|
|
Câu chuyện về bảy kỳ tích
|
|
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn.
EDUARDO GALEANO (1940~)
Eduardo Galeano (1940~) là một trong vài nhà văn Uruguay nổi tiếng nhất hiện nay. Ông còn là nhà phê bình, sử gia và ký giả. Những tác phẩm đặc sắc của ông, như Memoria del fuego
[1982-1986, Ký ức của lửa]
và Las venas abiertas de América Latina
[1971, Những mạch máu mở của Mỹ La-tinh], đã được dịch ra hơn 20 ngoại ngữ. Nhiều tác phẩm của Galeano hầu như vượt khỏi lối phân định thể loại văn học thông thường, vì đó là một kết hợp của ký sự, hư cấu, bình luận chính trị, tài liệu báo chí và lịch sử.
14 tuổi, Galeano bán bức biếm hoạ chính trị đầu tay cho tuần báo El Sol. 16 tuổi, ông xuất bản bài tiểu luận đầu tay, rồi bỏ học, và bắt đầu làm nhiều việc khác nhau để mưu sinh. 20 tuổi, ông trở thành ký giả, rồi làm tổng biên tập cho tờ Marcha
, một tuần báo gây ảnh hưởng lớn về văn hoá và chính trị, với sự cộng tác của những tên tuổi quan trọng như Mario Vargas Llosa, Mario Benedetti, Manuel Maldonado Denis và Roberto Fernández Retamar. Rồi ông biên tập cho nhật báo Épocha và làm tổng biên tập của University Press (1965-1973). Cuốn Las venas abiertas de América Latina
[1971, Những mạch máu mở của Mỹ La-tinh] làm Galeano trở thành một trong những tác giả được đọc nhiều nhất ở Mỹ La-tinh. Sau vụ đảo chính năm 1973, ông bị bỏ tù và trục xuất khỏi Uruguay. Sang Argentina, ông thành lập và làm tổng biên tập tạp chí văn hoá Crisis.
Năm 1975, Galeano đoạt giải Casa de las Américas cho cuốn tiểu thuyết La cancion de nosotros
[1975, Bài hát của chúng ta]. Sau vụ đảo chính ở Argentina năm 1976, tên tuổi ông nằm trong danh sách những người bị tử hình, nên ông chạy sang Tây-ban-nha, sống ẩn dật trên vùng bờ biển Catalan và khởi sự viết Memoria del fuego
[1982-1986, Ký ức của lửa], một kiệt tác gồm ba tập (1. Los nacimientos
[Khai sinh]; 2. Las caras y las máscaras
[Những chân dung và mặt nạ]; 3. El siglo del viento
[Thế kỷ của gió]) được giới phê bình so sánh với những kiệt tác của John Dos Passos và Gabriel García Márquez. Năm 1978, ông lại một lần nữa đoạt giải Casa de las Américas cho cuốn tự truyện Días y noches de amor y de guerra [1978, Ngày và đêm của tình yêu và chiến tranh].
Galeano trở về quê hương Montevideo vào đầu năm 1985, và tiếp tục sáng tác và xuất bản liên tục rất nhiều cho đến hôm nay. Ngoài hai giải thưởng Casa de las Américas (1975, 1978), ông còn được trao các giải thưởng quan trọng khác như: American Book Award (1989), và Cultural Freedom Award (1999, Lannan Foundation).
Truyện ngắn dưới đây, "Historia de los siete prodigios", nằm trong trong cuốn Las Palabras Andantes, với phần minh hoạ bằng tranh khắc gỗ của hoạ sĩ Jose Francisco Borges (México: Siglo XXI Editores, S.A. de C.V., 1994).
________________________
CÂU CHUYỆN VỀ BẢY KỲ TÍCH
Từ cửa sông Amazon đến vịnh Các Thánh,[*] chưa bao giờ có một người đàn bà khó tính như thế và một người đàn ông thần kỳ như thế. Ðể lấy lòng nàng María, chàng José đã thực hiện bảy kỳ tích.
Cha của María nói: "Thằng ấy chả có gì cả ngoài da và xương." Vì thế José trải ra trong không trung một tấm khăn bàn có viền rua mà chẳng do bàn tay nào may thêu cả, và ra lệnh: "Bàn, hãy bày thức ăn." Và một bữa tiệc đầy những món bốc khói bày ra trên tấm khăn bàn lơ lửng trên không trung mà chẳng do ai nấu cả. Thật là một niềm hoan lạc cho khẩu vị của mọi người. Nhưng María chỉ ăn một hột cơm.
