|
|
Xác định | Quyết định
|
|
Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn
DANIIL KHARMS (1905-1942)
Daniil Kharms (tên thật là Daniil Ivanovich Yuvachev) là nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch người Nga, sinh ra tại St. Petersburg. Thân phụ của ông là Ivan Yuvachev, một thành viên nổi tiếng của nhóm cách mạng “Nguyện Vọng Nhân Dân”. Daniil chào đời trong lúc thân phụ của ông đang bị cầm tù vì hoạt động chống sa hoàng. Sau này, chính Daniil lại bị cầm tù bởi chính quyền “cách mạng” của Stalin, rồi chết đói trong tù.
Từ năm 1924, Daniil Kharms bỏ trường đại học và dấn thân vào văn chương. Năm 1928, ông sáng lập nhóm OBERIU (Hiệp Hội Nghệ Thuật Thực Sự) với các thành viên là những nghệ sĩ tiền vệ triệt để. Chế độ Stalin không chấp nhận nghệ thuật của nhóm này, nên đã bắt nhốt Daniil Kharms vào năm 1931 và đày ông từ St. Petersburg đến Kursk. Năm 1932, ông được thả trở về St. Petersburg và vừa viết vừa sống nghèo đói lây lất cho đến khi bị bắt lần cuối cùng vào năm 1941. Họ nhốt ông trong trại tâm thần của nhà giam Leningrad số 1, và ông chết ở đó vào ngày 2 tháng 2 năm 1942, vì đói.
Năm 1962, một số tác phẩm ông viết cho thiếu nhi mới bắt đầu được ấn hành, và sau đó họ cho in một số truyện khôi hài của ông. Mãi đến năm 1987, chính sách glasnost mới cho phép xuất bản hàng loạt các tác phẩm chính của Daniil Kharms.
Nhà văn George Saunders nhận định: “Kharms nằm trong cùng một tủ sách với Tolstoy, Chekhov, và Babel... như một trong những nhà tiền phong vĩ đại của truyện ngắn đương đại. Trong thể loại này, truyện ngắn của ông sẽ là những tác phẩm ngắn gọn nhất, khôi hài nhất, và ở những phương diện nào đó, trung thực nhất... Truyện ngắn của ông gần như không có hình hài, nhưng vừa bạo động, buồn bã, vừa khoái hoạt và kinh hoàng trong cùng một lúc.”
Năm 1998, một số truyện cực ngắn và thơ của Daniil Kharms đã được Vladimir Miller và Alexandr Alexandrov phổ nhạc và thu vào đĩa CD, dưới nhan đề Kharms - 10 Incidents - Moscow Composers Orchestra.
_____________
XÁC ĐỊNH
Vào lúc hai giờ trưa ở Nevsky Prospekt, hay, nói đúng hơn, trên Đại lộ 25 Tháng Mười, không có điều gì đáng lưu ý xảy ra. Không, không, cái gã đàn ông dừng lại gần Đại Vận Động Trường chỉ tình cờ đứng đấy thôi. Có lẽ sợi dây giày bốt của gã bị sút ra, hay có lẽ gã muốn mồi một điếu thuốc lá. Hay có lẽ vì một lý do nào đó hoàn toàn khác! Gã chỉ là một khách tham quan không rành đường. Nhưng gã không mang theo đồ đạc gì sao? Khoan, gã đang ngẩng đầu lên vì một lý do nào đó, có vẻ như đang nhìn lên tầng ba, hay thậm chí tầng bốn, có lẽ ngay cả tầng năm. Không, nhìn kìa, gã chỉ hắt hơi một cái, và bây giờ gã lại tiếp tục bước. Gã đi hơi thõng vai một chút và cặp vai gã hơi bị gù. Cái áo choàng màu lá cây của gã phất phơ trong gió. Ngay bây giờ thì gã quẹo qua đường Nadezhdenskaya và biến mất sau góc phố. Một ông đánh giày có những nét của người Đông phương nhìn đăm đăm theo gã và vuốt bộ ria xồm xoàm. Cái áo khoác của ông ấy dài thượt và dày cộm, màu tím lờ nhờ, có kẻ ô vuông hay những đường sọc, hay có lẽ, kệ mẹ nó đi, nói sao cũng được, có những đốm tròn.
