng tên gì? Nàng tên là Aurelia, người đàn bà đáp, là vì ấy là một người đàn bà trong mộng. Và nàng trút bỏ áo quần.

Họ yêu nhau giữa đám chiên, và Rimbaud để ống chân đã bị cắt kế bên ông. Khi họ đã yêu nhau, người đàn bà nói: anh hãy ở lại. Tôi không thể, Rimbaud đáp, tôi phải lên đường, em hãy ra ngoài với tôi, để xem bình minh rạng. Khi họ bước ra sân, trời đã sáng. Em, em không nghe thấy những tiếng kêu ấy, Rimbaud nói, nhưng tôi, tôi nghe, chúng từ Paris đến và chúng kêu gọi tôi, ấy là tự do, ấy là tiếng gọi từ chốn xa.

Người đàn bà hãy còn loã lồ dưới cây quýt. Tôi để lại cho em ống chân tôi, Rimbaud nói, em hãy chăm sóc nó.

Rồi ông tiến ra đường cái. Lạ lùng thay, lúc này ông không còn khập khễnh. Ông bước đi như có hai chân. Con đường vang vang dưới đôi dép gỗ của ông. Bình minh đỏ rực ở chân trời. Còn ông, ông ca hát, và ông hạnh phúc.

-------------------------

* Arthur Rimbaud. Charleville, 1845 - Marseille, 1891. Sinh trong một gia đình áp chế, ngu tín và thủ cựu, ông bỏ trốn tới Paris vào năm ông mười sáu tuổi để tham gia Công xã, và ông đã khởi sự một cuộc đời âu lo và phóng đãng, gồm bằng những cuộc lang bạt và phiêu lưu mạo hiểm. Ông băng qua nền trời thi ca Pháp như một tinh thạch, để lại những vần thơ như có linh thị và đượm một nét tự tình huyền bí. Ông yêu thi sĩ Paul Verlaine, người mà ông đã gây thương tích bằng một phát súng lục trong một cuộc cãi vã. Ông từng biết tới hổ nhục và bệnh viện. Ông đã lang thang qua khắp Âu châu theo một gánh xiếc. Sau khi từ bỏ thơ, ông trở thành kẻ buôn lậu ở Abyssinie. Ông trở về Pháp vì một mụt nhọt ở một đầu gối, bị cắt cụt chân và mất tại bệnh viện Marseille. (Chú thích của Antonio Tabucchi trong «Những người nằm mộng trong sách này»)

-------------------------

Đã đăng:

Mộng của mộng [kỳ I: "Giấc mộng của Dédale, kiến trúc sư và phi hành gia"]

Mộng của mộng [kỳ II: "Giấc mộng của Publius Ovidius Naso, thi sĩ và nịnh thần"]

Mộng của mộng [kỳ III: "Giấc mộng của François Villon, thi sĩ và kẻ gian phi"]

Ghi chú của dịch giả:

ANTONIO TABUCCHI, nhà văn Ý, sinh tại Pise năm 1943, đã có trên 15 tác phẩm (có một cuốn viết bằng tiếng Bồ-đào-nha), gồm truyện ngắn, tiểu thuyết, nghiên cứu văn học..., còn là người phiên dịch Fernando Pessoa sang tiếng Ý. Hai (hay ba) cuốn phim đã được thực hiện dựa theo các tác phẩm của ông.

Mộng của mộng (1992) được đề tặng con gái ông là Teresa, gồm hai mươi «chuyện kể» mà đa số liên hệ tới các thi sĩ (9), một số tới các nhà văn (5), các họa sĩ (3) và cả một nhạc sĩ, một nhà phân tâm học và một.. «phi hành gia»! Lối văn hài hước nhẹ nhàng thân ái của một người yêu mến các văn nhân, nghệ sĩ mình nói tới, đặc biệt khác với lối viết trong các «truyện ngắn» của chính tác giả. Trong một «Ghi chú» ở đầu sách, Tabucchi viết: «Tôi thường ao ước được biết những giấc mộng của các nghệ sĩ mà tôi yêu. Thật không may, những người mà tôi nói tới trong tập sách này đã không để lại cho chúng ta những đoạn đường đêm hôm của đầu óc họ. Sự cám dỗ bù đắp lại điều ấy thật lớn, bằng cách kêu gọi tới văn chương để thay thế những gì đã mất. Tuy nhiên, tôi biết rằng những mẩu chuyện thay thế này, do một kẻ luyến tiếc những giấc mộng không được biết tới tưởng tượng ra, chỉ là những giả thiết nghèo nàn, những ảo tưởng mờ nhạt, những vật giả không có gì là chắc chắn. Ước chi chúng được đọc như thế và ước chi hồn thiêng của các nhân vật của tôi, lúc này đang mộng từ Phía Bên kia, hãy khoan dung độ lượng với kẻ đại diện tồi tàn cho đám hậu thế của họ. A.T.» Có dịp trao đổi thư từ với Antonio Tabucchi và gặp mặt tác giả trước khi dịch, tôi đã bày tỏ với ông ý định của mình và đã được ông vui vẻ chấp thuận.

Bạn đọc Pháp văn có thể coi thêm Antonio Tabucchi, Rêves de rêves, bản dịch Bernard COMMENT, nhà xuất bản. Christian Bourgois, Paris, 1994.