Vợ chồng con cái Ba Sói không biết từ đâu đến miền trung du này lập nghiệp. Ba Sói khoảng trên 50 tuổi, mắt sâu, má hóp, mũi két, đầu hói, dáng đi như rắn bò... Đám con Ba Sói lầm lì, đứa mặt tròn, đứa mặt vuông, hành tung bí mật, lạnh lùng, ít nói... Khi mới đến, họ chỉ sang lại được vài mẫu ruộng cằn, nhưng nay đã có trong tay đất rừng, đất đồi, ao hồ sông suối, ruộng lúa phì nhiêu, của ăn của để không hết. Trang trại Ba Sói rộng bao la được rào dậu bằng lưới sắt.

Lão chủ trại là nhà sưu tập các loài chó. Lúc mới đến lão chỉ có lèo tèo vài ba con chó săn, nay đàn chó sinh sôi nảy nở, phát triển đông đúc. Khi giàu có lên, Ba Sói không tiếc tiền bạc, công sức tìm mua về nhiều giống chó khắp nơi trên thế giới. Nhiều loài chó lạ có mặt trong trang trại của Ba Sói. Thú vui hàng ngày của lão chủ trại là chăm sóc đàn chó. Lão xây dựng chuồng trại, lo chỗ ăn, chỗ ngủ cho chúng tỉ mỉ, công phu. Niềm hứng thú của tay chủ trại là phối giống những loài chó lạ để cho ra những thế hệ chó lai.

Lần đó Ba Sói phối giống loài chó Mắc-la của châu Âu với chó Ma-lê của vùng Đông Bắc Á, cho ra một loài chó lai kỳ dị. Quá thích thú với loài chó lai này, lão đặt tên là chó Khôn. Có lẽ lão đặt nhiều kỳ vọng vào loài chó lai này nên đặt tên Khôn cho nó khôn ngoan. Con người nuôi chó để phục vụ mình, ai không mong muốn chó khôn ngoan. Loài chó Khôn có hình thù khác thường, mình thì giống chó nhưng đầu và mõm thì nửa chó, nửa cáo, lại có nét giống… khỉ. Đặc biệt tiếng sủa rất lạ, khi thì như tiếng chó sủa bình thường, lúc như tiếng chim kêu, vượn hót rất hay, rồi lại tru lên không giống chó sói mà vang vọng những chuỗi âm thanh khác thường làm ai cũng sửng sốt... Lông chó Khôn trắng muốt pha những đốm xanh vàng cùng những đường vằn sọc hoa văn tím biếc, xanh lơ trông rất sặc sỡ. Chỉ mảng lông đã là một bức tranh rất đẹp. Nhưng phần đầu và mõm của loài chó Khôn này, ai nhìn cũng… phát ngán. Chiếc mõm dài, nhọn. loang lổ những vết vằn vện nham nhở. Hai mép đen tối luôn vểnh lên hạ xuống, nửa khép nửa mở, vừa khoe vừa giấu hàm răng sắc nhọn cùng cái lưỡi đỏ lòm như một vũng máu bên trong. Cặp mắt sâu láo liên, ti hí, nửa nhắm nửa mở, trông rất thâm độc. Đôi tai tròn giống như loài linh cẩu châu Phi, cực kỳ thính. Chỉ mới vài tháng tuổi, chó Khôn đã biết vểnh tai nghe tiếng chim chiền chiện hót ríu ra ríu rít trên những cánh đồng xa. Ba Sói bảo đám con: “Loài chó Khôn này nhạy cảm lắm!” Mấy gã thanh niên hài lòng: “Càng tốt bố ạ! Mình sử dụng sự nhạy cảm của nó”. Qua nửa năm chăm sóc lứa chó lai đầu tiên, lão chủ trại nhận ra những đặc điểm tuyệt vời của chúng. Lão khoe với đám người trong trang trại: “Đúng như tên đặt, loài chó này khôn hơn chúng ta tưởng. Bằng thính giác kỳ diệu nó đoán biết chủ nhân muốn gì và có nhiều năng khiếu khác thường”. Đám gia nhân Ba Sói reo lên: “Thật may mắn cho những trang trại của ta. Từ nay ta sẽ dùng chúng vào bao nhiêu công việc có ích”. Ba Sói lại hé miệng với những người tin cẩn: “Loài chó này rất trung thành. Về già. chúng có thể trở chứng, nhưng không sao, ta có đủ kinh nghiệm, sự hiểu biết để sử dụng và trị chúng!” Hiểu được tính năng vượt trội của loài chó lai tạo, Ba Sói huấn luyện chúng bằng những phương pháp mà ông dày công nghiên cứu và chỉ riêng ông và những người tín cẩn mới thực hiện được.

