Cái ngày ông nội Na chưa mất, bà ngoại có cớ thật vững. Hễ mẹ Na bảo bà già cả một mình lên thị trấn ở với vợ chồng con, có con có cháu cho nó vui, thì bà chối phắt: “Tôi ngại ông K ông ấy nói.” Nhà của con trai lớn, bố đẻ nó là ông K chẳng ở, bà là mẹ vợ, đến ở sao tiện. Chịu lời. Nhưng ai nấy biết thừa bà còn cớ nữa để cứ muốn ở mãi quê.

*

Trồng gấc chóng có quả ăn. Mới tám chín tháng, mà mé cổng vào nhà bà ngoại giờ đã lố nhố những quả tròn tròn lớn gần bằng quả bưởi, có gai ngắn, và đỏ... như gấc. Không biết cây trồng được quanh năm chăng, chỉ biết Tết nấu xôi bao giờ cũng có quả để dùng. Lựa gấc thật chín, bổ lấy thịt bỏ vào bát, gia rượu trắng rồi đánh nhuyễn, thịt gấc ăn rượu sẽ dậy màu tươi đẹp. Xôi gấc có nhà nấu hay bỏ thêm ít đỗ xanh bóc vỏ, đĩa xôi đơm ra trên nền đỏ thẫm nổi bật những hạt vàng vàng nom vui mắt mà cái mùi ngọt mộc mạc và cái vị bùi của đỗ xanh hình như cũng làm cho thứ xôi hơi “bóng bẩy” này ăn lâu ngán.

— Năm nào Tết hàng xóm cũng qua bà xin gấc. Từ ngày em còn bé đã thế rồi...

*

Ở quê, bà có thiếu thức gì đâu. Chắc do mấy mươi năm trước các cụ chia đất cho các con ở riêng, nên nhà bé đất hẹp, nhưng vẫn đủ sân, vườn. Mảnh vườn trồng nhiều loại rau, có gà thả thơ thẩn đi tìm sâu và chạy quáng quàng khi bị bà rượt bắt làm thịt đãi cháu!

— Ra ao chơi!

Ao nhà bà, phải ra ngõ đi độ đôi chục mét mới đến. Bờ ao um tùm chuối, còn tí đất trống đã đánh luống, rau mọc xanh um. Lâu rồi, anh em nhà H. ăn thừa kế, bán ao cho ông bà ngoại, lấy tiền cho dễ chia.

Quê ta bây giờ nhà, sân, vườn, ao (nếu chưa lấp) tủn mủn hẳn đi, người trẻ như Na không tưởng tượng được xưa kia thế nào.

— Có hay bị câu trộm không?

— Bà nói cũng ít. Khi nào muốn ăn cá, bà nhờ bọn trẻ con nhà T. câu giúp. Thỉnh thoảng cất vó, đem cho con cái, biếu hàng xóm.

Bà có ở một mình đâu nhỉ. Gấc, rau, gà, cá này, trẻ con hàng xóm này, nhất là các bà cụ bạn. Chơi ở nhà chán, các cụ kéo nhau lên chùa, trước thì thụp khấn vái Phật phù hộ cho con cháu, sau vừa bỏm bẻm nhai trầu vừa kể cho nhau nghe những chuyện cũ ơi là cũ...

— Mới mấy năm trước bà còn xách cá đi bộ lên thị trấn đấy anh.

Bảy cây số, bà cụ gần tám mươi với một con trắm béo, túc tắc, nhẩn nha...

*

Hôm cháu gái theo chồng đi Mỹ, bà ngoại lên tiễn, đem cho nó ba chục trứng gà, mỗi trứng bọc trong giấy tập vở học trò rất cẩn thận. “Bà ơi, cháu qua bên ấy không cần trứng đâu, bà đem về mà ăn. Bà ăn nhiều, làm ít, lên chơi với mẹ cháu luôn, bà nhé.” Bà lão cười móm, nhưng rõ ràng không tin lời con bé, hừ, ở đâu mà trứng lại thừa!

Có hôm cầm hộp trứng organic, free-range cầu kỳ, Na thẫn thờ một chút. Bên này trứng của loại gà thả vườn ăn giun cũng có bán, nhưng thực thấy những gà thơ thẩn ấy thì khó lắm, bà ạ.