thơ | truyện / tuỳ bút | phỏng vấn | tiểu thuyết | tiểu luận / nhận định | thư toà soạn | tư tưởng | kịch bản văn học | ý kiến độc giả | sổ tay | thảo luận | ký sự / tường thuật | tư liệu / biên khảo | thông báo |
văn học
Những sợi tơ nhện

 

Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn

 

CLARICE LISPECTOR

(1925-1977)

 

Clarice Lispector, nhà văn chuyên viết truyện ngắn và tiểu thuyết, là một trong những khuôn mặt quan trọng nhất trong văn chương Ba-tây thế kỷ 20. Ngược lại với đa số nhà văn Ba-tây đương thời, nhãn quan nghệ thuật của bà vượt qua những giới hạn thời gian và địa lý; các trạng huống và nhân vật trong truyện của bà không phản ảnh hiện thực đời sống Ba-tây, mà mang tính hoàn vũ: đó là những gì mà con người ở mọi thời và mọi nơi trên trái đất có thể bắt gặp và cảm nhận — những gì ở đâu đó bên trong mỗi chúng ta.
 
Tiểu thuyết đầu tay của bà, Perto do Coração Selvagem ("Bên trái tim man dại", 1944) được xuất bản lúc bà mới 19 tuổi, và được giới phê bình khen ngợi về tài diễn đạt tinh tế những khía cạnh đời sống phức tạp của tuổi dậy thì. Những tác phẩm sau đó, như A Maçã no Escuro (Trái táo trong bóng tối", 1961), A Paixão Segundo G.H. ("Niềm đam mê qua nhãn giới của G.H.", 1964), Água Viva ("Dòng nước sinh động", 1973), đều đào xới tâm cảm của những con người lạc lõng, tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống, rồi gặp lại chính mình và chấp nhận tồn tại trong một thế giới mãi mãi lạ lùng.
 
Văn tài của Lispector biểu lộ rõ nét nhất qua những truyện ngắn. Những tập truyện ngắn nổi tiếng nhất của bà là Laços de Família ("Những ràng buộc gia đình", 1960), A Legião Estrangeira ("Đạo quân xa lạ", 1964), A Via Crucis do Corpo ("Những trạm thể xác", 1974) và Onde Estivestes de Noite ("Nơi có anh trong đêm tối", 1974).
 
Dưới đây là một tuỳ bút thú vị trong cuốn A Descoberta do Mundo ("Khám phá thế giới", 1984; bản Anh ngữ mang nhan đề Selected Crônicas, do Giovanni Pontiero dịch, nhà xuất bản A New Directions Book ấn hành tại New York năm 1996).

 

___________________

 

NHỮNG SỢI TƠ NHỆN

 

Cho rằng Henry James là một nhà văn tuyệt diệu, một bà bạn của tôi đã đề nghị tôi nên bắt đầu đọc tác phẩm của ông ấy. Henry James có thể viết rất tối nghĩa nhưng đồng thời lại rất trong sáng. Trích lại ở đây một đoạn văn từ một trong những tiểu luận của ông ấy, tôi hy vọng độc giả không cho rằng tôi muốn gây khó hiểu. Thật là bất hạnh tột độ nếu độc giả nghĩ như thế. Nhưng có những điều tôi cảm thấy cần phải diễn tả, mà những điều ấy lại không dễ dàng chút nào. Vì thế tôi đề nghị bạn hãy đọc đoạn văn sau đây vài lần:

Kinh nghiệm thì không bao giờ có giới hạn và không bao giờ hoàn tất; nó là một cảm thức mênh mông, một loại mạng nhện khổng lồ kết bằng những sợi tơ tinh vi nhất, giăng lơ lửng trong những căn buồng của ý thức và bắt lấy bất kỳ phân tử nào bay trong không gian. Nó ở ngay trong bầu khí quyển của trí óc; và khi trí óc giàu tưởng tượng — càng phong phú hơn nữa nếu đó là trí óc của một thiên tài — thì nó bắt lấy ngay cả những ẩn ý mong manh nhất của cuộc sống, nó chuyển hoá ngay cả những tiết điệu của không khí thành những điều khải thị.