Cứ mỗi buổi sáng, Ba Sói tay cầm cây gậy với cái thùng thiếc dẫn đàn chó Khôn ra bìa rừng huấn luyện. Đúng là bầy chó tinh khôn quái quỷ như bầy yêu tinh. Chúng nhạy cảm vô cùng. Mở đầu buổi huấn luyên Ba Sói huýt gió, tức là ra mệnh lệnh: “Tự do sủa.” Cả bầy chó đồng loạt rống lên liên tu bất tận. Những tiếng sủa ông ổng, giọng trầm giọng bổng, nhặt khoan. Những tiếng tru rồ ồ, rồi réo rắt. Những âm thanh lạ phát ra từ những chiếc mõm dài như chim kêu vượn hú nghe thật vui tai. Khi cất cao bản hoà âm, đám chó mở trừng trừng đôi mắt ngây dại, mồm ngoác rộng, chiếc lưỡi đỏ nằm ngoài như búng máu phun ra trông rất ghê sợ. Tiếp theo, Ba Sói vỗ tay một tiếng. Cả bầy chó vừa sủa vừa thay đổi tư thế: nằm ngửa, nằm nghiêng, chõ mõ ra phía hai chân sau như em bé “trông em”, rồi có con leo lên bờ đá, lên nhánh cây đưa mồm sủa xuống, có con nằm “cất vó” bốn cẳng lên trời bên bờ suối sủa với mây xanh. Lại có đôi châu mồm vào nhau như đối đáp…

Một người bạn thân thiết của Ba Sói từ phương trời xa đến thăm chơi, mục kích gã chủ trại huấn luyện chó như thế này, liền cười bảo:

“Cũng chỉ là sủa thôi, sao ông bắt chúng làm đủ kiểu như thế?”

Ba Sói vuốt râu nheo mắt cười:

“Cùng nghề với nhau sao ông hỏi kỳ vậy? Ai không biết chó chỉ biết sủa, cắn, giữ nhà và dọn chất thải; nhưng để tận dụng tối đa năng lực loài chó nhạy cảm này, bài học đầu tiên dành cho chúng là tự do biểu hiện cá tính, những cách thể hiện mình…”

Tiếp tục buổi huấn luyện, Ba Sói lấy gậy gõ vào thùng thiếc một tiếng. Đàn chó sủa theo thứ tự hết con này đến con khác rồi sủa theo nhóm, sủa cùng giọng điệu, âm thanh, cao thấp, nhanh chậm. Nhiều khi chúng tự đan xen những âm thanh vào nhau như “bè” rất nhịp nhàng, hoà điệu... Thấy mục này đã thành thạo, lão chủ trại lại gõ vào thùng thiếc hai tiếng. Ngay lập tức, lũ Khôn phát ra nhiều loại âm thanh trầm bổng réo rắt lạ lùng đến không thể nào tin được. Đang thể hiện thứ ngôn ngữ đặc biệt của loài chó lạ rất “tình cảm” ai nghe cũng có thể cảm nhận được, bỗng nhiên lũ chó ngưng bặt. Ba Sói gõ cây gậy vào chiếc thùng bốn tiếng. Ngay tức khắc, chúng lồng lên hung dữ, vừa sủa to vừa nhảy chồm chồm lên phía trước như muốn tấn công vào ai đó. Lão già gõ năm tiếng, lũ Khôn liền dịu lại, rên ư ử, cố phát ra những âm thanh khác lạ mà nãy giờ chúng chưa thể hiện... Buổi huấn luyện kết thúc, Ba Sói tỏ vẻ rất hài lòng, tưởng thưởng cho đàn chó Khôn những món ăn ngon nhất.

Từ khi có đàn chó Khôn, trang trại ngày càng phát đạt, mở rộng. Vốn là người mê tín, Ba Sói cho rằng cơ ngơi của mình ngày càng hoàn hảo, bình yên là nhờ sự góp phần đáng kể của đàn chó lai tinh khôn có những tiếng sủa diệu kỳ, được huấn luyện tốt. Lo cho tương lai dài lâu, Ba Sói tiếp tục cho lai tạo và sinh sản trong nội bộ đàn chó lai để “quân số” và “đội ngũ” ngày một tăng lên. Lão chủ trại cùng đám gia nhân nuôi nấng, huấn luyện đàn chó lai kỹ càng trong những điều kiện vật chất tốt nhất. Lũ chó Khôn sinh sôi nảy nở đàn đàn lớp lớp mập ú, phè phỡn. Để trả ơn chủ, lũ chó làm bất cứ việc gì. Chúng toả ra bảo vệ các trang trại. Những lớp lưới sắt rào dậu trở nên lỗi thời, Ba Sói cho tháo giỡ. Lũ chó Khôn có mặt khắp nơi, ban ngày cũng như trong bóng đêm. Người ngay kẻ gian phát tởn đám chó kỳ dị. Khi sủa, chúng lè chiếc lưỡi đỏ lòm ra như phun máu về phía họ, khiến ai cũng sợ. Không hẳn chỉ có cách thể hiện như thế, theo mệnh lệnh được huấn luyện thuần thục từ lão chủ trại, lũ chó lai luôn tỏ ra hiền hoà gần gũi dễ mến. Chúng đến với mọi người, cụp tai vẫy đuôi mừng rỡ và cất lên những âm thanh kỳ lạ. Tiếng sủa như thôi miên làm ánh tà dương dừng lại, không vội xuống núi, khiến những cô gái lỡ thì đang lao động khổ sai quên nỗi vất vả đắng cay, lâng lâng bay bổng, lầm tưởng mình là tình nhân của gã mặt trời kia, mê mẩn, phiêu bồng... Tiếng tru ma quái của lũ Khôn làm cho hàng đoàn người rách rưới lưng gãy nhô nhô mơ màng có hàng dương phía trước dẫn đường về biển, quên đi cơn đói khát lầm than vật vờ thế kỷ. Tiếng sủa mê cung làm hàng vạn xuân thì quên mất mùa xuân, ngày mồng một tết vác cuốc đi vào các trang trại thâu đêm suốt sáng hay thi nhau nhảy vào các hầm than lửa vui vẻ như trẩy hội ngày mùa... Các trang trại phình ra, tài sản sinh sôi nảy nở, Ba Sói càng giàu có, thế lực…

