|
|
Lý luận về hình tròn
|
|
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn
DANIIL KHARMS (1905-1942)
Daniil Kharms (tên thật là Daniil Ivanovich Yuvachev) là nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch người Nga, sinh ra tại St. Petersburg. Thân phụ của ông là Ivan Yuvachev, một thành viên nổi tiếng của nhóm cách mạng “Nguyện Vọng Nhân Dân”. Daniil chào đời trong lúc thân phụ của ông đang bị cầm tù vì hoạt động chống sa hoàng. Sau này, chính Daniil lại bị cầm tù bởi chính quyền “cách mạng” của Stalin, rồi chết đói trong tù.
Từ năm 1924, Daniil Kharms bỏ trường đại học và dấn thân vào văn chương. Năm 1928, ông sáng lập nhóm OBERIU (Hiệp Hội Nghệ Thuật Thực Sự) với các thành viên là những nghệ sĩ tiền vệ triệt để. Chế độ Stalin không chấp nhận nghệ thuật của nhóm này, nên đã bắt nhốt Daniil Kharms vào năm 1931 và đày ông từ St. Petersburg đến Kursk. Năm 1932, ông được thả trở về St. Petersburg và vừa viết vừa sống nghèo đói lây lất cho đến khi bị bắt lần cuối cùng vào năm 1941. Họ nhốt ông trong trại tâm thần của nhà giam Leningrad số 1, và ông chết ở đó vào ngày 2 tháng 2 năm 1942, vì đói.
Năm 1962, một số tác phẩm ông viết cho thiếu nhi mới bắt đầu được ấn hành, và sau đó họ cho in một số truyện khôi hài của ông. Mãi đến năm 1987, chính sách glasnost mới cho phép xuất bản hàng loạt các tác phẩm chính của Daniil Kharms.
Nhà văn George Saunders nhận định: “Kharms nằm trong cùng một tủ sách với Tolstoy, Chekhov, và Babel... như một trong những nhà tiền phong vĩ đại của truyện ngắn đương đại. Trong thể loại này, truyện ngắn của ông sẽ là những tác phẩm ngắn gọn nhất, khôi hài nhất, và ở những phương diện nào đó, trung thực nhất... Truyện ngắn của ông gần như không có hình hài, nhưng vừa bạo động, buồn bã, vừa khoái hoạt và kinh hoàng trong cùng một lúc.”
Năm 1998, một số truyện cực ngắn và thơ của Daniil Kharms đã được Vladimir Miller và Alexandr Alexandrov phổ nhạc và thu vào đĩa CD, dưới nhan đề Kharms - 10 Incidents - Moscow Composers Orchestra.
_____________
LÝ LUẬN VỀ HÌNH TRÒN
1. Đừng cảm thấy bị xúc phạm bởi chuỗi lý luận sau đây, vì nó chẳng có gì gây xúc phạm cả, trừ khi bạn không chấp nhận rằng hình tròn có thể được diễn tả qua nhãn quan hình học. Nếu tôi nói rằng hình tròn có bốn đường bán kính, và bạn nói: không phải bốn, chỉ một mà thôi, thế thì chúng ta có quyền hỏi nhau: tại sao? Nhưng tôi không muốn đề cập đến lối mô tả hình tròn như thế. Tôi muốn nói đến lối mô tả hoàn hảo về hình tròn.
2. Hình tròn là hình dẹp hoàn hảo nhất. Tôi sẽ không nói tại sao nó là như thế. Nhưng sự kiện này tự nhiên xảy ra trong ý thức của chúng ta bất kỳ lúc nào chúng ta nghĩ về những hình dẹp.
3. Thiên nhiên được sáng tạo theo một cách riêng, qua đó, các quy luật cấu thành của cái gì càng ít lộ ra chừng nào, thì cái ấy càng hoàn hảo.
4. Thiên nhiên cũng được sáng tạo theo một cách riêng, qua đó, các quy luật cấu thành của cái gì càng bất khả lý giải chừng nào, thì cái ấy càng hoàn hảo.
5. Về tính hoàn hảo, tôi muốn nói thế này: tính hoàn hảo trong các sự vật, chính nó, là một sự vật hoàn hảo. Chúng ta luôn luôn có thể nghiên cứu một sự vật hoàn hảo hay, nói cách khác, trong một sự vật hoàn hảo luôn luôn có một điều gì đó chưa được nghiên cứu. Nếu một sự vật chứng tỏ là đã được nghiên cứu rốt ráo, thì sự vật ấy không còn hoàn hảo nữa, vì chỉ có sự vật nào chưa rốt ráo thì mới hoàn hảo -- tôi muốn nói đến sự vô tận.
6. Một điểm thì nhỏ vô tận và vì thế nó đạt đến sự hoàn hảo, nhưng đồng thời nó vẫn bất khả hình dung. Khi chúng ta có thể hình dung một điểm nhỏ nhất, thì nó không hoàn hảo nữa.
7. Một đường thẳng thì hoàn hảo, bởi chẳng có lý do gì mà nó không dài vô tận về cả hai phía, vô chung vô thuỷ, và vì thế nó trở thành bất khả hình dung. Nếu chúng ta áp chế nó và giới hạn hai phía của nó, chúng ta khiến cho nó trở thành cái có thể hình dung, nhưng đồng thời nó không còn hoàn hảo. Nếu bạn tin vào điều này, thì hãy tiếp tục suy nghĩ.