Kẻ giàu nhất trong thành, chủ nhân của nhiều đất đai và đầy tớ, tuyên bố: "Thằng ấy chỉ là một cục cứt đói rách." Vì thế José gọi con dê của chàng, và nó nhảy cẫng ra từ hư không. Chàng ra lệnh: "Hãy ỉa ra vàng." Và con dê ỉa ra vàng. Và mọi người ai cũng được một thỏi vàng trong tay. Nhưng María xoay lưng lại trước cái lấp lánh ấy.
Tình nhân của María, một ngư phủ, nói: "Hắn chẳng biết gì về nghề đánh cá." Vì thế José đứng trên bờ biển và thổi. Chàng thổi bằng hai lá phổi không phải của chàng, và chàng ra lệnh: "Biển, hãy khô." Và biển rút nước đi, để lại một miền cát bạc ngời với bao nhiêu là cá. Và cá làm đầy tràn thúng mủng của mọi người. Nhưng María bịt mũi lại.
Ông chồng đã quá cố của María, một con ma lửa, nói: "Tôi sẽ biến hắn thành than." Và những ngọn lửa tấn công José từ mọi phía. Vì thế José ra lệnh, bằng một giọng không phải là giọng của chàng: "Lửa, hãy tắm mát cho ta." Và chàng dầm mình trong lửa. Và con mắt của mọi người nhảy ra khỏi tròng. Nhưng María nhắm mắt lại.
Ông cha xứ tuyên bố: "Hắn phải bị đày xuống hoả ngục." Và ông thông báo cùng mọi người rằng José là phù thuỷ và mang tội hợp tác với Quỷ Sứ. Vì thế José túm lấy cổ áo của cha xứ và ra lệnh: "Cánh tay, hãy dài ra." Và cánh tay José, chẳng còn là của chàng nữa, nắm cổ cha xứ và hạ ông xuống tận hỏa ngục. Và mọi người đều há hốc sững sờ. Nhưng María hoảng hốt thét lên. Và trong một chớp mắt, cánh tay dài khủng khiếp ấy mang ông cha xứ cháy sém trở về mặt đất.
Viên công an nói: "Hắn phải bị bỏ tù." Và gã cầm dùi cui nhảy bổ đến José. Vì thế José ra lệnh: "Dùi cui, hãy nện." Và cây dùi cui nện viên công an, khiến gã chạy trối chết và bị chính cái vũ khí của gã rượt theo cho đến khi khuất khỏi tầm mắt mọi người. Và mọi người cười rộ lên. María cũng thế. Và María tặng cho José một cọng ngò và một bông hồng trắng.
Vị chánh án tuyên bố: "Hắn phải bị tử hình." Và José bị buộc các tội danh: khinh miệt pháp luật, xâm phạm quyền sở hữu tài sản (vì đã chiếm lấy đứa con gái của người cha, và cô vợ của ông chồng quá cố), quấy nhiễu trật tự trị an, tấn công một viên công an, và có ý đồ giết ông cha xứ. Đao phủ thủ giơ lưỡi rìu trên cổ của José trong khi chàng đang nằm sấp, chân tay bị trói chặt. Vì thế José ra lệnh: "Cổ, hãy chống đỡ." Và lưỡi rìu chém xuống nhưng bị cái cổ làm gãy nát.
Ngay sau đó, một bữa tiệc tưng bừng diễn ra. Và mọi người ăn mừng sự thất bại nhục nhã của luật pháp thế gian và thiên giới. María, vẫn còn đầm đìa nước mắt, tặng cho José một miếng phó-mát và một bông hồng đỏ. Và José, nhà vô địch đang ở trần trùng trục, nhà chinh phục đã bị chinh phục, quỳ xuống trên hai đầu gối run lẩy bẩy.
---------------------
Nguyên tác: "Historia de los siete prodigios", trong Eduardo Galeano, Las Palabras Andantes (México: Siglo XXI Editores, S.A. de C.V., 1994).