Chẳng có thiên tài chút nào, thì liệu tôi bắt được bao nhiêu điều khải thị, bao nhiêu phân tử bay trong không gian! Và con nhện khổng lồ ấy ẩn nấp trong căn buồng của ý thức tôi. Chao ôi, tuyệt vời biết mấy, cuộc sống với những mạng nhện giăng bẫy của nó.

Hãy cảnh báo tôi nếu tôi bắt đầu bộc lộ những ý nghĩ quá riêng tư. Đó là một nhược điểm của tôi. Nhưng đồng thời tôi cũng khách quan. Ít ra tôi có thể chuyển hoá những sợi tơ chủ quan ấy của con nhện thành những chữ khách quan. Bất kỳ chữ nào cũng là một vật thể bày ra trước mắt và do đó mang tính khách quan. Hơn nữa, tôi có thể đoan chắc với bạn rằng người ta không cần phải thông tuệ: con nhện thì không thông tuệ, còn những con chữ, những con chữ lại là điều không thể tránh khỏi. Bạn hiểu tôi đang nói gì đấy chứ? Không hề gì. Hãy cứ đơn giản nhận lấy những gì tôi cống hiến. Hãy nhận lấy tôi với những sợi tơ nhện.

 

 

--------------------------
Dịch theo bản Anh văn: "Silken Threads", trong Clarice Lispector, Selected Crônicas, trans. Giovanni Pontiero, (New York: New Directions Books, 1996) 72.

 

Những tác phẩm khác của Clarice Lispector:
 
— Viết văn có làm cho nỗi thống khổ của cuộc sống dễ chịu đựng hơn không? / — Có, tất nhiên. Thực hành nghề nghiệp của mình, nếu bạn yêu thích nó, thì thật là một diễm phúc. Nếu không, nó chỉ là địa ngục. / — Thượng Đế là ai? / — Đôi khi là tất cả mọi người. Luôn luôn chẳng là gì cả... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Tôi nằm chiêm bao thấy một con cá cởi quần áo và sống trần truồng mãi như thế. | Trong lúc họ rút những sợi chỉ khâu từ bàn tay tôi sau khi họ đã hoàn tất cuộc giải phẫu giữa các ngón tay, tôi gào lên... | Một con mèo kêu gào suốt đêm, dai dẳng đến mức đã lâu lắm rồi tôi mới cảm thấy một nỗi thương tâm đến thế cho cuộc sống... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Con đường thập giá  (truyện / tuỳ bút) 
Trên đường đi bộ về nhà, nàng mua một chiếc áo choàng tí hon cho đứa bé. Màu xanh, vì nàng chắc chắn nó sẽ là con trai. Nàng sẽ đặt tên gì cho cậu bé? Chỉ có một cái tên nàng có thể đặt cho nó: Jesus... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Năm truyện cực ngắn  (truyện / tuỳ bút) 
Hình tướng của tôi đánh lừa tôi. | Tất cả những cuộc thăm viếng tôi đã đón nhận trong đời tôi đều giống nhau: họ đến, ngồi xuống, và không nói gì cả... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Năm ý tưởng về việc viết  (tiểu luận / nhận định) 
... viết là kéo dài thời gian, là tách thời gian ra thành từng vi phân của mỗi giây đồng hồ và ban cho mỗi vi phân một đời sống không thể thay thế... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Những bước chân  (truyện / tuỳ bút) 
Khi bà nghe nhạc của Liszt, bà run rẩy từ đầu đến ngón chân. Bà đã từng xinh đẹp hồi còn trẻ. Và đã choáng váng khi hít mùi hoa hồng sâu vào lồng ngực... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Sống như nhiên  (truyện / tuỳ bút) 
Vì thế, nàng, kẻ biết rằng mọi sự rồi sẽ chấm dứt, nắm lấy bàn tay tự do của người đàn ông trong đôi bàn tay của nàng, và nàng ngọt ngào cháy, cháy và bừng lên sáng rực... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Nhà lãnh đạo  (truyện / tuỳ bút) 
Nhà lãnh đạo bị khủng bố trong giấc ngủ. Có phải nhân dân đang đe doạ nhà lãnh đạo của họ không? Không, bởi nhà lãnh đạo chăm sóc cho nhân dân. Có phải nhân dân đang đe doạ nhà lãnh đạo của họ không?... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
 

Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ

Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021