OCTAVIO PAZ

(1914-1998)

_____________

NHỮNG ĐIỀU KỲ DIỆU CỦA SỞ NGUYỆN

Cứ đúng ba giờ chiều Don Pedro lại đến tại bàn của chúng tôi, chào từng người khách, lẩm bẩm với chính mình những câu nói không ai đoán nổi ý nghĩa, rồi lặng lẽ ngồi xuống ghế. Như thường lệ, ông gọi một tách cà-phê, thắp một điếu thuốc lá, lắng nghe người ta tán gẫu, uống cà-phê, trả tiền cho người hầu bàn, nhặt cái mũ, cầm cái cặp đựng giấy tờ, nói lời chúc lành buổi chiều, và rời quán. Và ngày nào cũng y như thế.

Don Pedro đã nói gì trong lúc ông đang ngồi xuống và đứng dậy, với vẻ mặt nghiêm trọng và ánh mắt cương quyết? Ông đã nói:

— Tao mong mày chết đi.

Don Pedro lặp lại câu nói ấy nhiều lần mỗi ngày. Lúc vừa thức giấc, lúc hoàn tất những công việc buổi sáng, lúc về đến nhà và lúc rời khỏi nhà — lúc tám giờ, lúc một giờ, lúc hai giờ rưỡi, lúc bảy giờ bốn mươi — trong quán cà-phê, trong văn phòng, trước và sau mỗi bữa ăn, trong lúc vào giường ngủ mỗi đêm. Ông lẩm bẩm lặp lại nó giữa kẽ răng hay hét to lên, lúc ở một mình hay lúc có những người khác chung quanh. Đôi khi chỉ thốt nó ra qua ánh mắt. Lúc nào cũng thốt nó ra từ tận đáy lòng.

Chẳng ai biết ông nói những chữ ấy cho ai. Chẳng ai màng đến nguyên nhân của sự căm ghét ấy. Khi có người nào đó muốn đào sâu hơn vào câu chuyện, Don Pedro xoay mặt đi chỗ khác với vẻ khinh miệt, và giữ im lặng, khiêm cung. Có lẽ đó là một sự căm ghét không duyên cớ, một sự căm ghét thuần tuý. Nhưng cái cảm giác ấy nuôi dưỡng ông, mang sự nghiêm túc vào cuộc sống ông, mang sự uy nghi đường bệ cho tuổi tác ông. Mặc y phục đen, dường như ông để tang sớm cho nạn nhân của mình.

Một chiều kia, Don Pedro đến với vẻ u trầm hơn thường ngày. Ông nặng nề ngồi xuống, và, ngay giữa bầu không khí im lặng do sự hiện diện của ông tạo nên, ông chỉ đơn giản nói những chữ này:

— Tôi đã giết hắn.

Giết ai và giết thế nào? Vài người mỉm cười, muốn xem điều ấy như một chuyện đùa. Vẻ mặt của Don Pedro làm họ không thể đùa được. Tất cả chúng tôi cảm thấy bất an. Chắc chắn từ ông có toát ra cái cảm giác trống rỗng của sự chết. Nhóm người dần dần ra về. Don Pedro ở lại một mình, nghiêm trọng hơn bao giờ hết, với một chút héo hắt, như một tinh cầu tàn lụi, nhưng tĩnh tại, không hối tiếc.

Hôm sau ông không trở lại. Ông không bao giờ trở lại nữa. Ông đã chết rồi ư? Có lẽ ông cần sự căm ghét đầy sinh khí ấy. Có lẽ ông vẫn còn sống và bây giờ đang căm ghét một người nào khác. Tôi xem xét lại các hành vi của mình. Và tôi khuyên bạn nên làm như thế. Có lẽ chính bạn cũng đã nhận lấy một sự căm ghét dai dẳng, kiên nhẫn như vậy từ những đôi mắt nhỏ bé sau tròng kính cận thị. Có bao giờ bạn thử nghĩ bao nhiêu người — có lẽ rất gần với bạn — đã nhìn bạn với cặp mắt giống y như cặp mắt của Don Pedro?

Những bải thơ của Octavio Paz qua bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn đã đăng trên Tiền Vệ: