Donald Barthelme (1931-1989) là một trong những đại biểu của văn chương hậu hiện đại Hoa Kỳ. Ông đã xuất bản 19 cuốn sách, trong đó có 3 tiểu thuyết, 1 kịch bản, và hầu hết là những tập truyện ngắn. Barthelme qua lại thường xuyên giữa New York và Houston vì làm việc ở cả hai nơi: ông dạy môn viết văn sáng tạo (creative writing) tại University of Houston, và đồng thời là giáo sư môn văn chương Anh ngữ tại City College (thuộc City University of New York). Barthelme đã đoạt nhiều giải thưởng văn học, trong số đó có: Guggenheim Fellowship (1966); Time Magazine's Best Books of the Year (1971) cho cuốn City Life; National Book Award for Children's Literature (1972) cho cuốn The Slightly Irregular Fire Engine or the Hithering Thithering Djinn; Morton Dauwen Zabel Award (1972), do National Institute of Arts and Letters trao tặng; và Jesse H. Jones Award (1976) do Texas Institute of Letters trao cho cuốn The Dead Father.

 

Nhà phê bình Richard Gilman nhận định rằng Donald Barthelme là một trong số ít nhà văn Hoa Kỳ, với lối viết hậu hiện đại, đã làm cho nghệ thuật văn chương hư cấu trở nên phong dật và mở rộng, thay vì cố gắng làm đầy thêm cái kho chứa càng ngày tràn ngập những tác phẩm để tiêu khiển, để trình bày quan điểm, hay để ghi nhận những sự kiện của đời sống. Thật vậy, Barthelme viết hàng trăm truyện ngắn, nhưng hầu như mỗi truyện đều rất khác nhau về nhiều phương diện, từ cấu trúc đến ngôn ngữ. Đọc những tập truyện ngắn của ông, chúng ta như rơi vào một ống kính vạn hoa của những khả thể biểu đạt đầy những điều bất ngờ thú vị. Ông đã đem vào thể loại truyện ngắn một sức sống mới, khiến nó trở thành một nghệ thuật văn chương hứa hẹn những tiềm năng vô hạn.

 

Truyện "Chuyến thám hiểm" dưới đây là một trong những truyện bằng tranh của Donald Barthelme. Ông đã sử dụng những bức hình cắt ra từ những tờ báo ngày xưa, rồi biến chúng thành những bức hình của một ký sự mang tính lịch sử về một chuyến thám hiểm “có thật” trong những năm 1873-1874 với mục đích khám phá một con vật “có thật”, và chính Barthelme đã tham dự vào chuyến thám hiểm ấy! Lịch sử chỉ là một thứ chuyện kể bất khả tín! Đó là một trong những quan niệm đặc trưng của tâm thức hậu hiện đại.

------------------------

Những truyện khác của Donald Barthelme qua bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn:

Ngọn núi thuỷ tinh  (truyện / tuỳ bút) 

"The Glass Mountain" là một trong những truyện của Donald Barthelme được giới phê bình nhắc đến nhiều nhất trong những bài nghiên cứu về văn chương hư cấu hậu hiện đại. Truyện được xây dựng bằng 100 câu văn có đánh số thứ tự. Lối viết này phản ảnh một ý tưởng mà Donald Barthelme đã có lần phát biểu: "Hình thức mà tôi tin cậy nhất là những mảnh vụn." [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)

 

Lời giải thích  (truyện / tuỳ bút) 

Một truyện ngắn với bút pháp rất lạ (gồm một chuỗi câu hỏi-đáp phi tuyến tính quanh một hình vuông màu đen đa nghĩa) của Donald Barthelme (1931-1989) — một trong những đại biểu của văn chương hậu hiện đại Hoa Kỳ. [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)

 

Về các thiên thần  (truyện / tuỳ bút) 

Cái chết của Thượng Đế đặt các thiên thần vào một trạng huống lạ lùng. Thình lình họ phải đối diện với một câu hỏi căn bản [...] "Thiên thần là gì?"... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)

 

Điều sai lầm đầu tiên của em bé  (truyện / tuỳ bút) 

Điều sai lầm đầu tiên của em bé là xé những trang sách... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)

 

Binh Nhì Cơ Giới Paul Klee để mất một chiếc phi cơ giữa Milbertshofen và Cambrai, tháng Ba 1916  (truyện / tuỳ bút) 

Giờ đây tôi đã được chuyển về Không Đoàn. Một viên trung sĩ tốt bụng đã giúp đỡ cho việc thuyên chuyển này. Ông ấy nghĩ tôi sẽ có một tương lai khá hơn ở đây, nhiều cơ hội để được thăng cấp hơn... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)