Đêm hăm chín tháng Sáu năm 1893, một đêm trong trẻo mùa hè, Achille Claude Debussy, nhạc sĩ và nhà thẩm mỹ, mộng thấy mình ở trên một bãi biển. Ấy là một bãi biển của vùng đầm nước mặn ở Toscane, viền quanh bằng những lùm bụi rậm rạp và thông. Debussy đã tới, quần vải gai, đội mũ rơm, ông bước vào cái chòi thay quần áo mà Pinky đã chỉ định cho ông trước đó, và ông cởi quần áo. Ông thoáng thấy Pinky trên bãi biển, nhưng thay vì làm một điệu bộ chào bà, ông trườn vào bóng tối của căn chòi. Pinky là một người đàn bà đẹp, chủ nhân một biệt thự, bà chăm sóc những tay bơi họa hiếm được mời tới bãi biển tư của bà, và lúc này bà đang dạo chơi ở bờ biển, che phủ bằng một tấm khăn choàng màu trời xanh rủ xuống từ chiếc mũ của bà. Bà thuộc về giới quý tộc xưa và xưng hô thân mật với hết mọi người. Điều đó không vừa ý Debussy, ông ưng được đối xử theo đúng thể thức.

Trước khi mặc bộ đồ, ông nhún đầu gối mấy cái, rồi vuốt ve cái giống của mình khá lâu, cái giống lúc này đã hơi cửng lên, là vì cảnh cái bãi biển vắng vẻ này, cùng với cái nắng và màu biển xanh, đã đem lại cho ông một thứ kích thích nào đó. Ông luồn vào người một bộ đồ nghiêm nghị, màu xanh, với hai ngôi sao trắng nhỏ trên vai. Đúng lúc ấy, ông thấy Pinky và hai con chó Đan-mạch lúc nào cũng đi kèm bà đã biến mất, và trên bãi biển không còn một ai. Debussy băng qua bãi biển với chai sâm-banh mà ông đã mang theo. Tới bên bờ nước, ông đào một cái hốc nhỏ trong cát và luồn chai rượu vào đấy cho nó vẫn được mát lạnh, rồi ông bước xuống biển và bơi.

Ông cảm thấy ngay hiệu quả tốt của nước. Ông yêu biển hơn hết mọi sự và có lẽ đã muốn đề tặng biển một nhạc điệu. Mặt trời đã lên tới tột điểm, mặt nước lấp lánh. Debussy, bằng lối bơi sải lớn, đã lặng lẽ trở lại. Khi tới bãi, ông đào chai sâm-banh lên và uống khoảng nửa chai. Ông có cảm tưởng như thời gian đã dừng lại và ông nghĩ ấy đó chính là chuyện âm nhạc cần phải làm: dừng thời gian lại.

Ông tiến về phía cái chòi và cởi quần áo. Trong lúc đang cởi quần áo, ông nghe có những tiếng động ở những lùm bụi rậm rạp và ông lại bên cửa sổ. Giữa những bụi rậm trước mặt cách đấy vài mét, ông thấy một ông thần thôn dã đang tán tỉnh hai cô thủy thần. Một trong hai cô đang vuốt ve đôi vai của thần thôn dã, trong lúc cô kia, vẻ đầy tình tứ, đang phác những nét nhảy múa.

Debussy cảm thấy hết sức mỏi mệt và khởi sự vuốt ve mình chầm chậm. Rồi ông tiến về phía lùm bụi rậm rạp. Khi họ thấy ông tới, cả ba kẻ kia mỉm cười với ông và thần thôn dã bắt đầu thổi ống sáo. Ấy đúng là thứ nhạc mà Debussy có lẽ đã muốn soạn, và ông ghi lại điệu nhạc đó trong đầu. Rồi ông ngồi trên những kim thông, cái giống cửng lên. Thần thôn dã liền nắm lấy một cô thủy thần và làm tình với cô. Cô thủy thần kia, bằng một điệu múa lanh lẹ, đã lại gần Debussy, và vuốt ve bụng ông. Ấy là một buổi xế trưa và thời gian bất động.