(1931)
QUYẾT ĐỊNH
Một chàng người Pháp được tặng một cái tràng kỷ, bốn cái ghế, và một cái ghế bành. Chàng người Pháp ngồi lên cái ghế gần cửa sổ, nhưng rồi chàng lại muốn nằm chơi trên cái tràng kỷ. Chàng người Pháp ngồi lên cái tràng kỷ, nhưng rồi chàng lại muốn ngồi một chốc vào cái ghế bành. Chàng người Pháp đứng dậy từ cái tràng kỷ và ngồi vào cái ghế bành như một ông vua, nhưng trong đầu của chàng đã có những ý nghĩ như vầy: Ngồi trong cái ghế bành thì hơi hào nhoáng quá; tốt hơn nên ngồi trên cái ghế cho bình dị một chút. Chàng người Pháp đổi sang ngồi trên cái ghế gần cửa sổ, nhưng chàng ngồi không yên trên cái ghế này, bởi vì có một chút gió lùa từ cửa sổ. Chàng người Pháp đổi sang ngồi trên cái ghế gần lò sưởi và cảm thấy mệt. Thế nên chàng người Pháp quyết định nằm lên cái trường kỷ để nghỉ ngơi, nhưng khi bước gần đến cái trường kỷ, chàng lại đổi hướng và ngồi vào trong cái ghế bành. “Nào, thế này mới được chứ!” chàng người Pháp nói, nhưng lập tức chàng nói thêm, “Nhưng có lẽ nằm lên cái tràng kỷ thì tốt hơn.”
(Cuối những năm ba mươi)
---------
Các nhan đề “Xác định” và “Quyết định” là do người dịch đặt ra. Hai truyện ngắn vô đề này được dịch từ bản Anh ngữ trong cuốn Today I Wrote Nothing: The Selected Writings of Daniil Kharms, ed. & trans. Matvei Yankelevich et al (New York: Overlook Press, 2007) 153, 222.
Đã đăng:
Hôm nay tôi không làm được điều gì cả (truyện / tuỳ bút)
... Hôm nay tôi không làm được điều gì cả. Tôi bước loanh quanh trong phòng, rồi ngồi xuống nơi bàn viết, nhưng chẳng mấy chốc tôi lại đứng lên và sang ngồi trên chiếc ghế bập bênh. Tôi nhặt một cuốn sách và lập tức vất nó đi, rồi lại bước loanh quanh trong phòng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Các hiện tượng và sự hiện hữu [2] (truyện / tuỳ bút)
... Nhưng, dù sao đi nữa, ta đang nói về cái gì vậy? Chắc chắn ta đã nói rằng ở bên trong, cũng như ở bên ngoài Nikolay Ivanovich, chẳng có cái gì hiện hữu. Vậy nếu như, cả ở bên trong lẫn ở bên ngoài, chẳng có cái gì hiện hữu, thì điều đó có nghĩa là cả cái chai cũng chẳng hiện hữu. Phải vậy không nào?... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Các hiện tượng và sự hiện hữu [1] (truyện / tuỳ bút)
... Hoạ sĩ Michelangelo nhìn xuống và nhận thấy có cái gì trong mắt mình. Hoạ sĩ Michelangelo đưa hai tay dụi mắt. Và con gà trống tơ không còn đứng ở đó nữa, không còn đứng ở đó nữa mà lại đang bước đi, đang bước đi ra phía sau cái kho xép, ra phía sau cái kho xép rồi đến cái rông nuôi gà, đến cái rông nuôi gà để tìm bầy gà mái của nó... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Hành hình bởi đám đông | Cái hòm (truyện / tuỳ bút)
... Đám đông hăng máu lên và, vì cần có một nạn nhân để trút sự bực tức, túm lấy chính gã có chiều cao trung bình và xé đứt phăng cái đầu của gã. Cái đầu bị đứt lăn xuống lề đường và kẹt vào lỗ cống mở nắp... | Một người đàn ông có cái cổ khẳng khiu trèo vào trong một cái hòm, đóng nắp hòm và bắt đầu thở hổn hển lấy hơi. “Đấy,” người đàn ông có cái cổ khẳng khiu vừa nói vừa thở hổn hển lấy hơi. “Tôi đang thở hổn hển lấy hơi trong cái hòm này vì tôi có một cái cổ khẳng khiu... “ ... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Chàng thanh niên làm ông gác dan sửng sốt (truyện / tuỳ bút)
... Chàng thanh niên dùng đôi găng tay vuốt lên hai ống quần và hỏi, với một giọng thanh tao: “Xin ông bạn già cho tôi biết, bằng cách nào tôi có thể lên thiên đường từ chỗ này?”... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Về tiếng cười | Về một lối tiếp cận sự bất tử (truyện / tuỳ bút)
... Kiểu cười thứ nhất cần có thêm màn tạp hí do một nghệ sĩ tạp hí biểu diễn, nhưng kiểu cười thứ hai thì khá hơn. Còn những kẻ ngu xuẩn thì chả cần phải cười... | ... sự bất tử luôn luôn dính liền với cái chết và được nhiều tôn giáo khác nhau xem như một lạc thú vĩnh cửu, hay một nhục hình vĩnh cửu, hoặc như một sự đoạn tuyệt vĩnh cửu với cả lạc thú lẫn nhục hình... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Lý luận về hình tròn (truyện / tuỳ bút)