8. Một đường thẳng, bị gãy ở một điểm, tạo thành một góc. Nhưng một đường thẳng bị gãy đồng loạt ở tất cả các điểm của nó thì được gọi là đường cong. Một đường cong thì không bắt buộc phải dài vô tận. Nó có thể ở chừng mực mà chúng ta có nắm bắt được nó bằng một cái liếc mắt, nhưng đồng thời nó vẫn bất-khả-hình-dung và vô tận. Tôi đang nói về một đường cong khép kín, trong đó, chúng ta không thể thấy đâu là khởi đầu và đâu là kết thúc. Và cái đường cong đều đặn nhất, bất khả hình dung nhất, vô tận nhất và lý tưởng nhất, sẽ là một hình tròn.
(17/07/1931)
---------
Dịch từ bản Anh ngữ: “On the Circle”, trong Daniil Kharms, Incidences, trans. Neil Cornwell (London: Serpent's Tail / five-star edition, 2006) 187.
Đã đăng:
Số phận của bà vợ một ông giáo sư (truyện / tuỳ bút)
Một lần nọ, một ông giáo sư nào đó ăn một cái gì đó không tiêu và bắt đầu ói mửa. Vợ của ông vào hỏi ông: “Sao vậy?” Nhưng ông giáo sư trả lời: “Chẳng có gì cả.” Vợ của ông lui ra ngoài... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Giấc chiêm bao (truyện / tuỳ bút)
... Một viên thanh tra vệ sinh đang rảo bước quanh khu chúng cư, vừa trông thấy Kalugin, liền quyết định rằng chàng không lành mạnh và hoàn toàn vô dụng cho bất cứ điều gì, và ông bảo đám lao công vệ sinh ném Kalugin ra ngoài cùng với rác rưởi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Tôi đã được các thiên thần đến thăm viếng như thế nào (truyện / tuỳ bút)
Có tiếng lắc cắc trong cái đồng hồ treo tường, và tôi được các thiên thần đến thăm viếng. Trước hết, tôi không nhận ra rằng mình được các thiên thần đến thăm viếng. Trái lại, tôi tưởng rằng có điều gì trục trặc trong cái đồng hồ treo tường. Nhưng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Một câu chuyện (truyện / tuỳ bút)
... Vanya lấy bút chì ra và viết: “Ngày xửa ngày xưa có một ông vua...” Rồi chàng bắt đầu nghĩ ngợi và ngước mắt lên trần nhà. Lenochka liếc vào cuốn sổ tay và đọc đoạn văn của Vanya. “Câu chuyện này đã được viết rồi mà,” Lenochka nói... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Năm câu chuyện bỏ lửng (truyện / tuỳ bút)
Một người đàn ông nào đó, đang chạy ngon trớn, bỗng tông đầu vào một nhà lò rèn mạnh đến nỗi bác thợ rèn đang làm việc phải dừng lại, đặt cái búa tạ qua một bên, cởi tấm tạp-dề bằng da và, sau khi dùng bàn tay vuốt tóc cho tươm tất, bước ra đường để xem cái gì vừa xảy ra... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Pushkin và Gogol | Nhà toán học và Andrey Semyonovich (truyện / tuỳ bút)
(Hai truyện cực ngắn, viết dưới hình thức kịch bản) GOGOL té nhào từ cánh gà ra sân khấu và nằm im ở đó. PUSHKIN xuất hiện trên sân khấu, vấp phải GOGOL và té nhào... | NHÀ TOÁN HỌC (Rút từ trong đầu ông ra một quả bóng ) Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng. Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng. Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng. Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
IỚIG ẾHT (truyện / tuỳ bút)
Có một dạo tôi tin rằng tôi đã nhìn thấy thế giới. Nhưng thế giới như một toàn thể thì mắt tôi không chạm tới được, tôi chỉ thấy những mảnh vụn của nó. Và tất cả những gì tôi trông thấy, tôi gọi là “những mảnh vụn của thế giới”... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Bốn mẩu minh hoạ về một ý tưởng mới lạ... | Đề tài cho một câu chuyện (truyện / tuỳ bút)
... NHÀ VĂN: Tôi là một nhà văn. ĐỘC GIẢ: Tôi nghĩ ông là cứt! NHÀ VĂN đứng sững vài phút, run rẩy trước ý tưởng mới lạ này, rồi ngã xuống chết điếng. Ông được khiêng đi chỗ khác... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Bốn truyện cực ngắn (truyện / tuỳ bút)
(Bốn truyện cực ngắn rất đặc dị của một nhà văn Nga kỳ tài nhưng phải chết vì bị bỏ đói trong nhà tù của Stalin.) Có một người đàn ông tóc đỏ không có mắt cũng chẳng có tai. Gã cũng chẳng có sợi tóc nào, vì thế gã được gọi là tóc đỏ, một cách lý thuyết. Gã không thể nói, vì gã không có miệng. Gã cũng chẳng có mũi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Thật là khó bàn về Pushkin với một người không biết gì về Pushkin. Pushkin là một nhà thơ vĩ đại. Napoleon không vĩ đại bằng Pushkin... | Tôi không ưa con nít, ông già, bà già và những người có tuổi, đứng đắn. / Thật là dã man cho con nít uống thuốc giết chuột. Nhưng phải có biện pháp với chúng nó chứ! / Tôi chỉ tôn trọng những thiếu nữ khoẻ mạnh, đầy đặn. Tôi nghi ngờ tất cả đại biểu khác của loài người… [Bản dịch của Đinh Linh]
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021