Hưng phấn quá đà, lũ chó Khôn hò nhau sủa suốt cả ngày đêm, cắn xé trong đàn, tháng này sang tháng khác…

Là người mê tín, tự tin, lão chủ trại tin rằng đám linh khuyển có được những năng khiếu khác thường là nhờ hưởng thụ trực tiếp chất thải của mình. Dù lão ta không nói ra nhưng ngầm khuyến khích đám chó thưởng thức. Sống trong trang trại giữa đồi núi ruộng đồng bao la, và vốn có máu nghệ sĩ, khi giải quyết chuyện bài tiết, Ba Sói thường chọn những cảnh đẹp như bờ suối, sườn đồi để “ngồi đồng”, vừa tận hưởng một trong tứ khoái, vừa ngắm cảnh đẹp, làm thơ.

Thật kỳ lạ, hàng ngày lão ta luôn đổi chỗ ngồi nhưng lần nào đám chó cũng biết trước, kéo nhau chạy ra đó sẵn sàng. Trong lúc chờ đợi chủ nhân, hàng trăm con đùa giỡn sủa vang trời rồi gây gổ, cắn xé, tranh giành nhau làm mất đi không gian thi vị mà vị chủ nhân muốn tận hưởng. Tuy vậy lão ta vẫn chiều chuộng đám chó cưng.

Khi cắn xé nhau trong nội bộ đàn, loài chó Khôn này rất tàn độc. Chúng vây quanh một đồng bọn rồi đồng loạt sủa to lên. Những cái lưỡi như vòi máu phun về phía đối thủ khiến đồng loại hộc máu tươi ra chết ngay…

Những đám mây bay ngang qua bầu trời các trang trại... Lứa chó Khôn đầu tiên đã già, chờ chết. Trước khi lìa đời, con nào cũng nằm dài buồn bã suốt năm, suốt tháng. Nhìn vào đôi mắt chúng, nhiều người vô tâm và thiếu tưởng tượng nhất cũng nhận ra những đôi mắt chó “đầy tâm trạng”. Nhiều con lặng lẽ cố lết ra tận bờ suối lao đầu xuống đá mà chết. Đúng như tiên đoán của Ba Sói, khi về già loài chó Khôn này có thể trở chứng. Có nhiều con trong lúc nằm chờ chết bỗng vùng dậy cắn, sủa bậy. Đã có kinh nghiệm đối phó từ trước, Ba Sói gọi sẵn những tay mua chó sống vào ở hẳn trong trang trại. Con nào lặng lẽ chết thì thôi, con nào trở chứng liền bị các tay mua chó tròng thòng lọng vào cổ, chở đi các lò mổ chó tức khắc... Cách giải quyết của lão chủ trại nhanh gọn, quyết liệt nên mọi việc êm xuôi. Những thế hệ chó Khôn sau đó ngậm câm không sủa nữa và tất nhiên cũng chung số phận như bố mẹ chúng. Cá biệt còn vài con Khôn xông xáo, lùng sục và sủa một cách cuồng điên trong những trang trại như lúc ban đầu, nhưng xem ra ngày tàn của chúng sắp đến...

Nhiều năm trở lại đây Ba Sói không lai tạo được thế hệ lai nào từ giống chó Mắc-la của châu Âu với giống M- lê của vùng Đông Bắc Á nữa. Các thế hệ chó Khôn sinh sản mỗi ngày một ít đi và chấm dứt hẳn. Giống chó này chỉ chờ vài ba con cuối cùng lìa đời là tuyệt chủng. Trang trại của Ba Sói nghe nói sắp đổi chủ. Giống chó Khôn quái đản sẽ tuyệt tích.