_________________________ [*]Bahia de Todos os Santos: vịnh lớn nhất của tỉnh Bahia ở Brasil, nơi có thành phố São Salvador da Bahia de Todos os Santos. Vịnh này đã được phát hiện và đặt tên bởi nhà du hành người Ý, ông Amerigo Vespucci (1454-1512), vào ngày 1 tháng 11 năm 1501, nhằm ngày lễ xiển dương tất cả các Thánh của Thiên Chúa giáo. [HN-T] Tác phẩm của Eduardo Galeano đã đăng trên Tiền Vệ:
Câu chuyện về cái bóng (truyện / tuỳ bút)
Cái vị đầu tiên hắn còn nhớ là một củ cà-rốt. Cái mùi đầu tiên, một quả chanh cắt đôi. Hắn còn nhớ hắn đã bật khóc khi phát hiện sự xa cách. Và hắn còn nhớ buổi sáng hắn đã phát hiện cái bóng của hắn... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Khung cửa sổ mở vào chữ [I-VIII] (truyện / tuỳ bút)
Những người kể chuyện, những người hát chuyện, chỉ kể những câu chuyện của họ trong khi tuyết rơi. Làm như vậy là đúng cách. Thổ dân da đỏ Bắc Mỹ rất cẩn thận về việc kể chuyện. Họ nói rằng trong khi những câu chuyện được kể, cây cối quên mọc và chim quên mớm mồi cho con... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Khung cửa sổ mở vào âm nhạc [I & II] (truyện / tuỳ bút)
"Những kẻ thật sự biết chơi đàn acordión có thể làm cho nó nói," Don Alejo Durán thích phát ngôn như thế. "Đối với họ, người và chiếc đàn là một." ... | Khi một con dao cắm ngập vào thân thể Papá Montero, đêm Havana đột nhiên câm nín. Nhưng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Câu chuyện con chim bị mất một chân (truyện / tuỳ bút)
... tại sao ngài lại tạo ra con người để con người mài lưỡi dao để lưỡi dao giết con bò để con bò uống nước để nước dập tắt lửa để lửa đốt cái que để cái que đánh con chó để con chó rượt con mèo để con mèo ăn con chuột để con chuột khoét bức tường để bức tường chặn ngọn gió để ngọn gió thổi sương mù để sương mù che mặt trời để mặt trời làm tan tuyết để tuyết làm què chân tôi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Câu chuyện Jesus giáng thế lần thứ hai (truyện / tuỳ bút)
Và Ngài giáng thế. Ngài đến bằng cách đu vào một chiếc ô mở bung ra. Một ngọn gió bất ngờ thổi khiến ngài bay lơ lửng một hồi lâu trên đầu đám người chen chúc. Hai tay níu lấy cán ô, con trai của Chúa Trời không thể ngăn ngọn gió thổi tốc tấm áo chùng làm lộ ra cái khoảng nhục thể phàm trần của ngài... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Những nghịch lý (truyện / tuỳ bút)
Nếu sự mâu thuẫn là buồng phổi của lịch sử, thì nghịch lý, theo tôi nghĩ, chắc hẳn phải là tấm gương soi mà lịch sử dùng để trêu chọc chúng ta... Ngay cả con trai của Chúa Trời cũng không thoát khỏi nghịch lý... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Câu chuyện người đàn ông muốn mang thai (truyện / tuỳ bút)
Đàn bà? Một nòi thấp hèn như mọi da đen, như lũ người nghèo khổ và bọn điên khùng. Như trẻ nít, họ không thích hợp với sự tự do. Họ mang số phận phải khóc lóc và gào thét, nói xấu hàng xóm láng giềng, và thay đổi ý nghĩ và kiểu tóc xoành xoạch hàng ngày. Trong giường và trong bếp, đôi khi họ cho ta khoái lạc. Ở những nơi khác thì họ chẳng gây nên cảm giác gì ngoài sự lợm giọng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Định nghĩa Nghệ Thuật (truyện / tuỳ bút)
"Tôi chỉ biết mỗi một điều: nghệ thuật là nghệ thuật, nếu không, nó là cứt." ... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Nhiệm vụ của người đọc / 1 & 2 (truyện / tuỳ bút)
... Lucía chưa bao giờ đọc lại cuốn sách ấy. Chị không còn nhận ra nó nữa. Nó đã âm thầm mọc lên quá lớn trong chị, đến nỗi giờ đây nó không còn là cuốn sách, mà trở thành một điều gì khác: giờ đây nó là sức sống của chị... | ... Đại uý Castañón, anh hùng của đạo quân chiến thắng, ngồi chong mắt suốt đêm, chìm đắm vào cuốn sách, đọc đi đọc lại tác phẩm của César Vallejo, nhà thơ của phe bại trận... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Câu chuyện con thằn lằn có thói quen ăn thịt các bà vợ của nó vào bữa tối (truyện / tuỳ bút)
... Ngay đêm đầu tiên, con thằn lằn nhảy chồm lên, đè vợ nó xuống và ăn thịt nàng. Khi mặt trời lên, trên chiếc giường hợp cẩn chỉ có một kẻ goá vợ nằm ngủ, chung quanh đầy những mảnh xương vụn. Thế rồi con thằn lằn đòi một cô vợ khác, và một đám cưới khác và một cuộc ăn thịt khác lại xảy ra... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021