Đừng cảm thấy bị xúc phạm bởi chuỗi lý luận sau đây, vì nó chẳng có gì gây xúc phạm cả, trừ khi bạn không chấp nhận rằng hình tròn có thể được diễn tả qua nhãn quan hình học. Nếu tôi nói rằng hình tròn có bốn đường bán kính, và bạn nói: không phải bốn, chỉ một mà thôi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Số phận của bà vợ một ông giáo sư (truyện / tuỳ bút)
Một lần nọ, một ông giáo sư nào đó ăn một cái gì đó không tiêu và bắt đầu ói mửa. Vợ của ông vào hỏi ông: “Sao vậy?” Nhưng ông giáo sư trả lời: “Chẳng có gì cả.” Vợ của ông lui ra ngoài... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Giấc chiêm bao (truyện / tuỳ bút)
... Một viên thanh tra vệ sinh đang rảo bước quanh khu chúng cư, vừa trông thấy Kalugin, liền quyết định rằng chàng không lành mạnh và hoàn toàn vô dụng cho bất cứ điều gì, và ông bảo đám lao công vệ sinh ném Kalugin ra ngoài cùng với rác rưởi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Tôi đã được các thiên thần đến thăm viếng như thế nào (truyện / tuỳ bút)
Có tiếng lắc cắc trong cái đồng hồ treo tường, và tôi được các thiên thần đến thăm viếng. Trước hết, tôi không nhận ra rằng mình được các thiên thần đến thăm viếng. Trái lại, tôi tưởng rằng có điều gì trục trặc trong cái đồng hồ treo tường. Nhưng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Một câu chuyện (truyện / tuỳ bút)
... Vanya lấy bút chì ra và viết: “Ngày xửa ngày xưa có một ông vua...” Rồi chàng bắt đầu nghĩ ngợi và ngước mắt lên trần nhà. Lenochka liếc vào cuốn sổ tay và đọc đoạn văn của Vanya. “Câu chuyện này đã được viết rồi mà,” Lenochka nói... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Năm câu chuyện bỏ lửng (truyện / tuỳ bút)
Một người đàn ông nào đó, đang chạy ngon trớn, bỗng tông đầu vào một nhà lò rèn mạnh đến nỗi bác thợ rèn đang làm việc phải dừng lại, đặt cái búa tạ qua một bên, cởi tấm tạp-dề bằng da và, sau khi dùng bàn tay vuốt tóc cho tươm tất, bước ra đường để xem cái gì vừa xảy ra... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Pushkin và Gogol | Nhà toán học và Andrey Semyonovich (truyện / tuỳ bút)
(Hai truyện cực ngắn, viết dưới hình thức kịch bản) GOGOL té nhào từ cánh gà ra sân khấu và nằm im ở đó. PUSHKIN xuất hiện trên sân khấu, vấp phải GOGOL và té nhào... | NHÀ TOÁN HỌC (Rút từ trong đầu ông ra một quả bóng ) Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng. Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng. Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng. Tôi đã rút từ trong đầu tôi ra một quả bóng... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
IỚIG ẾHT (truyện / tuỳ bút)
Có một dạo tôi tin rằng tôi đã nhìn thấy thế giới. Nhưng thế giới như một toàn thể thì mắt tôi không chạm tới được, tôi chỉ thấy những mảnh vụn của nó. Và tất cả những gì tôi trông thấy, tôi gọi là “những mảnh vụn của thế giới”... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Bốn mẩu minh hoạ về một ý tưởng mới lạ... | Đề tài cho một câu chuyện (truyện / tuỳ bút)
... NHÀ VĂN: Tôi là một nhà văn. ĐỘC GIẢ: Tôi nghĩ ông là cứt! NHÀ VĂN đứng sững vài phút, run rẩy trước ý tưởng mới lạ này, rồi ngã xuống chết điếng. Ông được khiêng đi chỗ khác... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Bốn truyện cực ngắn (truyện / tuỳ bút)
(Bốn truyện cực ngắn rất đặc dị của một nhà văn Nga kỳ tài nhưng phải chết vì bị bỏ đói trong nhà tù của Stalin.) Có một người đàn ông tóc đỏ không có mắt cũng chẳng có tai. Gã cũng chẳng có sợi tóc nào, vì thế gã được gọi là tóc đỏ, một cách lý thuyết. Gã không thể nói, vì gã không có miệng. Gã cũng chẳng có mũi... [Bản dịch của Hoàng Ngọc-Tuấn] (...)
Thật là khó bàn về Pushkin với một người không biết gì về Pushkin. Pushkin là một nhà thơ vĩ đại. Napoleon không vĩ đại bằng Pushkin... | Tôi không ưa con nít, ông già, bà già và những người có tuổi, đứng đắn. / Thật là dã man cho con nít uống thuốc giết chuột. Nhưng phải có biện pháp với chúng nó chứ! / Tôi chỉ tôn trọng những thiếu nữ khoẻ mạnh, đầy đặn. Tôi nghi ngờ tất cả đại biểu khác của loài người… [Bản dịch của Đinh Linh]
|
 |
Các hoạ phẩm sử dụng trên trang này được sự cho phép của các hoạ sĩ đã tham gia trên trang Tiền Vệ
Bản quyền Tiền Vệ © 2002 - 2021