Pho tượng phủ vải bạt được đặt ở góc phòng, cái bảng nhỏ bằng đồng dưới chân đế ghi hai chữ “Lịch Sử”. Tác giả cởi mối dây rồi giở tấm bạt, mọi người ồ lên kinh ngạc. Nó là một người đàn ông tạc bằng đá, nét mặt căng thẳng, phẫn nộ và cay đắng, đang ngồi trên một cái thùng, hai tay níu chặt vành thùng…

***

Phòng giam chứa mười hai con người chen chúc nhau sinh hoạt. Ở góc phòng có đặt một thùng sắt cho mọi người đái ỉa hằng đêm. Miệng thùng gác hai thanh gỗ để ngồi. Phòng chật, mùi bốc nồng nặc. Ngoài mùi thối, những âm thanh kinh tởm khi hành sự như búa đóng vào thần kinh. Mười hai người chia ra làm sáu tổ, mỗi tổ hai người luân phiên dọn vào mỗi sáng. Sau đêm, thùng đầy đến miệng, nặng, hai người khuân ra đổ ngoài hầm nhung nhúc giòi.

Mọi sinh hoạt trở nên mụ mị nặng nề. Ám ảnh nhất là việc đổ cứt. Trong một cuộc họp phòng, có ý kiến thay vì luân phiên thì từ nay ai là người đầu tiên sử dụng thùng, bất kể đái ỉa, sáng ra tổ đó phải lãnh trách nhiệm giải quyết. Mọi người đồng ý cuộc cách mạng này, gọi luật đổ cứt mới là “Quy luật của lịch sử”.

Từ đó, trước khi đi ngủ mọi người đều giảm thiểu ăn uống, và cố gắng tống tháo sạch những thứ tồn đọng trong bụng. Nếu lỡ mắc thì cũng cố nhịn đến sáng. Sau khi điểm danh và nghe huấn thị đầu ngày, tan hàng, là cùng nhau túa về phía hố xí.

Mất ngủ. Một cách vô thức, bắt đầu có thói quen lắng nghe tiếng động phát ra trong bóng tối từ góc phòng. Có tiếng khả nghi là nhiều cái đầu cùng ngóc lên xem ai đang hành sự. Sau đó xả cảng, mọi người chen nhau tự do trút bầu, hậu sự đã có kẻ khác lo. Sáng ra nhìn hai kẻ khuân thùng, luôn luôn có một gương mặt bẽn lẽn đầy mặc cảm. Gương mặt kia thì ngược lại, chằm vằm, cay đắng.

Nhưng nhiều hôm đáy thùng vẫn sạch bong, thậm chí hai ba ngày vẫn ở nguyên vị trí và tình trạng cũ. Những ngày đó, ai nấy cáu bẳn và mệt mỏi. Mất ngủ thường kèm theo thói thủ dâm.

Nằm trong bóng tối, mình thấy từng con ma bước đến góc phòng, đứng trước thùng, nhìn xuống, trầm tư, rồi lặng lẽ quay về chỗ nằm. Đôi khi có tiếng chửi thề ậm ự “Đụ mẹ, ỉa đi!” Con ma quay phắt lại, “Đụ mẹ, kệ cha tao!”

Sự việc không đơn giản. Có những sáng thùng tràn trề nhưng không ai mang đi. Cai tù phải vào giải quyết bằng cách bắt cả phòng ngồi quanh thùng để điều tra. Đổ cứt là việc khẩn thiết, cần phải làm ngay.

Cai tù kêu gọi tinh thần tự giác, không có hiệu quả. Hắn chỉ vào một người ngẫu nhiên, “Hồi tối mày có đái ỉa không?” Anh trả lời, giọng khẳng định, “Thưa ngài, không!” Cai tù bắt anh quay mặt vào tường, rồi hỏi những người còn lại, “Ai cho rằng nó nói dối thì giơ tay lên.” Mười cánh tay đồng loạt giơ lên, mười người, trừ người cùng tổ với anh. Hình phạt dành cho kẻ nói dối là phải đổ cứt, đổ một mình.

Sau, rút kinh nghiệm. Khi bị cai tù hỏi, “Mày có đái ỉa không?” thì sẽ trả lời, “Thưa ngài, có. Nhưng trước tôi thì anh A đã ỉa.” Cai tù nhìn vào anh A. Anh A lại tố giác, “Thưa ngài có, nhưng trước tôi là anh B.” Anh B, “Trước tôi là anh C.” Cứ thế cho đến người cuối cùng, hoặc đến một kẻ bất hạnh vì không thể tìm ra được ai để tố giác. Có khi phản cung, hay không nhận tội, lại tranh cãi.

***

Mưa đêm dữ dội, hơn hai giờ khuya rồi. Thao thức chờ mãi mà mình không thấy ai ngồi xuống thùng. Mình chưa bao giờ phải đi đổ cứt. Mắc quá, không thể nín nữa rồi, giờ thì phải ngồi lên thùng thôi. Trước mình chưa có ai, nhưng chúng sẽ giết nhau để dành chỗ ngay khi mình đứng dậy. Mình biết, những con mắt trong bóng tối đang kiên nhẫn chờ đợi. Nước dột nhỏ tong tong lên gáy, nước chảy lạnh.

“Đụ mẹ, ỉa xong tránh ra đi!”

Không! Mình quyết định không đổ cứt của chúng nó!

Tao mặc kệ, mẹ kiếp, tao sẽ ngồi lì, tao sẽ không rời thùng. Mặc kệ mưa bão bên ngoài. Mặc kệ tư thế ngồi chồm hổm mê mỏi, tê dại. Mặc kệ những mắt chó sói long lên chờ đợi. Mặc kệ mọi thứ lỏng hoặc rắn, mọi thứ giá trị và không giá trị, ở trong hoặc ngoài thùng… Chẳng phải “quy luật của lịch sử” đã được hình thành từ một cuộc cách mạng sao? Tụi bây phải tự giải quyết cứt của mình, đó là xác tín của tao đêm nay.

Bao giờ trời sáng?

***

… Chúng tôi nhận ra nó, bức tượng, là chính mình, dị bản mông muội của