----------------------

* Achille Claude Debussy. Saint-Germain-en-Laye, 1862 – Paris, 1918. Ông học nhạc với các nhạc sư Marmontel và Guiraud, đoạt Giải thành La-mã, cư ngụ trong ba năm tại Villa Médicis, lúc đầu ham thích nhạc Wagner rồi mất cảm hứng ấy. Tại Hội chợ Hoàn vũ Paris ông đã khám phá ra âm nhạc Đông phương, ảnh hưởng tới ông. Ông ưa thích các nghệ sĩ tượng trưng, ấn tượng và văn phái «suy đồi» (hay thuần túy tượng trưng). Ông sống một cuộc sống thanh nhã và ẩn dật, hoàn toàn cống hiến cho âm nhạc và nghệ thuật. (Chú thích của Antonio Tabucchi trong «Những người nằm mộng trong sách này»)

-------------------------

Đã đăng:

Mộng của mộng [kỳ I: "Giấc mộng của Dédale, kiến trúc sư và phi hành gia"]

Mộng của mộng [kỳ II: "Giấc mộng của Publius Ovidius Naso, thi sĩ và nịnh thần"]

Mộng của mộng [kỳ III: "Giấc mộng của François Villon, thi sĩ và kẻ gian phi"]

Mộng của mộng [kỳ IV: "Giấc mộng của Arthur Rimbaud, thi sĩ và kẻ phiêu lãng"]

Mộng của mộng [kỳ V: "Giấc mộng của Fernando Pessoa, thi sĩ và người giả bộ"]

Mộng của mộng [kỳ VI: "Giấc mộng của Vladimir Maïakovski, thi sĩ và nhà cách mạng"]

Mộng của mộng [kỳ VII: "Giấc mộng của Federico García Lorca, thi sĩ và người chống phát-xít"]

Mộng của mộng [kỳ VIII: "Giấc mộng của Bác sĩ Sigmund Freud, người giải mộng của kẻ khác"]

Mộng của mộng [kỳ IX: "Giấc mộng của Anton Tchekhov, nhà văn và y sĩ"]

Mộng của mộng [kỳ X: "Giấc mộng của Henri de Toulouse-Lautrec, hoạ sĩ và người bất hạnh"]

ANTONIO TABUCCHI, nhà văn Ý, sinh tại Pise năm 1943, đã có trên 15 tác phẩm (có một cuốn viết bằng tiếng Bồ-đào-nha), gồm truyện ngắn, tiểu thuyết, nghiên cứu văn học..., còn là người phiên dịch Fernando Pessoa sang tiếng Ý. Hai (hay ba) cuốn phim đã được thực hiện dựa theo các tác phẩm của ông.

Mộng của mộng (1992) được đề tặng con gái ông là Teresa, gồm hai mươi «chuyện kể» mà đa số liên hệ tới các thi sĩ (9), một số tới các nhà văn (5), các họa sĩ (3) và cả một nhạc sĩ, một nhà phân tâm học và một.. «phi hành gia»! Lối văn hài hước nhẹ nhàng thân ái của một người yêu mến các văn nhân, nghệ sĩ mình nói tới, đặc biệt khác với lối viết trong các «truyện ngắn» của chính tác giả. Trong một «Ghi chú» ở đầu sách, Tabucchi viết: «Tôi thường ao ước được biết những giấc mộng của các nghệ sĩ mà tôi yêu. Thật không may, những người mà tôi nói tới trong tập sách này đã không để lại cho chúng ta những đoạn đường đêm hôm của đầu óc họ. Sự cám dỗ bù đắp lại điều ấy thật lớn, bằng cách kêu gọi tới văn chương để thay thế những gì đã mất. Tuy nhiên, tôi biết rằng những mẩu chuyện thay thế này, do một kẻ luyến tiếc những giấc mộng không được biết tới tưởng tượng ra, chỉ là những giả thiết nghèo nàn, những ảo tưởng mờ nhạt, những vật giả không có gì là chắc chắn. Ước chi chúng được đọc như thế và ước chi hồn thiêng của các nhân vật của tôi, lúc này đang mộng từ Phía Bên kia, hãy khoan dung độ lượng với kẻ đại diện tồi tàn cho đám hậu thế của họ. A.T.» Có dịp trao đổi thư từ với Antonio Tabucchi và gặp mặt tác giả trước khi dịch, tôi đã bày tỏ với ông ý định của mình và đã được ông vui vẻ chấp thuận.

Bạn đọc Pháp văn có thể coi thêm Antonio Tabucchi, Rêves de rêves, bản dịch Bernard COMMENT, nhà xuất bản. Christian Bourgois, Paris, 1994.