JULIO CORTÁZAR

(1914-1984)

___________________

CẨM NANG HƯỚNG DẪN

Công việc làm mềm gạch mỗi ngày, công việc trổ một lối đi xuyên qua cái đống lầy nhầy mệnh danh là thế giới, để mỗi buổi sáng lại chạm trán với khoảng không gian hình chữ nhật chật chội mang cái tên gây buồn mửa, với cảm giác thoả mãn rẻ tiền rằng mọi sự đều đâu vào đấy, cũng người đàn bà ấy bên cạnh, cũng đôi giày ấy, cũng mùi vị ấy của thứ kem đánh răng ấy, cũng những căn nhà buồn bã ấy bên kia đường, cũng những cánh cửa dơ bẩn màu thời gian với dòng chữ in «Hôtel de Belgique».[1]

Bước tới với cái đầu ngúc ngắc như một con bò mộng đờ đẫn lách qua cái khối trong suốt mà ở ngay chính giữa nó chúng ta uống một cà-phê sữa và mở tờ nhật báo để tìm xem cái gì đã xảy ra ở bất cứ một góc nào của cục gạch thuỷ tinh đó. Cứ tiếp tục khăng khăng từ chối rằng hành động tinh tế của việc xoay cái nắm cửa, cái hành động có thể chuyển hoá mọi sự, thì được thực hiện bằng năng lực lãnh đạm của một quán tính thường nhật. Gặp lại nhé, em yêu. Hôm nay vui nhiều nhé.

Nắm chặt hai ngón tay vào cán chiếc muỗng trà và cảm nhận cái tiết tấu kim loại của nó, lời cảnh báo dối lừa của nó. Đau lòng biết mấy khi từ chối một chiếc muỗng, từ chối một khung cửa, từ chối tất cả những thứ mà tập quán đã liếm mòn cho đến trơn láng đúng mức. Đơn giản hơn biết mấy để chấp nhận lời mời dễ dàng của chiếc muỗng, và dùng nó để khuấy cà-phê.

Và không phải là quá tệ hại nếu các sự vật cứ chạm mặt ta mỗi ngày và cứ giống hệt như thế. Cũng người đàn bà đó nằm bên cạnh ta, cũng cái đồng hồ đó, cũng cuốn tiểu thuyết nằm mở ra đó trên bàn thêm một lần nữa bắt đầu cuộc chạy xe đạp xuyên qua đôi mắt kính của ta, thì có cái gì trục trặc đâu nào? Nhưng như một con bò mộng buồn bã, ta phải cúi đầu xuống, vội vã phóng ra từ chính giữa cục gạch thuỷ tinh để lao vào kẻ gần ta nhất mà ta chẳng bao giờ chạm đến được, như con bò một không thể nào chạm được vào một gã kỵ sĩ đấu bò.[2] Hãy trừng phạt đôi mắt nhìn vào cái vật trôi ngang bầu trời và khôn khéo chấp nhận rằng tên nó là mây, câu trả lời đã được xếp sẵn ngăn nắp trong óc. Đừng tin rằng cái máy điện thoại sẽ cho bạn những con số mà bạn đang muốn gọi, tại sao nó lại phải làm thế? Điều duy nhất sẽ đến với bạn là cái gì bạn đã chuẩn bị và quyết định sẵn, cái phản ảnh lờ mờ của những gì bạn mong đợi, con khỉ ấy — nó đang tự gãi mình trên bàn và run lập cập vì lạnh. Hãy đập bể đầu con khỉ ấy, hãy lấy trớn chạy từ giữa phòng rồi đâm bổ vào bức tường, thủng qua bên kia. Ồ, họ hát ở tầng trên! Có một căn hộ ở tầng trên mà những người sống trong đó không biết có một tầng nữa ở dưới họ và mọi người đều đang ở trong một cục gạch bằng thuỷ tinh. Và nếu thình lình một con bướm ngài đậu lên cạnh một cây bút chì và vỗ cánh chấp chới như một ngọn lửa màu xám tro, hãy nhìn nó, như tôi đang nhìn nó, tôi đang sờ trái tim bé tí của nó và nghe tiếng đập, con bướm ngài ấy ngân rung trong cục bột bánh của lớp thuỷ tinh đông đá, mọi thứ đều không mất. Khi cửa mở ra và tôi tựa người vào lan can, tôi sẽ biết rằng đường phố bắt đầu dưới kia; không phải là cái ma trận đã được chấp nhận sẵn, không phải những căn nhà quen thuộc, không phải cái khách sạn bên kia đường; con đường — cánh rừng sinh động nơi từng khoảnh khắc rơi rụng lên tôi như hoa mộc lan, nơi những khuôn mặt sẽ đến với đời sống khi tôi nhìn vào chúng, khi tôi chỉ đi thêm một chút nữa, khi với hai cùi chỏ và cặp lông nheo và những chiếc móng tay tôi phá nát vụn chất bột bánh của cục gạch thuỷ tinh và giành lại đời tôi trong lúc tôi bước tới từng bước để đi mua tờ nhật báo ở góc đường.

_________________________

Chú thích của người dịch:

[1]«Hôtel de Belgique»: (tiếng Pháp) Khách sạn Bỉ quốc.

[2]picador: kỵ sĩ đấu bò, ngồi trên trên lưng ngựa và dùng cây thương để đâm con bò mộng. Picador giữ vai trò phụ trong một trận đấu bò. Đấu thủ chính là matador, người đứng trên mặt đất và dùng cây kiếm để giết bò mộng.

Những tác phẩm khác của Julio Cortázar: